حجاب اصل دین است یا فرع؟

خاصیت دنیای مدرن این است که در ذهن انسان، علامت سوال بزرگی مقابل هر چیزی که مربوط به انسان میشود را قرار دهد. آشنایی ایرانیان با مدرنیته و شکلگیری دولت ملی، زمینههای جدیدی ازنگاه به خویش در میان مسلمانان این کشور پدید آورد. فرآیند مدرنیزاسیون، چندان آسان نبود وخیلی زود تفاوت دردیدگاه روشنفکران وپیشروان مدرنیته آشکار شد. تاریخچه سالها تضییع حقوق زنان و نادیده انگاشتن آنها در جامعه، منجر به این شد تا با شروع دوره تجدد در ایران، مسأله زن به موضوعی پر از حواشی علمی و دینی تبدیل شود اما با شروع دوره حکمرانی جمهوری اسلامی و پس از پیروزی انقلاب، مسأله حجاب و زن را به ارزش و هویتی بیبدیل تبدیل کرد. دین در دنیای مدرندنیای مدرن با ایجاد علامت سوالهایی برای انسان، باعث میشود تا این انسان مجددا خود و دنیای پیرامونی خود را بازتعریف کند. انسان جدید، میان خود و دنیای پیرامونش بهدنبال گونهای جدید از رابطه و تعامل است. به همین دلیل است که پدیدههای کلان بشری همچون دین، علم یا سیاست دستخوش تغییراتی میشوند. پس از پایان جنگهای ایران و روسیه در عصر قاجار بود که ایران به این فکر افتاد تا از دنیای قدیم خود عبور کرده و وارد رقابتی شود که چند قرن قبل، اروپا وارد آن شده بود. در همین راستا، افکار و علوم دانشهای جدید وارد ایران شد. از همان روز دوگانه سنت و مدرنیته در ایران مطرح شد. البته این موضوع در حالی است که با پیشرفت تکنولوژی، دامنه برنامهریزی و قانونگذاری دین گسترش مییابد و با پیدایش موضوعات جدید، فقهای تیزبین اسلام، احکام این موضوعات را از منابع فقه اسلام استنباط و استخراج میکنند. با وجود حوزه گسترده اجتهاد در فرهنگ اسلام جای هیچگونه تردیدی بر انطباق احکام اسلام بر مقتضیات و نیازهای بشر عصر مدرن باقی نمیماند. دستاوردهای دوران مدرنیتهیکی از مهمترین دستاوردهای مدرنیته غرب که همان شعار جدایی دین از سیاست و نیز شعار ناکارآمدی دین در پیشرفتهای اقتصادی و اجتماعی بود، بین نخبگان جامعه ریشه دوانید. این غربگرایان همچون طرفداران مدرنیسم چاره درد جامعه را عبور از سنتهای دینی میدانستند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران برخی نواندیشان به اسم نهضت اصلاحگری که شعار اصلی مدرنیسم بود و همان ایدهها و اندیشههای خطرناک را در راستای استحاله فرهنگی پیگیری میکنند. نشان به اینکه شعارهایی مثل برابری جنسیتی، آزادی بیحد و حصر زنان و چالش حجاب مهمترین شعار آنها محسوب میشود. بیحجابی و بدحجابی از دستاوردهای عصر جدید یا به تعبیری دوران مدرنیته شناخته میشود. بشر در دوره مدرن به این فکر افتاد تا در مسأله زن و حقوق او بازنگری کند که از دل آن، مسأله کشف حجاب و برابری پوشش میان زن و مرد مطرح شد.حجاب در سایه پیروزی انقلاب اسلامیمسأله زن و حجاب از جمله مسائل مهمی است که سالهاست ذهن متعهدان به تفکر شیعی را به خود مشغول ساخته است. هیچ مسأله جدیدی به اندازه حجاب در تاریخ حداقل صد ساله ایران، مناقشه ایجاد نکرد. کمکم با پیروزی انقلاب اسلامی، مسأله زن و حجاب نیز همانند همه پدیدهها و اموری که در دنیای جدید مهم شده بود، مورد توجه رهبران انقلاب و مردم قرار گرفتند. به گونهای که میتوان مسأله حجاب را جزء اولین موضوعاتی دانست که در کنار مسائل دیگری همچون ولایتفقیه، دولت موقت و نقش امام خمینی در آینده انقلاب و قانون اساسی مطرح شد. بدون شک اتخاذ پوشش اسلامی از سوی زنان ایرانی با پیروی از الگویی مانند حضرت زینب(س) بود. زنان به این درک رسیده بودند که در عین حفظ ضوابط و موازین شرعی، میتوانند در سازندگی و ایجاد یک جامعه اسلامی سهیم باشند. البته از صحبتهای بعدی امام خمینی(ره) نیز میتوان چنین دریافت کرد که مسأله حجاب و زنان علاوه بر آنکه موضوع مهمی بوده اما در عین حال دچار نوعی محافظهکاری در اعلام نقطهنظرات خود در این باره بودند. در ادامه و پس از سر و سامان بخشیدن به امور انقلاب و قوانین جامعه، حجاب نیز در قوانین عمومی کشور قرار گرفت.نزدیک به صد سالی میشود که فلسفه و حدود حجاب، مورد مناقشه مدافعان و مخالفان آن است. از رضاخان گرفته که خواستار برداشتن حجاب از سر زنان بوده تا جمهوری اسلامی ایران که با ابزارهای گوناگونی پیگیر حدود اسلامی در جامعه است. به گفته بسیاری از صاحبنظران حجاب نیز آخرین سنگر انقلاب بوده و در صورت فروریختن، بقیه سنگرها نیز فرو میریزد. امروز حجاب نماد امر دینی در جامعه بوده و این امر هم به سبب تلفیق دین و حکومت، با امر سیاسی خلط شده است.