جام جم آنلاین گزارش میدهد
عباس رافعی پس از ساخت فیلم عربی «تولدی دیگر» به سفارش شبکه جهانی الکوثر با موضوع مقاومت 33 روزه مردم لبنان، این بار فیلم سینمایی «بیگانگان» را به سفارش شبکه الکوثر، ساخت. فیلمی که همه عوامل و بازیگران آن بجز کارگردان، نویسنده، مدیرفیلمبرداری و صدابردار، عرب هستند و کارگردان آن برای ساختش از 7 سال پیش تصمیم میگیرد ولی در نهایت اسفند 1387، آن را جلوی دوربین میبرد.
فیلمنامه «بیگانگان» که به نویسندگی مشترک عباس رافعی و مهدی سجادهچی نوشته شده از رمان دکتر ژیواگو که «دیویدلین» آن را تبدیل به فیلمنامه کرده اقتباس شده است. این رمان درباره انقلاب 1917 روسیه است و داستان خانوادهای را روایت میکند که با تصاحب خانه و مزرعهشان از سوی مهاجمان، آواره میشوند.
کارگردان فیلم سینمایی بیگانگان درباره این فیلم میگوید: محلی که برای ساخت فیلم سینمایی بیگانگان مناسب بود تا منطبق با وقایع آن زمان باشد بهطور قطع ایران نبود چون ما نمیتوانستیم یک داستان ایرانی باورپذیر بنویسیم چراکه در ایران چنین رویدادی در طول تاریخ اتفاق نیفتاده بود که باعث شود نیروهای بیگانه سرزمین ایران را تصاحب و ساکنان آن را آواره کنند. از طرف دیگر این داستان مشابهت فراوانی به ماجرای فلسطین دارد.
در سال 1948 با حمله نیروهای صهیونیستی و انگلیسی، خاک فلسطین اشغال میشود و مردم فلسطین به معنای واقعی کلمه آواره و از مملکت خود رانده میشوند. بهخاطر این تشابه موضوعی، فیلمنامه بیگانگان برای سرزمین فلسطین نوشته شد.
با نگاهی گذرا به فیلم میبینیم برخی ویژگیها که در این فیلم هست، در فیلمهایی که تاکنون درباره فلسطین ساخته شده وجود نداشته است. در آن فیلمنامهها به وضعیت کنونی مردم فلسطین پرداخته شده اما به این نکته که حکومت و سرزمین فلسطین از قبل وجود داشته و مردم آن نیز از همان ابتدا سند داشتهاند تأکید نشده است ولی در بیگانگان به این امر اشاره شده است.
فیلمنامه بهگونهای نوشته شده که از سال 2009 یک بازگشت به گذشته دارد و وقایع فلسطین را در قالب ملودرامی سیاسی ــ عاطفی از سال 1948 تا سال 2009 روایت میکند.
رافعی درباره نحوه انتخاب بازیگران میگوید پس از ساخت فیلم سینمایی «تولدی دیگر» در کشور لبنان که با استقبال بسیار روبهرو شد و حضور آن در جشنواره فیلم فجر، اعتماد و شناختی بین من و خانه سینما، اتحادیههای هنرمندان لبنان و سوریه برای انتخاب بازیگران عرب بهوجود آمد و زمانی که میخواستم فیلمبرداری را شروع کنم میدانستم چه فردی را برای چه نقشی انتخاب کنم و برای جذاب شدن این فیلم در میان مخاطبان عربزبان سعی کردیم از بازیگران معروف سوریه و لبنان استفاده کنیم حتی از طراح صحنه فیلم «بازمانده» نیز استفاده شده است.
احتمالا رافعی قبل از شروع فیلمبرداری «بیگانگان» فیلمهایی را که کارگردانان ایرانی در کشور سوریه و لبنان تا به اکنون ساخته بودند آسیبشناسی کرد و متوجه شد این فیلمها به جای آن که عربی باشند فیلمهایی ایرانی هستند که در فضاهای کشورهای عربی فیلمبرداری شده است و نگاه غریبه کارگردانان در ساخت اینگونه فیلمها به شدت موج میزند. به همین دلیل این فیلمها کمتر برای عربها باورپذیر بودند و بر این اساس رافعی تصمیم گرفته است که فیلم را در موقعیتی که یک کارگردان عرب در آن قرار میگیرد بسازد.
