اروپا را فراموش کنید لطفا!

نگاهی اجمالی به رفتار اروپا
برای اشراف بهتر نسبت به نوع عملکرد اروپا از زمان خروج آمریکا از برجام خوب است به صورت گذرا رفتار این کشورها در خصوص ایران را بررسی کنیم. اولین بسته‌ای که از سوی اروپا برای حفظ برجام به ایران پیشنهاد شد به تاریخ تیرماه برمی‌گردد که البته در این بسته راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاری‌ها وجود نداشت و تعهداتی کلی در حد بیانیه‌های سابق اتحادیه اروپا عنوان شد که این مساله واکنش رئیس‌جمهور کشورمان را به همراه داشت. اروپایی‌ها بعد از این ماجرا اول اعلام کردند ساز و کار مالی‌ این اتحادیه، نوامبر (آبان) آماده می‌شود. مدتی بعد اعلام کردند تا نوامبر فقط می‌توانند این ساز و کار را به صورت نمادین راه‌اندازی کنند؛ اما اجرایی شدن آن بیشتر طول می‌کشد. ولی با وجوداین موضع‌گیری‌ها حتی تا نوامبر، رونمایی نمادین این ساز و کار هم انجام نشد و نهایتا چند هفته قبل پس از کلی اما و اگر، نمونه‌ای تنزل‌یافته از ساز و کار ویژه مالی را با عنوان اینستکس رونمایی کردند که آن هم هنوز اجرایی نشده و اعلام شده در صورت اجرایی شدن در گام‌های ابتدایی فقط شامل دارو و مسائل بشردوستانه می‌شود. در کنار این عملکرد ضعیف در برآورده کردن خواست‌های ایران، اما درخواست‌های اروپا از ایران با حدت و شدت ادامه دارد و در کنار رفتار ضدایرانی که در ماه‌های اخیر برخی کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و آلمان در خصوص دیپلمات‌های ایرانی داشته‌اند به‌تازگی خبرهایی از درخواست‌های عجیب و غریب اروپا از ایران مطرح شده است. بر اساس گزارش الشرق‌الاوسط، این درخواست‌ها با سه محور رفتار ایران در عراق، یمن و لبنان، موشک‌های بالستیک و موضع‌گیری در قبال اسرائیل مطرح شده است. آن‌طور که بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه دیروز در نشست خبری گفت در آینده‌ای نزدیک هم قرار است هیاتی عالیرتبه از اتحادیه اروپا که در زمینه سازوکار ویژه مالی مسؤولیت دارند به ایران بیایند.
بر این اساس باید منتظر بود در آینده و در چنین سفرهایی نیز شاهد تکرار درخواست‌های اروپا از ایران باشیم. در چنین شرایطی این سوال مطرح است که تا چه زمانی باید در مقابل این درخواست‌های اروپا کج‌دار و مریز رفتار کرد و چگونه می‌توان به این روند پایان داد.
کارشناسان سیاسی در گفت‌وگو با جام‌جم به این سوال پاسخ داده‌اند:

تسلیم خواسته‌های اروپا نشده‌ایم
امیرعلی ابوالفتح
کارشناس مسائل بین‌الملل
با توجه به شرایط و قرائن موجود تصور می‌کنم دولت کار اقتصادی و سیاسی خود را دنبال می‌کند و کشور را معطل اروپا نکرده است. چرا که طی چند ماه اخیر شاهد سفرهایی به چین و عراق و هند و روسیه بوده‌ایم و قطعا طی این سفرها تلاش شده است که همکاری‌های اقتصادی گسترش یابد.
در عین حال امیدواریم اروپا به وعده‌های خود عمل کند هرچند چندان امیدی به این رویکرد وجود ندارد، از قبل هم مشخص بود که اروپاییان در مقابل آمریکا قدرت مانور چندانی ندارند. اما در هر صورت ما تسلیم نشده و به خواسته‌های آنها تن نداده‌ایم. علی‌رغم فشار و مشکلات بسیار در داخل کشور همه تصمیمات را معطل وعده‌های اروپا نکرده‌ایم، ممکن است علایق شخصی برخی افراد این باشد که همه چیز به اقدامات اروپا گره بخورد اما جمع‌بندی نظام این است که این اقدام انجام نشود و خودمان به فعالیت‌ها و ارتباط با دیگران ادامه دهیم.
در شرایط موجود معتقدم که به موازات پیگیری وعده‌های اروپا، همچنان دستگاه دیپلماسی کشورمان نیز به گسترش روابط با دیگر کشورها می‌پردازد.

