پدیده‌ عجیب سیاهان سفیدپوست!

چند رخداد تازه و موضع‌گیری تعدادی از هنرمندان سیاه‌پوست در رابطه با برخی مسائل روز هنری، توجه تحلیل‌گران نشریه سینمایی ورایتی را به خود جلب کرده و این نشریه در مقاله‌ای در این باره به بحث و گفت‌وگو نشسته است. آنچه توجه ویژه این نشریه سینمایی را به خود جلب کرده، این است که اظهارنظرهای عجیب و غریب شبه‌نژادپرستانه از زبان کسانی جاری شده که در زمره چهره‌های مطرح هنری جامعه سیاهان قرار دارند و چنین صحبت‌هایی از سوی آنان، بسیار عجیب و دور از ذهن به نظر می‌رسد.

ستاره سیاه‌پوست بر علیه رنگین پوستان

ساموئل ال‌جکسون، بازیگر قدیمی سینما که شهرت زیادی هم دارد و جامعه رنگین‌پوستان تابه‌حال از او به عنوان یکی از نیروهای مطرح هنری خود یاد کرده، در اقدامی همسو با چهره‌های سفیدپوست افراطی هالیوودی نسبت به صحبت‌های اخیر کوئنتین تارانتینو در رابطه با ژانر ابرقهرمانانه کمیک استریپی، واکنش نشان داده و اظهارات این فیلم‌ساز را محکوم کرده است.

ال‌جکسون که در «پالپ فیکشن/ قصه‌های عامه‌پسند» تارانتینو بازی داشت و به مدد آن بازیگری مشهور شد، حالا نه تنها علیه همکار قدیمی‌اش موضع گرفته بلکه با این موضع‌گیری، مقابل جامعه سیاهان هم قرار گرفته است. تارانتینو مدتی قبل در مصاحبه‌ای جنجالی فیلم‌های ابرقهرمانانه را کارهایی ارتجاعی ارزیابی کرده و با صحبت‌هایش باعث آزردگی خاطر ال‌جکسون شده است. این بازیگر سیاه‌پوست که در مجموعه فیلم‌های کمیک استریپی شرکت مارول در قالب شخصیت نیک فیوری، مدیر یکی از بنگاه‌های ابرقهرمانی ظاهر شده، خطاب به تارانتینو گفته است که فیلم‌های ابرقهرمانانه بسیار بهتر از آن محصولات غیرمتعارف و اجتماعی است که از سوی منتقدان، تماشاگران جدی و محافل اجتماعی و مدنی مورد تحسین و ستایش قرار می‌گیرند.
ال‌جکسون می‌گوید:« هیچ وقت اجازه نمی‌دهم مراسم‌های هنری و جشنواره‌ای و ارزیابی منتقدان، میزان موفقیت مرا به عنوان یک بازیگر محک بزنند و اندازه‌گیری کنند. معیارم برای موفقیت، خوشبختی من است و آیا از آنچه که انجام می‌دهم راضی و خشنودم؟ بله، راضی هستم. نمی‌خواهم نقش شخصیت‌های خاکستری را بازی کنم که در گیرودار انواع و اقسام مشکلات اجتماعی، فردی، روحی و روانی قرار دارند و تلاش می‌کنند با اتخاذ روش‌های درست و بهتر، جامعه‌ای بهتر فراهم کنند. می‌دانم با حضور در چنین نقش‌هایی از سوی منتقدان و تماشاگران جدی مورد تحسین و ستایش قرار می‌گیرم و جوایزی هم به‌دست می‌آورم اما با این حال، سراغ این‌گونه نقش‌ها نمی‌روم. نه، متشکرم! بیشتر ترجیح می‌دهم نیک فیوری یکی از این فیلم‌های ابرقهرمانانه سرگرم‌کننده باشم.»

دیدگاه‌های نژادپرستانه از زبان سیاهان

تحلیلگران سینمایی گفته‌های ال‌جکسون را ارتجاعی و واپس‌گرا ارزیابی کرده و می‌گویند اگر شنونده این صحبت‌ها اطلاعی از هویت فرد صحبت‌کننده نداشته باشد، حتما خواهد گفت آنها بر زبان یک بازیگر سفیدپوست تندرو جاری شده است. این در حالی است که جکسون در صحبت‌هایش پای چادویک بازمن، بازیگر متوفای سیاه‌پوست را هم وسط می‌کشد و به نیابت از او می‌گوید بازمن که در اکشن کمیک استریپی «بلک پنتر/ پلنگ سیاه» نقش یک ابرقهرمان را بازی کرده بود، یک ستاره سینماست. اشاره جکسون به آن بخش از گفت‌وگوی تارانتینو است که گفته بود تماشاگران فیلم‌های کمیک استریپی بیشتر ابرقهرمانان آنها را به یاد می‌آورند و نه بازیگران این نقش‌ها را. تارانتینو برهمین اساس، اعلام کرده بود این ابرقهرمانان هستند که ستارگان سینما و فیلم‌ها به حساب می‌آیند و نه بازیگران آنها.

