خیز افغانستان به سوی آینده

این آزمون بی‌سابقه با هدف بخشیدن توانمندی‌های علمی و تعیین سطح شغلی متقاضیان خدمت در وزارت آموزش به عنوان معلم حق‌الزحمه‌ای برگزار شد و دولت حامد کرزای، رئیس‌جمهور افغانستان امیدوار است با اتکا به آن، کمبود معلم و فقر آموزش در سیستم تحصیلی این کشور را تا حدود زیادی برطرف کند. حقوق و مزایای بسیار اندک که موجب شده اکثر معلمان برای تامین معاش شغل دومی برای خود دست و پا کنند موجب شده بسیاری از افغان‌های تحصیلکرده عطای حضور در کلاس درس به عنوان معلم را به لقایش ببخشند و به سایر مشاغل روی آورند.

دولت لااقل در شرایط فعلی که اعطاکنندگان کمک‌های بین‌المللی به افغانستان اختصاص وجوه بیشتر به امر آموزش را منوط به شفاف‌سازی عملکرد وزارت آموزش و تربیت یا به خدمت گرفتن معلمان کارآمدتر کرده‌‌اند قادر به افزایش حقوق معلمان نیست.

بالا بردن سطح سواد و توانمندی‌های آموزشی معلمان نه‌تنها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای ایجاد فرصت‌های اقتصادی در آینده است که از نگاه کارشناسان در تامین امنیت این کشور در درازمدت هم تاثیرگذار خواهد بود.

نزدیک به دوسوم کارمندان دولت را معلمان تشکیل می‌دهند و عملکرد درست آنان می‌تواند عامل بهبود نگاه عامه مردم به حاکمیت مرکزی ضعیف کشور باشد.

صدیق عمارخیل، سخنگوی وزارت آموزش افغانستان در تبیین اهمیت معلمان برای دولت می‌گوید: اگر وضعیت معیشتی معلم‌ها خوب باشد آنان خود را بخشی از حاکمیت تلقی کرده و مردم را به اجتناب‌ از مشارکت در اقدامات افراطی ترغیب می‌کنند و این مساله در کل به بهبود شرایط امنیتی کشور کمک می‌کند. او می‌افزاید: در چنین شرایطی می‌توان به کاهش فاصله حاکمیت و مردم هم امیدوار بود.

عبدالکبیر، معلمی است در ولایت پنجشیر سعی دارد نمادی از اهمیت کارکرد معلمان در ارتقای امنیت محلی باشد. او که پوکول نوعی لباس محلی به تن دارد، توضیح می‌دهد که از 35 معلم شاغل در دبیرستان نیروزاک تنها 2تن تحصیلات دانشگاهی را به پایان برده و لیسانس دارند. برای 1200دانش‌آموز این مدرسه چنین وضعیتی به‌مثابه هدایت نابینایی توسط نابینایی دیگر خواهد بود. این دبیرستان در شهر پاراخ، مرکز ولایت پنجشیر واقع شده که تنها 200 کیلومتر با کابل، پایتخت افغاستان که از سطح سواد بالاتری نسبت به همه کشور برخوردار است، فاصله دارد. این ولایت زمانی آرام‌ترین منطقه افغانستان بود اما در ماه‌های اخیر و به واسطه ابقای کرزای در سمتش حال و هوایی ملتهب دارد.

احتراز از سیاسی‌‌کاری

دولت مرکزی از ترس شکل‌گیری ناآرامی‌های فراگیر همه دبیرستان‌های منطقه را پس از اعلام کناره‌گیری عبدالله عبدالله، رقیب کرزای در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری به مدت 3 هفته تعطیل کرد.

اگرچه عبدالکبیر خود یکی از منتقدان عملکرد اردوگاه کرزای در روند انتخابات ریاست جمهوری بود لیکن هیچ‌گاه اجازه نداد دامنه تنش‌های سیاسی به مدرسه‌ای کشیده شود که او به طور همزمان معلم و مدیر آن است.

