8 نکته از اربعین در نمایی نزدیک

چه شایسته گفت آن جامعه‌شناس غربی که راهپیمایی اربعین بیش از آن‌که یک رفتار مذهبی و اعتقادی مختص شیعیان باشد، یک حرکت عظیم انسانی است که امواج دوستی، مهربانی و مودت را در وسیع ترین حالت ممکنِ اجتماع بشری به همه دنیا ارسال می کند و دیر نیست سایر ادیان نیز به این حرکت پرشور معنوی بپیوندند.

صاحب این قلم امسال برای اولین بار توفیق پیدا کرد تا همپای عاشقان

اباعبدا...(ع) در این حماسه سترگ شرکت کند و از نزدیک شاهد این معجزه جانبخش در عصر یخبندان روح بشر باشد.

این مقاله حاصل همین تجربه و مشاهده است که در چند جمله مختصر تقدیم می‌شود.

سخت است، ولی آسان است سخت از جهت دشواری راه و بی سر و سامانی و دوری مسیر و بی شمار مشقت طریق، و آسان از این‌که در جای جای این عرصه، زیباترین تصاویر عاشقانه بشری به رخ کشیده می‌شود. گویی دیدن صحنه های همدلی مردان و زنانی که دل به حبّ عزیزترین بنده خدا داده اند، روح انسان را جلا می‌دهد و خستگی را از جسم و جان به در می کند.

وقتی با وجود پاپوش نرم و راحت، آبله پا آزارم می‌داد و حرکت را برایم سخت کرده بود، ناگهان در پیش روی خود دخترک بادیه نشین عربی را دیدم که با پای برهنه بدون مکث و وقفه طی طریق می‌کرد و صدبار از خودم خجالت کشیدم.

سیاسی است ولی سیاسی نیست

حرکت ده‌ها میلیونی شیعیان در راهپیمایی اربعین حتما حاوی پیام‌های اعتقادی – سیاسی است. اربعین برای جهان اسلام و مسلمانان، نسیم وحدت و همدلی و عرصه تجلی ظرفیت های عظیم امت اسلامی است و برای دشمنان توفانی رعب آور از قوت و قدرت جهان اسلام. از آن‌سوی، در این سیل خروشان دو دستگی قومی و نژاد و زبانی جا ندارد و همه، از غنی و فقیر، صاحب منصب، عرب و عجم، سیاه و سفید، ایرانی و عراقی و اروپایی و آمریکایی بر محور حسین(ع) یک ید واحده می‌سازند و قدرت این حبّ آنچنان است که زور هیچ اختلافی به آن نمی‌رسد.

خدمتگزار هست ولی نیست

سال به سال بر حجم سپاه اربعینی سید الشهدا(ع) افزوده می‌شود. موتور محرک این سپاه همان عشق و ارادت حضرت اباعبدا...(ع) است و هدایت آن هم با سپهسالار دشت کرب و بلا. اما این حجم انسانی و جمعیت ده‌ها میلیونی چه در داخل ایران و چه در عراق به ساماندهی و خدمت رسانی نیازدارد. مسوولان دو کشور تلاش کرده و می‌کنند، اما خروجی ها نشان می‌دهد هنوز با ایده آل فاصله زیادی دارد. امسال جمع زیادی از زائران ایران به‌دلیل مشکلات در مرز، مجبور به بازگشت شدند و این شایسته دستگاه با عظمت سید الشهدا(ع) نیست که مهمان پشت در بماند. به نظر می‌رسد هنوز مسوولان محترم به ابعاد این حرکت عظیم واقف نشده و تلاششان را به اندازه بزرگی این حرکت وسعت نداده اند.

