معضلی به نام چربی خون!

تری‌گلیسیریدها ماده نهایی حاصل از هضم و شکستن چربی‌های حجیم در غذای ما هستند. هر غذایی که می‌خوریم، بلافاصله برای تولید انرژی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، بلکه کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها یا پروتئین‌ها به تری‌گلیسیریدها تبدیل می‌شوند. کلسترول خون بالا نسبت به سایر عوامل خطر بیماری‌های قلبی ـ عروقی نقش بیشتری در ایجاد آترواسکلروز عروق کرونر قلب و سکته‌های قلبی دارد. در سال‌های اخیر علاوه بر کلسترول تام و تری‌گلیسیرید، مقدار کلسترول خوب و بد را که ارزش بیشتری دارند نیز برای تعیین شدت خطر بروز بیماری قلبی ـ عروقی اندازه‌گیری می‌کنند.

از مهم‌ترین عوامل ایجاد‌کننده چربی خون بالا می‌توان به وراثت، سن و جنس، وزن، رژیم غذایی، تحرک جسمانی، سیگار و برخی بیماری‌ها مانند دیابت، کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های کلیوی و کبدی اشاره کرد. در حالت کلی، زن‌ها در سن قبل از یائسگی میزان کلسترول کمتری نسبت به مردان دارند، در حالی که بعد از سن یائسگی این میزان در حد قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد.

استفاده از غذاهایی با چربی اشباع شده حیوانی باعث افزایش کلسترول و استفاده از چربی‌های اشباع شده گیاهی باعث کاهش آن می‌شود. مصرف منظم الکل نیز با اختلال چربی خون همراه است و باعث کاهش HDL و افزایش LDL و تری‌گلیسیرید می‌شود. تغییر از یک رژیم غذایی غیرسالم به نوع سالم، سطح کلسترول را کم می‌کند. اگر مبتلا به بیماری قلبی ـ عروقی پرخطر هستید، معمولا برای شما دارو تجویز خواهد شد. هدف اصلی از تجویز داروهای کاهنده چربی خون، کم کردن خطر بیماری عروق کرونر و سختی سرخرگ‌هاست که معمولا از طریق کاهش کلسترول LDL حاصل می‌شود.

در این حالت، درمان با داروهایی از دسته استاتین‌ها مانند لواستاتین، سیمواستاتین، آتورواستاتین یا رزوواستاتین آغاز می‌شود. این داروها با مسدود کردن آنزیمی که برای تولید کلسترول در کبد لازم است، عمل می‌کنند.

اگر فقط سطح تری‌گلیسیرید بالا باشد، ممکن است توصیه شود به جای استاتین از داروهای دسته فیبرات مانند جم فیبروزیل، کلو فیبرات یا فنوفیبرات یا مکمل‌های امگا3 استفاده کنید. استاتین‌ها بهتر است قبل از خواب خورده شوند. عوارض شایع این دسته از داروها، شامل درد عضلانی یا مفصلی، بالا رفتن آنزیم‌های کبدی، سردرد، خستگی یا تنگی نفس است. مصرف همزمان با انواع دیگر داروهای کاهنده چربی خون بویژه جم‌فیبروزیل، داروی نارسایی کبدی، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و مصرف همزمان آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل اریترومایسین و هم خانواده آن احتمال ابتلا به عوارضی مثل التهاب عضله و بالا رفتن آنزیم‌های کبدی و عضلانی را افزایش می‌دهد. بنابراین لازم است در مراجعه به پزشک خود، فهرست کاملی از داروهای مصرفی خود را به همراه مقدار مصرف آنها همراه داشته باشید.

فیبرات، موثرترین دارو در کاهش تری‌گلیسیریدها و شایع ترین عارضه آن درد معده است. بروز مشکلاتی مانند درد عضلانی یا التهاب کبد در غیاب مصرف همزمان سایر داروهای کاهنده چربی نادر است. امگا 3 به عنوان مکمل در کاهش تری‌گلیسیرید خون کاربرد دارد و در ماهی و تخم مرغ با غلظت بالا یافت می‌شود. می‌توان از روغن ماهی برای درمان کمکی کاهش تری‌گلیسیریدها درکنار فیبرات‌ها یا استاتین‌ها استفاده کرد. امگا 3 در بعضی بیماران موجب افزایش LDL می‌شود، اما در مجموع مکملی بی‌خطر است.

دکتر کاوه سالارمند

داروساز