نقد ساختاری و محتوایی برنامه های خانواده تلویزیون

برنامه سیمای خانواده از شبکه اول سیما با دریافت و الهام گیری از نظرات و آموزه های استادان و فرهیختگان امور آموزشی تربیتی توانسته یک تشکل نظم یافته ای از خانواده

کد خبر: ۲۴۲۸۹

شناسی و شاخه های گوناگون آداب اجتماعی ، رسوم و آیینهای موازی با فرهنگ اجتماعی ما و همین طور ارائه و بازشناخت و قرائت های مختلف از: روابط اجتماعی و نشان دادن قرابت اصلی و اساسی مفاهیم دینی با ساختار زندگی جمعی ما، طرح مباحث روان کارانه و رفتارشناسانه ای از کودک و راهکارهای موثر در ارتباط با او و طرح پیام ایده آلی در قالب تصویری و مجموعه سازی که هرکدام از شخصیت هایش نمود عینی تئوری های قابل بحث است ، خوراک قابل اطمینانی باشد برای استفاده خانمهای خانه دار و یا اعضای خانواده . روزمرگی این برنامه با آموزش هنر آشپزی تایید بهتری می شود. پخت غذاهای متنوع و ارائه بهترین شیوه های طبخ غذا برای ذائقه بسیار دلچسب و گوارا خواهد بود و حتی از شیوه های نوین رفتاری سمت و سوی اهداف برنامه به چگونگی چینش اسباب تغذیه در سفره رنگین ایرانی سوق داده می شود و خود فتح بابی است برای دلگرمی بیننده و رهرو بودن او با اهداف و نیات برنامه . مجریان باتجربه در برنامه «سیمای خانواده» همسو و همکلام مردم هستند، یعنی انتخاب واژگانی که شاید برای مخاطبان عام کمی دشوار و دور از ذهن باشد، در این گونه برنامه ها وجود ندارد. نوع گویش آنان گویی آرامش مضاعفی به فضای خانواده ها تقدیم می کند. آنچه به نوعی آفت این گونه برنامه های ترکیبی و آموزشی می شود، زیادگویی و طولانی شدن حرفهای آنان است که در پاره ای از لحظات رغبت دیدار مخاطب را فدای این تمهید تکراری می کند. دعوت شدگان به این برنامه در یکی از امور فردی اجتماعی خود برجسته اند و بیننده آشنای برنامه با شرح خاطرات به نوعی آموزنده این اشخاص به حیطه آموزه های مثبت و ارزنده گام طلایی برمی دارد. ساخت و گنجاندن سریال های خانوادگی با پیرنگ های ملودرام اجتماعی که در هر بخش به چشم می خورد، پیام اطلاع دهی خوبی برای بیننده است . برای به تصویر کشیدن مفهوم گذشت و ایثار، نوشتن فیلمنامه ای با بن مایه این مفهوم تعالی بخش برای مخاطبان بسیار قابل توجه و تعمق است که این گونه سریال ها در برنامه سیمای خانواده توانسته تصویر غایت انتظار دیدن سیمای حقیقی یک خانواده اجتماعی را به منصه ظهور برساند. از آنجا که زیربنای یک تعقل و اندیشه انسانی و پویا بر موارد ارزشمندی همچون تن سالم و سلامت جسمی و روانی استوار است ، از این رو برنامه ترکیبی و علمی ورزشی صبح و سلامتی هم مکمل بحث فوق است . این تسلسل مثبت به همه سو کشیده می شود تا به برنامه صبح و سلامتی حاصل تولید و ساخت شبکه سوم سیما می رسد. در این برنامه سوای ماهیت ورزش دوستانه آن به موضوعات و خاطرات پیشکسوتان ورزشی هم توجه خاصی شده که این امر می تواند در راه الگوسازی جوانان ما هم مفید به فایده باشد و اما برنامه صبح و زندگی که این برنامه هم در راستای تحقق به اهداف عالیه آموزشی به طرح مباحث روان شناسانه و کاملا مبتلابه اجتماعی می پردازد که بخشهای ترکیبی آن با موضوعیت کودک و یا مباحث جانبی آن توانسته علاقه مندان زیادی را در ساعات