سینماتوگراف‌اندازی مظفرالدین‌شاه تا روز ملی سینما

جام جم آنلاین- نام‌گذاری روز سینما در تقویم رسمی ایران، فراز و نشیب‌های بسیاری داشت. نخستین جشن خانه سینما 19 تیرماه سال 1376 برگزار شد. در آن زمان، موضوع روز سینما در جلسات مطرح و مقرر شد یک روز از سال با عنوان روز ملی سینما نام‌گذاری و جشن سینما هم‌زمان با آن روز برگزار شود. بعد از بررسی این طرح، قرار شد 31 اردیبهشت هرسال را به‌عنوان روز ملی سینما اعلام کنند و در صورت موافقت شورای عالی فرهنگ و تصویب مجلس شورای اسلامی، هرسال‌ جشن خانه سینما هم‌زمان با این روز برگزار شود.

درنهایت بهمن سال 78، روز سینما 21 شهریورماه اعلام شد و سال 1379، 21 شهریور به‌عنوان روز ملی سینما شناخته شد و جشن خانه سینما همه‌ساله در این روز برگزار می‌شود. این جشن، هم‌زمان با بزرگداشت صدمین سال ورود سینما به ایران برگزار شد. به روایت تاریخ، مظفر‌الدین شاه، بانی ورود نخستین دوربین فیلم‌برداری و نمایش فیلم بود و نخستین فیلم‌بردار ایرانی نیز ابراهیم‌‌خان عکاس‌باشی محسوب می‌شود.

برادران لومیر، در دسامبر ۱۸۹۵ دستگاهی راه‌اندازی کردند که سینماتوگراف نام داشت. این دستگاه پیچیده، عکس‌های متحرک را نشان می‌داد. برادران لومیر با چرخاندن دسته‌ای روی دستگاه، آن عکس‌های متحرک را روی پرده‌ای سفید به نمایش می‌گذاشتند. آن‌ها پس از استقبال پاریسی‌ها از سینماتوگراف، نمایندگانی به کشورهای مختلف فرستادند تا مردم آن کشورها را با این دستگاه آشنا کنند؛ اما ایران دوره قاجار میان این کشورها نبود. مظفر‌الدین‌شاه در فروردین سال ۱۲۷۹ از تهران به مقصد اروپا حرکت کرد. در این سفر بود که با سینما آشنا شد. در سفرنامه مظفرالدین‌شاه آمده است شاه روز یکشنبه هفدهم تیر ۱۲۷۹ به‌اتفاق میرزا ابراهیم‌خان عکاس‌باشی به تماشای دستگاه سینماتوگراف و لانترن ماژیک رفته است. این حادثه پنج سال پس از رواج اختراع برادران لومیر در پاریس رخ داد؛ (شاه این دوربین را اشتباهاً سینماتوگراف می‌نامید).

در هفته بعد، مظفرالدین‌شاه دوباره به سینما رفت. حدود یک ماه پس از نخستین دیدار مظفرالدین‌شاه با سینما در سه‌شنبه ۲۳ مرداد ۱۲۷۹ در شهر اوستاند در ساحل دریا در بلژیک، جشن روز عید گل برگزار و میرزا ابراهیم‌خان عکاس‌باشی مشغول سینماتوگراف‌اندازی از شاه شد. در بزرگداشت صدمین سال ورود سینما به‌ ایران، 21 شهریور به‌عنوان روزی نمادین وارد تقویم شد.