در این باره رافعی میگوید: رفت و آمد با عربها باعث شد تا با رفتار آنها آشنا شوم تا فیلمی را که میسازم نه تنها عربی بلکه فیلمی با استانداردهای سینما باشد.
و اما داستان فیلم سینمایی «بیگانگان» درباره دختر و پسر جوان فلسطینی به نام حسام و لیلا است که قصد ازدواج دارند اما قبل از ازدواج، نیروهای انگلیسی و هاگانا (یک گروه صهیونیستی تندرو) مزرعه و خانه آنها را تصاحب کرده و آنها مجبور میشوند به سمت بندر حیفا فرار کنند. در بندر با جمعیت عظیمی روبهرو میشوند که برای فرار، به کشتیها هجوم آوردهاند. در اثر حوادثی که در اسکله اتفاق میافتد پسر و دختر همدیگر را گم میکنند؛ پسر میرود و دختر در اسکله جا میماند. روایت داستان بهصورت موازی و بهگونهای شکل میگیرد که این زوج جوان تا پیری در جستوجوی یکدیگر هستند که در کنار این جستجوها گاهی نیز بیآن که بداند، از کنار هم میگذرد. در این فیلم میبینیم که در اثر حملات وحشیانه اسرائیل و اشغال خاک فلسطین، این کشور، روز به روز کوچک و کوچکتر میشود...
داستان از زمانی شروع میشود که حسام پیر و ناتوان شده و پسری فلسطینی برای پرستاری از وی به خانهاش میآید پسر به دختری علاقهمند است و از پیرمرد کمک میخواهد تا او را راهنمایی کند که چگونه میتواند علاقهاش را به آن دختر نشان دهد.
دو بازیگر سوریهای با نامهای «قصی خولی» در نقش حسام و «لیلیا الاطرش» در نقش لیلا بازی میکنند.
یکی از دلایلی که باعث شده کشور سوریه برای فیلمبرداری انتخاب شود، تعدد لوکیشنها و فضای آرام سیاسی و اجتماعی آن است، البته تعداد بسیار بازیگرانی که از کشورهای عربی برای تولید سریالهای عربی به سوریه سفر میکنند هم دلیل دیگری برای انتخاب سوریه بوده است.
در میان کشورهای عربی، کشور سوریه تبدیل به قطبی برای تولید سریالهای عربی شده است؛ همچنان که کشور مصر، قطب تولید فیلمهای سینمایی و لبنان، قطبی برای تولید کلیپهای موسیقی و تصویری شناخته شده است.
کشور سوریه و مردم آن در بین کشورهای عرب بیشترین همکاری و علاقه را نسبت به فلسطینیان دارند بهطوریکه نهادهای دولتی و ارگانهای این کشور وقتی متوجه میشوند قرار است فیلمی در مورد فلسطین ساخته شود با عشق فراوان همکاری میکنند.
از مزیتهای کشور سوریه برای ساخت فیلم بیگانگان این است که لوکیشنهایی که برای ساخت این فیلم نیاز بود تا فلسطین قدیم را نشان بدهد، در سوریه و شهرستانهای آن وجود داشت.
با جستوجوهایی که در این کشور صورت گرفت چند مکان برای بازسازی فلسطین آباد و فلسطینی که اشغال شده انتخاب شد که از مهمترین این مکانها برای فیلمبرداری میتوان به جولان، شهر دمشق، لازقیه که شهر بندری سوریه است و بازار قدیم دمشق اشاره کرد.
رافعی میگوید: در این فیلم به معنای واقعی مفهوم طراحی صحنه و لباس را متوجه شدم آقای سیدموفق که این طراحی را برعهده داشت به وسیله دکور مکانهایی را ساخت که وقتی گروه در مکان حاضر شدند باور نمیکردند چنین دکورهایی ساخته شود.