اولیه صبح به پای این کلاس آموزشی بنشاند. از آنجا که بحث کودک و پارامترهای رشدی و تربیتی این آینده ساز فرهنگی و تمدن بشری بسیار حایزاهمیت است ، این برنامه معمولا از زبده ترین کارشناسان و پزشکان حاذق بهره ای وافر و کامل می برد و از آنجا که ارکان و پایه های اصلی شخصیت انسان بالغ و رشید به چگونگی دوران کودکی او بستگی دارد، این برنامه به طرح مشکل و سپس به راهکارهای موثر و گره گشا می پردازد. زهرا مهرافزا با میمیک مهربانانه و قابل پذیرش خانواده ها توانسته در هدایت بحثهای مطرح شده موثر و قابل انعطاف باشد و نوع ارتباط برقرار کردن کلامی او با بینندگان که از طریق تلفن با برنامه ارتباط برقرار می کنند، بسیار دلگرم کننده و جذاب است . برای تربیت ، رشد و نمو صحیح و عالی کودک ، الهامات بسیار گرانقدری در دین شریف اسلام داریم و مکررا توسط بزرگان دینی ما به این روحهای بزرگ در قالبهای کوچک سفارش شده است . بدین گونه که پیامبر اکرم «ص» می فرماید: «کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنها مهربانی کنید و به وعده ای که به آنها می دهید، وفا کنید». از این رو وقتی که ما صاحب بزرگترین منابع الهامات بشری را توسط موهبت های معنوی خود داریم ، پس باید با بهره گیری از این گونه مباحث تربیتی اجتماعی که در دین مبین اسلام جای دارد، بهره ای مضاعف ببریم . از این رو برنامه مفید و قابل سنجش و ارزیابی صبح و زندگی توانسته مجموعه ای پرجاذبه از تمامی موضوعات دربرگیرنده رفتار و روان کودک به این مهمترین عنصر جامعه ساز توجه ای خاص نماید. دکتر سیما فردوسی ، با آن چهره خندان و شادی بخش خود همیشه میهمان دانشمندی برای خانواده های پذیرنده الهامات است . او با دانش قوی و گویشی بسیار نافذ در دل و ذهن می تواند علمی ترین و حتی غامض ترین طرح واره های روان شناسانه و روان کاوانه را با جملاتی ساده و آهنگی دلپسند به دسته گلی از لبخند ملیح و جذاب تزیین و آن را به مخاطبان خود تقدیم کند. بخشهای دیگر این برنامه اجتماعی که در روزهای متوالی پخش می شود، به مشکلات و معضلات معاملات و همین طور مباحث و سوالات حقوقی می پردازد که با حضور کارشناس حقوقی برنامه جمال کریمی شکل کاملتری به خود می گیرد. مباحث پزشکی و حتی طرح سوالات آزاد در این برنامه بسیار قابل توجه است . و اما برنامه جنگ گونه آموزشی دیگر که در بعدازظهرهای چهار فصل سال خانواده های پرذوق و پراشتیاق دانستن بیشتر را جذب خود کرده ، برنامه «به خانه برمی گردیم» است که در مدت پخش خود شاید به نوعی دائره المعارف اطلاعات جنبی و کلی بوده است . مجریان این برنامه با صدا و چهره ای آشنا نزد بینندگان خود توانسته اند شور و شعف یادگیری آموزه ها را بخوبی در ذهن و چشم آنان متبلور کنند. طراحی صحنه و چینش اسباب و ملزومات صحنه با نوعی خوش سلیقگی و کارشناسی ظریف همراه است و هر از گاه که بیننده از پس زمینه های کادر تصویر به نوعی خسته و وازده می شود، نوعی تمهید بجا و انتقال و تعویض عناصر صحنه این عدم رغبت را هم از میان برمی دارد. یک خانواده نیازمند انبوهی اطلاعات است . شاید در دنیایی که وقت ، این ارزشمندترین گوهر روزمرگی به نوعی با بمباران سایر رسانه ها زایل می شود، می بایست از این گوهر بهترین استفاده را