میراث ایرانیان در استانبول

در میان در​گذشتگانی که در این قبرستان به خاک سپرده شده‌اند، بزرگان ادبی، تاریخی و سیاسی این مرز و بوم وجود دارند. از شاهزادگان و نوادگان صفویه تا برخی سفرای ایرانی دوران قاجاریه در استانبول گرفته تا حسین دانش، نماینده دوره اول مجلس مشروطه و دانشمند برجسته، استاد عبدالباقی گلپینارلی که تعدادی از آثار ارزنده او به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است. در آثار مکتوب عثمانی، این مسجد و قبرستان جایگاه ویژه‌ای دارد. در آثار برخی بزرگان ایرانی مانند خان ملک ساسانی مطالب قابل توجهی در مورد این مکان نوشته شده است.

قبرهای این قبرستان تا اندازه‌ای رنگ و لعاب تمدنی عثمانی به خود گرفته است. یعنی از دور و بدون مراجعه به قبر می‌توان دریافت که شخص مدفون در قبر، خانم است یا آقا، جوان است یا پیر؟ روی سنگ قبرهای برخی قبور این قبرستان اشعار زیبایی به زبان فارسی نوشته شده یا اسم و تاریخ تولد و وفات آنها به خط فارسی است. قبرستان دارای غسالخانه مناسبی است و از بابت آب و برق و... مشکلی ندارد. آب و هوای معتدل و مرطوب استانبول باعث سرسبزی قبرستان شده و در حیاط جلویی آن درختان کهنسالی روییده‌اند که از دخیل‌های بسته شده روی این درختان و در و میله‌های اطراف مسجد می‌توان آثار ایرانی را مشاهده کرد. گورکن و غسال این مرکز از ایرانیان مقیم است که نسل اندر نسل این شغل را بر عهده داشته و البته زبان فارسی را به زحمت می‌فهمد.

به‌رغم این که عبارت مسجد و قبرستان ایرانیان روی تابلوی ورودی خودنمایی می‌کند، با وجود این به دلیل این‌که اکثریت ایرانیان مقیم استانبول شیعه بوده‌اند، شیعیان و علوی‌های این شهر هم درگذشتگان خود را در این قبرستان به خاک می‌سپارند. لذا در این قبرستان، قبوردرگذشتگان قدیمی و جدید وجود دارد. همین مساله باعث شده تا در ایام هفته برخی ایرانیان برای زیارت قبور عزیزان خود به این قبرستان بروند. البته مصفا بودن قبرستان هم مزید بر علت است، زیرا به مثابه پارکی طبیعی می‌ماند که قدم زدن در آن لذتبخش است.مسجد: این مکان از مسجد ایرانی والده‌خان که در بخش اروپایی استانبول و در میان بازار این شهر واقع شده، بزرگ‌تر است. در کنار مسجد مکانی برای تهیه غذا و چای تعبیه شده و در روزهای تاسوعا و عاشورا که مردم به آنجا می‌روند، از آنها پذیرایی می‌کنند. ایرانیان مقیم استانبول از عادات هموطنان خود دور نیفتاده و لذا پذیرایی از مهمانان در مسجد و قبرستان سنت قدیمی آنهاست. برخی از آنها هم نذورات خود را در این ایام میان مراجعه‌کنندگان پخش می‌کنند.

حجت‌الله جودکی