باید در مواجهه با اروپا تغییر رویه بدهیم
احمد حکیمی‌پور
دبیر کل حزب اراده ملت
ایران روحیه تعاملی خود را در این مدت نشان داده است و البته چنین رویکردی نباید این تلقی را برای اروپاییان به‌وجود آورد که این رویه از سقف و حد مشخصی برخوردار نیست. اروپا حتما باید ملاحظات جمهوری اسلامی ایران را در نظر بگیرد و به وعده‌هایی که داده عمل کند. آنها وعده داده بودند تسهیلاتی را در امور مالی برای ایران فراهم کنند، اما تاکنون توجهی به این مساله نشان ندادند. طبعا در چنین شرایطی تعامل ایران و اروپا نباید یک‌طرفه باشد. ما تاکنون از اروپاییان در پایبندی به قول و قرارهایشان نمونه روشنی ندیدیم و نشانی از اجرایی کردن تعهداتشان در دست نیست. به نظر می‌رسد در حال حاضر ایران باید ضرب‌الاجل و سقفی را برای اروپاییان در نظر بگیرد. مهم‌ترین عنصر مذاکره و گفت‌وگو بحث هزینه و فرصت است؛ یعنی فرصتی که از دست می‌رود و هزینه‌ای که در این مسیر صورت می‌گیرد. بنابراین این رویه باید تغییر کند و محدودیت‌هایی از سوی ایران برای جلوگیری از تکرار رویکردهای گذشته اروپایی‌ها تعیین شود.

ضرورتی برای گره زدن حل مشکلات به اروپا نیست
الهام امین‌زاده/ استاد دانشگاه
برجام طرف‌های مختلفی دارد که یک طرف یعنی آمریکا از آن خارج شده و بخشی دیگر یعنی اروپا قول‌ها و وعده‌هایی برای تعامل و همکاری‌های پولی و مالی داده است، اما باید در نظر داشته باشیم علی‌رغم این موضوع در هر شرایطی چه توافقنامه‌ای باشد چه نباشد، نباید مولفه مهم یعنی توجه به اقتصاد داخلی را فراموش کنیم. در عرصه بین‌الملل فضای کار در اختیار ما نیست بنابراین نباید همه اقدامات خود را منوط به نحوه مواجهه کشورهای دیگر با خودمان کنیم و به این ترتیب ضرورتی ندارد حل مشکلات اقتصادی کشور به توافق نامه‌ها و وعده‌های سایر کشورها گره زده شود. در هر شرایطی چه تعامل صددرصدی با دنیا و چه برخی چالش‌ها با دیگران، باید اصالت حیات اقتصادی را در درون کشور جست‌وجو کنیم. در این صورت و با توجه به اقتدار اقتصادی می‌توانیم در عرصه بین‌الملل حرفی برای گفتن داشته باشیم.
در مورد میزان پایبندی اروپا به وعده‌هایش برخی معتقدند تمام رفتارهایی که از اروپا و آمریکا دیده می‌شود در یک راستا اما با مدل‌های مختلف است. به این معنی که آمریکا از برجام خارج شده و اروپا نیز صرفا وعده می‌دهد. بنابراین باید این دو را دو روی یک سکه بدانیم و خودکفا شده و فعالیت اقتصادی داخلی را توانمند کنیم چرا که باید بدانیم قطعا اتفاق خاصی در عرصه بین‌الملل بر اقتصاد ما تاثیر مثبتی نخواهد داشت.

