فیلم‌های میلیاردی سینمای ایران

 این پرسش در چند سال اخیر که این فیلم‌ها مراحل ساخت خود را طی می‌کردند، از سوی دست‌اندرکاران سینما و کارشناسان مطرح شد، اما هیچ‌گاه از سوی مسوولان جواب مستدلی به آن داده نشد. شاید جواب این بود که سینمای ایران به فیلم‌های فاخر هم نیاز دارد تا بتواند تاریخ خود را غنی کند یا شاید این فیلم‌ها برای ثبت در تاریخ سینمای ایران ساخته شده‌اند و دولت اصلا به برگشت سرمایه آنها فکر نکرده است. با همه اینها، باید منتظر بمانیم تا این فیلم‌ها اکران شوند و جواب را در ساختار و داستان آنها بیابیم و بعد بپذیریم که دولت کار خوبی کرده سرمایه‌گذاری کرده یا بگوییم حیف از سرمایه‌ای که تلف شد. این 2‌‌فیلم که تولید آنها با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شده، «ملک سلیمان» و «راه آبی ابریشم» نام دارد.

ملک سلیمان

فیلم «ملک سلیمان» را شهریار بحرانی کارگردانی کرده است؛ فیلمسازی که در پرونده کاری خود فیلم مجموعه مریم مقدس را به ثبت رسانده که شبکه 2 سیما آن را تهیه کرده است. ملک سلیمان را مجتبی فرآورده تهیه می‌کند که چند سال پیش فیلمنامه امام حسین(ع)‌ را نوشت و محسن علی‌اکبری تهیه‌کنندگی آن را به عهده گرفت. اما سریال امام حسین(ع) بعد از یکی‌دو ماه فیلمبرداری برای همیشه متوقف شد و بعد از این ناکامی ‌بود که بحرانی و فرآورده تولید ملک سلیمان را آغاز کردند. شاید آنها به این نتیجه رسیده‌اند حالا که نمی‌شود براحتی به امامان شیعه نزدیک شد، بد نیست روی زندگی پیامبرانی کار کنند که برای به تصویر کشیدن زندگی آنها دچار اما و اگر نمی‌شوند. پیامبرانی که آنقدر در زندگی‌شان اتفاقات عجیب و غریب رخ داده که فیلمسازان می‌توانند براحتی تخیل خود را هم وارد آن ماجراها کنند و فیلمی‌ جذاب بسازند. حضرت سلیمان یکی از همین پیامبران است که هم اجنه را به تسخیر خود درآورده، هم ملکه سبا را با آن همه جلال و زیبایی وادار کرده مقابل او زانو بزند و تسلیم شود، هم زبان حیوانات را می‌دانسته. بحرانی برای به تصویر کشیدن همه این جلال و کبریایی در فیلم ملک سلیمان، بهترین تکنسین‌های هنگ‌کنگی را به کار گرفته تا فیلم بزرگی را به مردم نشان دهد تا آنها هم بزرگی و توانایی سلیمان را آنچنان که در قرآن آمده است باور کنند. شاید به همین دلیل است که طبق نوشته «ویکی پدیا» برای این فیلم 5 میلیون دلار برابر با 5 میلیارد تومان از بنیاد سینمایی فارابی بودجه گرفته است. اما برخی مانند داود توحیدپرست بر این باورند که این مبلغ حدود 15 میلیارد تومان است. طبق خبرهایی که تیر 1386 همزمان با آغاز فیلمبرداری این فیلم تاکنون -‌که فیلم آماده نمایش شده‌‌- منتشرشده است، می‌توان به این نتیجه رسید که برای کارگردان و تهیه‌کننده این فیلم، جلوه‌های ویژه بصری بیشتر اهمیت داشته، تا جایی که حتی نقش اصلی این فیلم، یعنی سلیمان را به بازیگری جوان سپردند که او را در فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی دیده‌ایم. امین زندگانی، با چهره‌ای نسبتا زیبا اما جثه‌ای کوچک ایفاگر نقش سلیمان شده است. پیامبری که با توجه به معجزات و نحوه زندگی‌اش، همیشه این تصور را در ذهن مخاطب ایجاد کرده که او مردی قدرتمند و دارای هیبتی درشت بوده است. محمود پاک‌نیت، حسین محجوب، مهدی فقیه، ارژنگ امیرفضلی، علیرضا کمالی‌نژاد، الهام حمیدی، سیدجواد طاهری، باقر صحرارودی و ... دیگر بازیگران فیلم ملک سلیمان هستند که در دکورهایی عظیم، نقش‌های مختلف را بازی کرده‌اند. ملک سلیمان قرار است امسال در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآید.