کرد. از این منظر می توان موثرترین و پرجاذبه ترین برنامه های آموزشی را آن برنامه ها دانست که در عین تکرار، محتوایشان تنزل پیدا نکند و در قالب انگاره های کارآمد و موثر بتوان آنچه مخاطب نیاز دارد را به او انتقال دهد و به نوعی وظیفه خطیر خود که همانا انتقال بی واسطه و کارآمدترین راهکارهای به روز است را بخوبی انجام دهد. آنچه که «به خانه برمی گردیم» را متمایز از دیگر همتایان خود کرده ، امتیاز مخاطب شناسی خود است . این برنامه با محور قرار دادن موضوعات و دلبستگی های نهانی در وجود مخاطبان خود از طرز تهیه کیک شکلاتی تا پیچیده ترین موضوعات علمی که گنجایش طرح آن در برنامه دور از ذهن نباشد، می پردازد؛ موضوعاتی از قبیل : لیزر، صنایع دستی ، پیرایش مو، کاشت گل و گیاه خانگی ، آموزش نرمشهای ارتوپدی و....همه موضوعات مطرح شده در این برنامه به نوعی با زیرساخت های تبیین یک ایده آل قابل احترام در کانون و کانی هسته مرکزی خانواده نقش بسزایی دارد. کلیت آموزش این برنامه بسیار فراگیر و همه جانبه است ، یعنی عدم یکسونگری به ژانر و موضوعی خاص که نوعی اعمال سلیقه در آن به چشم بخورد در این برنامه مشهود نیست و در لایه لایه مباحث آموزشی آن نوعی دلسوزی تهیه کنندگی حس می شود. به طوری که با انتخاب کارشناسان امور مختلف به اغنای درونی و باطنی تمامی مخاطبان دیرآشنای خود می پردازد و هیچ نیازی به نشان دادن آیتمهای طنز و یا میان پرده هایی برای عدم خستگی بیننده حس نمی شود.گویی آنچه ملکه ذهن تهیه کنندگان و دست اندرکاران برنامه «به خانه برمی گردیم» بوده ، دوگانه بودن شخصیت انسان است ، به طوری که از یکسو فرهیختگی ، خردورزی و داشتن صفات عالیه را در یک انسان لازم می داند و این لزوم را در آموزش به این اشرف مخلوقات می بیند و از سوی دیگر تنوع در نوع سلیقه مخاطبان را سرلوحه اهداف خود می داند. این که به شعور بیننده احترام کافی بگذاریم ، خود آغاز بحث انسان شناختی است . این برنامه توانسته تا حدود بسیاری همای سعادت خود را بر کرسی مقبولیت بنشاند. به هر حال ، در حصول به نتایج مشخص و تعیین خط فرض های پیشقدم شدن رسانه مهم و فراگیری همچون تلویزیون به اقدامات شایسته و اشارات بایسته برنامه ریزی و تولید و ساخت مجموعه های آموزشی - تربیتی اشاره شد. از این رو این برنامه ها می توانند کانون بیان منطق تراشیده ای از اصول ، مبانی و تفکرات اخلاق گرایانه باشد. آری ، انسان همیشه در خاک مستعد وجود خویش بذر شجره فرهیختگی ، دانش اندوزی و کمال خواهی را بخوبی پذیرا بوده و به این دلیل کمال یافتگی این موجود اجتماعی رنگ ثبات جاودانگی به خود دارد و خواهان تربیتی علمی و متقن است . همان طور که ارسطو در بیان لزوم تربیت و آموزش صحیح ارتباطی اشاره دارد که «اوقات فراغت ، مهمترین رکن تربیت است و فرد تنها در این زمان است که می تواند تفکر و تامل کند و از قوای عالی تر خود آگاه شود». این گونه است که در تمامی برنامه های اجتماعی فوق ، اصل آموزش در کانون خانواده ها عناوین ارزنده و قابل توجه بوده است . می توان با در ذهن داشتن الگویی مناسب از «سیمای خانواده» ، «تصویر زندگی» را در «صبح و سلامتی» نقاشی کنیم و زمانی که «به خانه برمی گردیم» آن را تقدیم فضای معطر خانه مان کنیم .