دولت درگیر موضوعات تبلیغی نباشد
سعدا... زارعی / کارشناس مسائل بین‌الملل
در سطح دولتی بیش از آن‌که درگیر موضوعات اجرایی باشیم درگیر موضوعات تبلیغی هستیم؛ به این معنی که دولت به طور طبیعی وظایفی در حوزه مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و... دارد که این اقدامات باید به صورت جدی توسط هر دولتی پیگیری شود، به دنبال این پیگیری باید صرفا زمانی موضوعات به عرصه رسانه‌ها کشیده شود که ضرورت یا منفعتی برای طرح آن در میان باشد. تا به این ترتیب زمانی موضوعی به جامعه منتقل شود که دولت نتیجه لازم را از آن موضوع گرفته باشد. اما بالعکس وقتی موضوعی در اختیار کشورمان نیست و دولت از طرف کشورهای دیگری که به عنوان مثال مسؤول ایجاد گشایش مالی هستند وعده‌هایی به مردم بدهد انتظاراتی در جامعه ایجاد می‌شود که با عدم تحقق آنها شاهد وضعیت چندان مناسبی در سطح جامعه نخواهیم بود.
بنابراین دولت باید به تلاش‌های خود جهت تحقق وعده‌های اروپاییان ادامه دهد، اما لزومی ندارد که در حین مذاکراتش موضوعی را با قاطعیت بیان کند، چرا که در صورت عدم تحقق وعده‌ها انتظارات جامعه بالا رفته و در نتیجه دولت با انباشتی از مطالبات مردمی مواجه می‌شود که توانایی پاسخگویی به آن را ندارد. به این ترتیب، به نظر می‌رسد در شرایط موجود دولت باید رسما اعلام کند تا اینجای کار در جلب همکاری‌های طرف مقابل موفقیتی نداشتیم، اما برای محقق شدن آن همچنان تلاش می‌کنیم و امکان رسیدن به موفقیت در بهترین حالت 50-50 است. در ادامه نیز در کنار پیگیری قاطعانه مطالبات هر زمانی که اروپا وعده‌های خود را عملیاتی کرد، به اطلاع مردم برساند.

باید از تجربه بدعهدی اروپا در برجام عبرت بگیریم
محمد قمی/ نماینده پاکدشت در مجلس
اروپاییان از آمریکایی‌ها جدا نیستند و از خلق و خوی مشابه برخوردار هستند. در عین حال ممکن است رویه آنها در قبال آمریکا کندتر باشد، اما با این وصف مثل آمریکایی‌ها خوی درندگی دارند و منفعت‌طلب و برتری‌جو هستند. تاکنون اروپایی‌ها وعده و قول‌هایی دادند که تاکنون هیچ‌‌کدام آنها اجرایی نشده و این مساله البته قابل پیش‌بینی نیز بود. اروپا تاکنون با کارشکنی در مواجهه با ایران عمل کرده است. بنابراین اساسا به مصلحت نیست که جمهوری اسلامی ایران سرنوشت خود و سرنوشت سیاست خارجی را به اروپا گره بزند چون هیچ نشانه‌ای از رفتار درست آنها در این زمینه وجود ندارد. پایبندی ظاهری آنها به برجام هم صرفا ناشی از این است که اروپا نمی‌خواهد منافعش به خطر بیفتد. بنابراین همان‌طور که رهبر انقلاب گفتند ما نباید امیدی به آنها داشته باشیم و تنها راه پیش روی ما توجه به عزت، استقامت و ایمان است. بهترین گزینه برای سیاست ایران در مواجهه با اروپا بهره‌گیری از تجربه برجام است و بیش از این نباید وقت ملت و مردم ایران را گرفت. ما همان‌طور که در بسیاری از مسائل مثل انرژی هسته‌ای، سلول‌های بنیادی، گسترش و تولید علم، صنایع موشکی و دفاعی بر پایه مقاومت و ایمان و اعتقاد عمل و به جوانان و نیروهای خودی توجه کردیم اکنون نیز باید به اتکا به بیانیه گام دوم رهبر انقلاب که نقشه راه را مشخص کردند به مسیر خود ادامه دهیم.

نفع و زیان تغییر رویه ایران در قبال اروپا باید بررسی شود
مرتضی حاجی/ فعال سیاسی
به عنوان یک شهروند عادی تلقی من این است که کسی از تعامل ضرر نکرده است. نکته مهم این است که در شرایط فعلی ارزیابی از وضعیت کشور صورت گیرد و این مساله نیز بررسی شود که مملکت ما در صورت ادامه این تعاملات با اروپا چه شرایطی خواهد داشت و قطع این رویه و رویکرد چه تبعات و آثاری برای کشور ما در پی دارد. البته با توجه به این‌که درباره سیاست خارجی اهل نظر نیستم گفته‌های من در این زمینه اظهارنظرهای غیر‌فنی و غیر‌کارشناسانه است، اما در عین حال ترجیج می‌دهم به مسؤولان سیاست خارجی کشور همچنان اعتماد داشته باشم تا براساس تشخیصی که آنها می‌دهند کار را آنچنان که مصلحت ملت است جلو ببرند.