او تاکید دارد مسوولیت معلمان آموزش درست دانش‌آموزان است و بهتر است همه ‌توان کادر آموزشی صرف ارتقای کیفیت آموزش شود: «افغانستان یک دوره 20 ساله جنگ داخلی را پشت‌سر گذاشته و درحال حاضر بخش اعظم جامعه بیسواد هستند. در چنین شرایطی اصلی‌ترین مسوولیت، آموزش دانش‌آموزان و نظرات بر روند تربیتی آنان است.» حقوق‌های اندک باعث شده معلمان آنچنان درگیر معیشت باشند که جایی برای تمرکز بر برنامه آموزشی نگذاشته است. معلمانی که تحصیلاتی بیش از دیپلم دارند ماهانه 104 دلار حقوق می‌گیرند در حالی که دیپلمه‌ها 94 دلار دریافت می‌کنند. همین مساله باعث شده بیشتر معلمان درصدد یافت شغلی جدید برآیند. آنهایی که شجاعت بیشتری دارند، استعفا داده و برای کار راهی کابل می‌شوند. این روند موجب شده والدینی که از تمکن‌ مالی بیشتری برخوردار هستند با جمع کردن پول برای فرزندان‌شان معلم خصوصی بگیرند. با این حال وضعیت برای آنانی که تمکن مالی مناسب ندارند اصلا مساعد نیست و اکثر دانش‌آموزان به دلیل عدم‌برخورداری از وضعیت علمی مناسب در‌ آزمون دانشگاه رد شده و هرگز به مراکز آموزش عالی راه پیدا نمی‌کنند.

افزایش 8 برابری

پس از ساقط شدن حاکمیت طالبان در سال 2001 میلادی به لطف حمایت‌های جامعه بین‌المللی و تلاش دولت برای بازگرداندن کودکان به مدارس تعداد دانش‌آموزان از 8/6میلیون نفر در سال 2001 میلادی به 11 میلیون نفر افزایش یافته و تعداد معلمان هم از 20 هزار به حدود 160 هزار رسیده است.

در این دوره به دلیل در دسترس نبودن افراد تحصیلکرده هر کس که مدرک دیپلم متوسطه داشت به عنوان معلم به خدمت گرفته شد. پایین بودن حقوق‌ها و دو شغله بودن معلمان مزید برعلت شده تا کیفیت آموزش در احقاق‌شان به حداقل برسد.

آزمونی که روز یکشنبه برگزار شد متضمن چند بخش از جمله اطلاعات عمومی، شیوه‌های تدریس و حوزه‌های تخصصی بود. تلفیقی از امتیاز کسب شده در آزمون با تجربه عمل افراد سطح حقوق متقاضیانی که حائز شرایط شناخته شوند را مشخص خواهد کرد. حداقل حقوق 120 و حداکثر آن 428 دلار تعیین شده است. تمامی کسانی که در آزمون روز یکشنبه حضور داشتند حداقل دوره متوسط را پشت سرگذاشته و نیمی از آنان فوق‌دیپلم داشتند. قرار است 120هزار متقاضی دیگر معلمی هم بزودی آزموده شوند و توانمندی‌هایشان به بوته آزمایش گذاشته شود.

کسانی که در آزمون موفق شوند از سال تحصیلی جدید در روز 22مارس (آغاز سال جدید شمسی) شروع به کار می‌کنند. این در حالی است که دولت کرزای همچنان در تلاش است تا اعطاکنندگان کمک به افغانستان را متقاعد کند بودجه بیشتری به بخش آموزش اختصاص دهند.

دانش‌آموزان افغان با وجود جنگ و التهاب سیاسی تشنه آموختن و گشودن پنجره‌ای تازه به سوی آینده هستند. با وجود اشاعه آنفلوآنزای خوکی و تهدید طالبان، مدرسه‌ای که عبدالکبیر معلم آن است مملو از دانش‌آموز است و 70دانش‌آموز با هم سر یک کلاس حاضر می‌شوند.

ترجمه: فرزین تکلو
منبع: کریستین ساینس مانیتور