او درباره زمانبندی تولید بیگانگان میگوید: اسفند 87 پیش تولید فیلم بیگانگان، 17?فروردین سال 88 استقرار گروه فیلمبرداری در دمشق، 27 فروردین88 آغاز فیلمبرداری، تیر 88 پایان فیلمبرداری بود.
مراحل مونتاژ، موسیقی آن در ایران انجام شد. این فیلم برای تبدیل نگاتیو و اصلاح رنگ به کشور آلمان رفت، بهدلیل اینکه تجهیزات فیلمبرداری از این کشور اجاره شده بود.
تشابه بیگانگان و میلیونر زاغه نشین
جالب است بدانید که مدیریت فیلمبرداری این فیلم را رضا آذرشهاب، ایرانی مقیم آلمان برعهده داشته و تجهیزات را از این کشور به سوریه آورده است. دوربین و تجهیزاتی که برای ساخت فیلم سینمایی «بیگانگان» استفاده شده همان دوربینی است که فیلم «میلیونر زاغهنشین» را فیلمبرداری کرده است. کیفیت فیلمبرداری بیگانگان درحدی است که بیننده در هنگام تماشای این فیلم کاملا متوجه کیفیت رنگ فیلم میشود و این بهدلیل نوع کارهایی است که در لابراتوار روی نگاتیوها صورت گرفته است.
رافعی درباره نظر عوامل عربزبان این فیلم میگوید: بازیگران این فیلم، سینمای ایران را بهعنوان سینمای متعالی و مطرح در جهان میشناسند و من هم که از سینمای ایران در آنجا حضور داشتم با جستجو کردن نامم در سینمای ایران بهخوبی به من اعتماد کردند. وی میگوید: ارزش و اعتباری که سینماگران ما در خارج از ایران دارند به واسطه درخشش سینمای ایران در جشنوارههای جهانی است اما آنطور که باید در ایران این موضوع دیده نمیشود.
500 میلیون تومان ناقابل
برای ساخت فیلم سینمایی بیگانگان
بنا به گفته کارگردان فیلم بیگانگان، بودجه ساخت این فیلم 500 میلیون تومان بود در صورتیکه اگر قرار بود این فیلم در هالیوود یا سینمای عرب ساخته شود بالای 5/1 میلیون دلار بودجه آن بود. همچنین بازیگران این فیلم هنگام عقد قرارداد، کمتر از یک سوم دستمزدشان را پیشنهاد کردند، چراکه معتقد بودند حضورشان در سینمای ایران با ارزش است چون این فیلم قطعا در جشنوارههای مختلف شرکت میکند و اعتبار بسیاری برایشان کسب خواهد کرد. بازیگران عرب از اینکه در فیلمهای ایرانی بازی میکنند خیلی خوشحال بودند و احساس غرور میکردند.
فیلم سینمایی بیگانگان که در 95 دقیقه به سفارش شبکه جهانی الکوثر ساخته شده است در جشنواره فیلم فجر نیز حضور داشته است. ناصر طهماسب دوبله این فیلم را به زبان فارسی برای اکران عمومی برعهده گرفته است.
همچنین سریال «بیگانگان» نیز در 5 قسمت برای پخش از شبکه جهانی الکوثر آماده شده است.
عباس رافعی که بیش از 20 سال در تلویزیون و سینما کار کرده است در کارنامه هنری خود ساخت فیلمهای سینمایی همچون «راز مینا»، «پروانهای در باد»، «آفتاب بر همه یکسان میتابد»، «تولدی دیگر» و «کیمیا و خاک» را ثبت کرده است.
این کارگردان سال آینده هم فیلم دیگری را با موضوع فلسطین تولید خواهد کرد که بخش خصوصی کشور سوریه تهیهکنندگی آن را بر عهده خواهد داشت.
بهتر است فراموش کنید ولی نام اولیه بیگانگان، روز داوری بوده است!
عوامل ساخت بیگانگان: مدیرفیلمبرداری: رضا آذرشهاب، دستیارکارگردان و برنامهریز: بهرام صحیحی، مدیرصدابرداری: عباس رستگارپور، طراح صحنه و لباس: موفق السیدپور، مدیرتولید: اشرف قیبور، موسیقی: پیمان یزدانیان، کارگردان: عباس رافعی.
محمد نصیری
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان