پزشکانی که به روز نمی‌شوند

از طرفی براساس مطالعات و شواهد، پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه‌های علوم پزشکی، بین میزان آموخته‌ها، کاربردی کردن آنها و میزان به‌خاطرسپاری آنها در طول زمان ارتباط معناداری وجود دارد. به این معنا که به مرور زمان امکان فراموشی آنها زیادتر خواهد شد.

درواقع بعد از 5 سال از فارغ‌التحصیلی یک دانشجوی پزشکی، حداکثر ذخیره اندوخته‌های علمی مبتنی بر دانش و مهارت فرد که قبلا در طول تحصیل کسب شده، حدود 35 درصد کاهش می‌یابد.مسلما همه این دلایل ضرورت به‌روز شدن و کسب جدیدترین اطلاعات این حوزه را برای پزشکان نشان می‌دهد.

در کشور ما، به واسطه همین ضرورت از اواسط دهه‌ 70، مجلس شورای اسلامی، در قالب قانون، اجبار کلاس‌های بازآموزی برای پزشکان را پیش‌بینی کرد.

برهمین اساس پزشکان کشور برای تمدید پروانه مطب خود، هر 5 سال یک بار باید با حضور در کلاس‌های بازآموزی، شرکت در کنگره‌های پزشکی، ارسال مقاله‌های پزشکی و کارهایی از این دست امتیاز لازم را کسب کنند تا پروانه مطبشان تمدید شود. اما همه ماجرا به کسب این امتیازات و تمدید پروانه مطب ختم نمی‌شود. نحوه ارائه آموزش‌ها در کلاس‌های بازآموزی، توجه به اصل فراگیری در این کلاس‌ها، استقبال پزشکان و اهمیت مفهوم آموزش و به‌روز بودن از مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

دکتر علیرضا زالی، قائم‌مقام سازمان نظام پزشکی کشور درخصوص ضرورت وجود کلاس‌های بازآموزی و شرکت پزشکان به «جام‌جم» می‌گوید: در حال حاضر بسرعت آموخته‌های علوم پزشکی در حال تغییر است. سرعت تغییر نظریات، استفاده از روش‌های نوین، بیماری‌های نوظهور و جدید باید از سوی پزشکان مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.

او ادامه می‌دهد: از طرفی بین اندوخته‌‌های یک پزشک و آنچه که در عمل و هنگام طبابت با آن برخورد می‌کند، تفاوت‌هایی وجود دارد که جبران این نواقص نیازمند افزایش توانایی‌های علمی و مهارتی است.

قائم مقام سازمان نظام پزشکی به تغییر جدید در عرصه بار بیماری‌ها، چهره مرگ، نوع درمان و عوارض خواسته و ناخواسته ملاحظات دارویی اشاره و اظهار می‌کند: این تغییرات نیازمند اندوخته‌های جدید و مهارت‌‌های جدید است، مثلا در فضای آموزش پزشکی کشور ما، به گروه بیماری‌های سالمندی توجه زیادی نشده است و یا درخصوص سوءمصرف موادمخدر و مباحث اصلاح رفتار، بازتوانی و توانبخشی این بیماران نسبت به آموزش‌های 10 سال گذشته تغییرات زیادی صورت گرفته که نیازمند دسترسی به مطالعات جدیدتر است.

ضرورت‌های فراموش شده!

علی‌رغم وجود قانونی درخصوص بازآموزی پزشکان و تاکید ضرورت این کلاس‌ها، مسائل فراموش شده‌ای نیز در این خصوص وجود دارد.

یکی از پزشکانی که در این کلاس‌ها حضور داشته، به «جام‌جم» می‌گوید: نحوه ارائه مطالب در این کلاس‌ها به گونه‌ای است که بیشتر به رفع تکلیف شباهت دارد و انگیزه لازم را در پزشکان ایجاد نمی‌کند.

دکتر فریاد حقی که پزشک عمومی است، ادامه می‌دهد: برخی از این کلاس‌ها و یا کنگره‌ها فقط در تهران و شهرهای بزرگ برگزار می‌شود که امکان استفاده از آنها برای پزشکان شهرستانی مشکل است.

او از قول یکی از همکاران متخصصش می‌گوید: پزشکانی که در این کلاس‌ها حضور دارند، معتقدند نحوه برگزاری کلاس‌ها به این شکل که یکی از استادان تیتروار مطالب جدید را عنوان کند، کاربردی نخواهد بود.