حیرانی در 2 سوی مرز

ظاهرا بخش زیادی از مشکلات ناشی از ناهماهنگی در دو سوی مرز است. آنچه از مشاهدات میدانی برمی آید این‌است که یا اصلا هماهنگی و تعاملی میان مسوولان عراقی و ایرانی در بخش‌های مختلف به‌ویژه حمل و نقل صورت نگرفته یا این هماهنگی به‌واسطه فقدان یک کمیته ناظر مشترک عملیاتی نشده است. عمده زائران ایرانی که از راه زمینی مشرف می‌شوند با سختی فراوان خود را به طریق می‌رسانند و برای بازگشت نیز چه بسا مسیر سخت‌تری را در پیش می‌گیرند. شاید هماهنگی در سطحی بالا بین دوکشور برای ایجاد یک ناوگان حمل و نقل قابل نظارت به‌ویژه در کشور عراق کار دشواری نباشد.

بفرمایید موکب عراقی!

موکب‌های ایرانی در طریق نجف- کربلا اعم از موکب دستگاه‌ها و نهادهای ایرانی(که ظاهرا نسبت به قبل کمتر شده است) و موکب های هیات بزرگ و کوچک ایرانی حجم قابل توجهی از مسیر را شامل می شود. معمولا کیفیت و سبک پذیرایی این موکب‌ها با موکب‌های عراقی کاملا متفاوت است و در صورت عدم مدیریت تعداد و کیفیت موکب‌های ایرانی ممکن است سنت با سابقه و ریشه دار موکب‌داری عراقی را تضعیف کند. شاید اگر ظرفیت موکب‌های ایرانی صرفا برای اسکان و استراحت زائران در نظر گرفته شود(نه پذیرایی)، جنبه‌های تهدیدی آن مدیریت شود.

سفر اربعین ماموریت نیست

بعضی دستگاه‌ها‌ اقدام به اعزام عناصر فرهنگی، هنرمندان، نویسندگان و... می‌کنند. این اعزام ها _ به‌جز بعضی موارد خاص و ضروری _ با روح حرکت اربعین سنخیت ندارد. راهپیمایی اربعین اگر به‌عنوان ماموریت کاری تلقی شد نباید از خروجی آن ماموریت توقع چندانی داشت. باید به گونه‌ای فرهنگ‌سازی و جاذبه‌های این سفر را در اقشار مختلف ایجاد کرد که همگان خود در این سفر حاضر شوند و در نهایت سرمایه‌ای که قرار است هزینه سفر آنها شود، بعد در خدمت نشر و اشاعه تجربه‌های سفر این عناصر فرهنگی قرار گیرد.

شفاف‌سازی خدمات ارتباطی

اوپراتورهای مختلف، بسته‌های ویژه اربعین را برای سهولت ارتباط به مشترکان خود معرفی کردند. این‌که چقدر بسته‌ها کارایی داشته و مشکل ارتباطی زائران را حل کرده است یا نه، باید از سوی وزارت ارتباطات و خود اپراتورها شفاف‌سازی شود. آنچه مشاهدات میدانی می‌گوید، همچون سال‌های گذشته، نارضایتی از این موضع میان زائران زیاد بوده است. در همین زمینه، خوب است وزارت ارتباطات درآمد اپراتورها از سفر اربعین این سه میلیون نفر را برای مردم شفاف‌سازی کند.

مدیریت تعطیلات اربعین

سال به سال حجم مشتاقان پیوستن به کاروان اربعین بیشتر می‌شود. بخش عمده ای از زائران را کارمندان و شاغلان در بخش‌های اداری، دانشجویان و... شامل می‌شوند که عملا برای شرکت در این فیض عظیم مجبورند از محل کار خود مرخصی بگیرند که این حجم از مرخصی‌ها عملا مجموعه‌های زیادی را یا از کار می اندازد یا اموراتشان را مختل می‌کند. بد نیست دستگاه‌های متولی از جمله مجلس، هیات دولت یا حتی ستاد اربعین طرحی را برای جایگزینی دو روز تعطیلات 28 صفر به جای اربعین پیشنهادی ارائه کند تا هم مشتاقان و زائران به زیارت بدون دغدغه مشرف شده و هم امورات کشور و دستگاه‌ها مختل نشود.

مهدی عرفاتی