راه آبی ابریشم

فیلم «راه آبی ابریشم» را محمد بزرگ‌نیا کارگردانی می‌کند. تهیه‌کنندگی آن را حسن بشکوفه به عهده دارد که تاکنون سریال‌هایی مانند «شب دهم» و «مدار صفر درجه» را برای تلویزیون تهیه کرده است. «راه آبی ابریشم» داستان 2 ناخدای ایرانی به نام‌های ناخدا ادریس و ناخدا سلیمان است که برای حمل بارهای خود از ایران به چین، کشتی‌ها را به آب‌های خلیج فارس می‌اندازند و راهی سفر دریایی پرماجرایی می‌شوند. نقش ناخدا سلیمان را داریوش ارجمند با گریمی ‌کاملا متفاوت بازی می‌کند و ایفاگر نقش ناخدا ادریس، رضا کیانیان است. بزرگ‌نیا را می‌توان تنها کارگردان ایرانی دانست که تاکنون فیلم‌های کشتی آنجلیکا، توفان و جنگ نفتکش‌ها را روی آب‌ها ساخته است و بدین ترتیب می‌توان او را تنها کارگردانی دانست که از ظرفیت دریاهای پهناور ایران استفاده کرده، خلاقیت به خرج داده، سختی تحمل کرده و در سینمای ایران چند فیلم دریایی را به ثبت رسانده است.

چند سال پیش بزرگ‌نیا تصمیم گرفت سریالی به نام «ناخدا سیراف» را برای تلویزیون بسازد اما معلوم نیست به چه دلایلی موفق نشد، تا این‌که تصمیم گرفت فیلم راه آبی ابریشم را با سرمایه‌گذاری بنیاد سینمایی فارابی مقابل دوربین ببرد. این فیلم دیماه سال گذشته مقابل دوربین رفت. سکانس‌های مربوط به ایران فیلمبرداری شده است اما سکانس‌های مربوط به چین هنوز مانده است. علاوه بر کیانیان و ارجمند، بهرام رادان، عزت‌الله انتظامی، پگاه آهنگرانی، مهدی میامی‌ و... در این فیلم بازی می‌کنند. راه آبی ابریشم با سابقه‌ای که از بزرگ‌نیا سراغ داریم، می‌تواند به یکی از آثار ماندگار و فاخر سینمای ایران تبدیل شود. بودجه‌ای که برای ساخت این فیلم به تصویب رسیده است، هیچ کجا به صورت رسمی‌ اعلام نشده، اما «ویکی پدیا» رقم 8 میلیون دلار، برابر با 8 میلیارد تومان را برای تولید این فیلم اعلام کرده است.

فیلم‌هایی که تاکنون با هزینه میلیاردی در سینمای ایران تولید شده‌اند، بسیار کم است. بودجه سینمای ایران را دولت تامین می‌کند؛ این تامین بودجه شکل‌های متفاوت دارد، گاهی به فیلمسازان وام می‌دهد و گاهی هم خود سرمایه‌گذاری می‌کند. به همین دلیل همیشه طوری عمل می‌کند که عدالت را در تقسیم بودجه سالانه رعایت کند. از این رو کمتر پیش آمده که مثلا در 3 سال، چند میلیارد تومان صرف ساخت 2 فیلم کند. شاید همین دلیل باعث شده است که داد سینماگران در بیاید و اما و اگرها شکل بگیرد. هرچند زمانی که احمدرضا درویش هم فیلم جنگی و عظیم «دوئل» را ساخت، بیشتر فیلمسازان اعتراض کردند و گفتند این فیلم به ظاهر در شرکت خصوصی تهیه شده اما سرمایه‌گذار اصلی آن معاونت سینمایی است. آن زمان حرف بر سر یک میلیارد بود و اکنون مساله بر سر 15 میلیارد تومان است. دوئل در تاریخ سینمای ایران ماندگار شد تا ببینیم راه آبی ابریشم و ملک سلیمان چه می‌شود؟

پرویز سعیدی