حقی به برگزاری کلاس‌ها به شکل کارگروهی و مطرح شدن موضوعات مختلف اشاره و اظهار می‌کند: دغدغه‌های مالی خصوصا برای پزشکان عمومی که حتما مجبور می‌شوند در کنار شغل پزشکی برای تامین هزینه‌های زندگی به شغل‌های دیگری روی بیاورند، مانع بزرگی برای مطالعات بیشتر و به‌روز کردن دانش آنها محسوب می‌شود.

فقط 125 امتیاز

علاوه بر دانشگاه‌های علوم پزشکی و سازمان نظام پزشکی کشور، انجمن‌های علوم پزشکی نیز درخصوص برگزاری این کلاس‌ها فعالیت می‌کنند. دکتر ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی با اشاره به این که این جامعه درخصوص کلاس‌های بازآموزی پزشکان متخصص داخلی فعالیت گسترده‌ای دارد، می‌گوید: پزشکان برای تمدید پروانه مطب خویش در هر 5 سال به 125 امتیاز نیاز دارند که کلاس‌های بازآموزی که 6 تا 7 ساعت برگزار می‌شود، 5 امتیاز دارد.او در این خصوص که اگر پزشکی نتواند در طول 5 سال این مقدار امتیاز را کسب کند، می‌گوید: معمولا به این گروه از پزشکان فرصتی 6 ماهه تا یک سال داده می‌شود که بتوانند امتیاز لازم را جبران کنند.

رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی با تایید این مساله که در مواردی مشکلات اقتصادی مانع از حضور پزشکان در این کلاس‌ها یا استفاده لازم از این کلاس‌ها می‌شود، ادامه می‌دهد: باید پزشکان خصوصا پزشک عمومی برای شرکت در این کلاس‌ها مورد حمایت‌هایی واقع شوند تا روند به‌روز شدن آموخته‌های آنها از لحاظ کیفی و کمی بهبود یابد، ضمن این که نتیجه این اقدام منجر به بهبود نظام سلامت کشور نیز می‌شود.

افزایش کیفیت کلاس‌ها

قائم‌مقام سازمان نظام پزشکی کشور با تاکید بر این موضوع که کلاس‌های بازآموزی پزشکان نیازمند تغییراتی است، ادامه می‌دهد: به هر حال این کلاس‌ها نیازمند تغییراتی از نحوه اجرا و برگزاری، نشاط‌سازی، نحوه ارائه مباحث با توجه به نیازهای کشور و مباحثی از این دست است.

زالی با اشاره به این موضوع که سطح علمی پزشکان کشور در منطقه، سطح خوب محسوب می‌شود، ادامه می‌دهد: ایجاد انگیزه برای پزشکان و بالا بردن سطح کیفی این کلاس‌ها نیازمند دریافت یارانه از سوی وزارت بهداشت است.

او به هزینه بالای ثبت‌نام در برخی از کلاس‌ها اشاره و اظهار می‌کند: بخشی از آموزش‌های پزشکان به انجمن‌ها واگذار شده است که تامین هزینه‌های آنها به عهده خود پزشکان است و بهتر است با در نظر گرفتن یارانه دولتی تسهیلاتی در برگزاری این کلاس‌ها ایجاد شود.

اگر پزشکان بخواهند

هرچند قانونی وجود دارد که پزشکان را وادار می‌کند تا در کلاس‌های بازآموزی و درواقع به‌روز شدن شرکت کنند؛ اما این‌که خود پزشکان چقدر راغب به افزایش اطلاعات خود هستند، بحث دیگری است.

دسته‌ای از پزشکان که حتی بیماران خود را در حداقل زمان و برای چند دقیقه ویزیت می‌کنند، مسلما وقت لازم برای مطالعه بیشتر یا حضور فعال در کنگره‌های پزشکی را نخواهند داشت.

از طرفی علاوه بر این روش‌ها یعنی حضور در کلاس‌ها، کنگره‌ها و کتاب‌های حوزه پزشکی استفاده از IT در به‌روز شدن علوم پزشکی در همه جای دنیا نقش بسزایی دارد؛ مساله‌ای که از سوی دکتر زالی، قائم‌مقام سازمان نظام پزشکی هم مطرح می‌شود.او معتقد است، در کلاس‌های بازآموزی باید استفاده ازIT به شکل گسترده‌تری مطرح شود، خصوصا که در حال حاضر توسعه مباحثی نظیر سلامت الکترونیک و پزشک از راه دور مطرح است.

درواقع علاوه بر ایراداتی که در حوزه کلاس‌های بازآموزی و انتقال دانش روز به پزشکان وجود دارد، برخی از پزشکان نیز نسبت به ضرورت به‌روز بودن و دسترسی به آخرین اطلاعات حوزه پزشکی اعم از بیماری‌های جدید، روش‌های درمان و حتی دارو‌های جدید توجهی ندارند.