از طرف دیگر جیمی کیمل، بازیگر و مجری سفیدپوست دنیای هنر و سرگرمی، با اشاره به مصاحبه‌ای از کانیه‌وست، از گسترش پدیده‌ای عجیب و غریب به نام «سیاهان سفیدپوست» اسم می‌برد. این نامگذاری بشدت مورد توجه رسانه‌های گروهی قرار گرفته و راه را برای تحلیل‌های تازه در باب تبعیض نژادی و موضوع نژادپرستی هموار کرده است. طبق نظر کیمل، مردم این روزها در دنیای هنر و سرگرمی با موج حضور و فعالیت هنرمندان سیاه‌پوستی روبه‌رو هستند که نگاه‌شان به مسائل مختلف روز بسیار شبیه نگاه سفیدپوستان افراطی است و از این نوع نگاه دفاع می‌کنند. به همین دلیل، این مجری به این افراد لقب سیاهان سفیدپوست را داده که به معنی رنگین‌پوستی است که سعی می‌کند رنگ پوست خودش نباشد و در قالب رنگ پوست طرف مقابل قرار گیرد و سخنگو و نماینده دیدگاه‌های او باشد.

نازی‌گری برای چند فالوور جدید

کانیه‌وست که در دنیای موسیقی فعالیت دارد، در مصاحبه‌ای به تقدیر از آدولف هیتلر پرداخت و گفت که بعضی وقت‌ها لازم است برخی اقلیت‌های قومی و مذهبی را تنبیه و مجازات کرد. بسیاری از تحلیلگران هنری با بی‌سواد خواندن وست و تلاش او برای این‌که خودش را فردی دانا معرفی کند و همچنان دنبال افزایش فالوورهایش باشد، نسبت به صحبت‌هایش واکنش نشان دادند. به باور این تحلیلگران، وست که فقط می‌خواهد تعداد بازدیدکنندگان اینستاگرامش را بیشتر کند، هر چند وقت یکبار دست به اظهارنظری جنجالی می‌زند. نگاه کیمل متفاوت از این دیدگاه است. او با قبول تلاش وست برای جذب بیشتر فالوور، صحبت اخیر او را تلاشی گروهی از سوی محافلی مشخص برای گل‌آلود کردن آب می‌داند و می‌گوید:« ما این روزها شاهد رشد نوعی تفکر هستیم که می‌خواهد برتری‌طلبی سفیدها بر بقیه رنگین‌پوستان و اقوام را تبلیغ کند و در این رابطه از سیاهانی استفاده می‌کند که نگاه و طرز تفکر آنها را رواج می‌دهند. ظاهرا این گروه فکر می‌کند به زبان آورده شدن دیدگاه‌شان توسط یک آدم سیاه‌پوست می‌تواند بُعد تبلیغاتی بیشتر و بهتری داشته باشد. صحبت‌های وست باعث تعجب بسیار زیاد من شده است و فکر می‌کنم او رنگ اشتباهی را برای ظاهر خودش انتخاب کرده است!»

بی‌سوادی در برابر استقلال فکری

این مجری تلویزیونی هم چنین بی‌سوادی وست را نیز به رخش کشیده و به هنرمندان فعال در رشته‌های مختلف پیشنهاد می‌کند با سکوت، مانع از کشف حقیقت بی‌سوادی‌شان توسط مردم عادی شوند! کیمل با اشاره به حرف‌های وست که گفته بود بزرگراه‌ها و تلفن جزو اکتشافات و اختراعات هیتلر هستند، گفت:« هیتلر هیچ کدام از این کارها را نکرد و به نظر می‌رسد، وست اولین کسی است که متوجه اختراعات هیتلر شده و چنین ادعاهایی را مطرح می‌کند. اقرار می‌کنم تاکنون چنین چیزی را در طول فعالیت‌هایم ندیده بودم. چطور می‌شود یک بی‌سواد اینگونه بی‌سوادی‌اش را به رخ دیگران بکشد؟ در عین حال، تعجب می‌کنم که آدم‌هایی از این دست، این همه در توییتر فالوور دارند. جای تاسف است.»

وظیفه اجتماعی هنرمند چیست؟

در عین حال، لی دانیاز به بهانه گفت‌وگوی تارانتینو و با خرده گرفتن از او، به دفاع از اخلاقیات و زبان درست در محصولات سینمایی پرداخته و می‌گوید هنرمندان در رابطه با سلامت روح و روان جامعه نقش بسیار مهم و خطیری بازی می‌کنند و باید به وظایف اجتماعی و خانوادگی‌شان پایبند باشند. انتقاد دانیلز به همکار فیلمسازش در رابطه با استفاده از الفاظ زشت و رکیک در فیلم‌های این هنرمند جنجالی است. به گفته دانیلز:« مصاحبه تازه تارانتینو و دفاع از استفاده از کلمات رکیک در فیلم‌هایش باعث شد تا نسبت به آن موضع‌گیری کنم. به او می‌گویم این شیوه پاسخ دادن درست نیست و او حق بیان چنین چیزهایی را ندارد. همه ما به آزادی بیان اهمیت می‌دهیم اما به کار بردن الفاظ زشت در فیلم‌های سینمایی ارتباطی به موضوع آزادی بیان ندارد. تارانتینو می‌گوید اگر با فیلم‌های من مشکل دارید به تماشای آنها ننشینید. خب، این یک پاسخ مسئولانه نیست. مردم برای سرگرمی یا آموزش چیزهای تازه به تماشای فیلم‌های ما می‌نشینند. حالا اگر نمی‌خواهیم چیزی به آنها بیاموزیم و فقط می‌خواهیم سرگرم‌شان کنیم، این ایرادی ندارد. سالن‌های نمایش به انواع و اقسام فیلم‌ها نیاز دارند و قرار نیست همه فیلم‌ها مضامینی اجتماعی داشته باشند اما در همین محصولات سرگرم‌کننده هم باید متوجه این نکته مهم باشیم که برای بیننده جنبه بدآموزی نداشته باشد. این نکته را به تارانتینو می‌گویم چون می‌دانم فیلمساز خوبی است و نیت بدی ندارد.»/ ورایتی

روزنامه جام جم