آینده نامعلوم بحران کره

اکنون این بحران تشدید شده، اما در شرایط کنونی آمریکا از حمله به کره شمالی عقب‌نشینی کرده و پیونگ یانگ نیز اعلام کرده که فعلا در مورد حمله اقدامی صورت نخواهد گرفت.

اسماعیل بشری، کارشناس امور خلع سلاح و تحلیلگر مسائل کره شمالی معتقد است که کلید حل بحران کره شمالی در دست آمریکا، ژاپن و کره جنوبی است تا بتوانند پیشنهادهای اقتصادی قابل توجهی به کره شمالی بدهند تا از انفصال اقتصادی خارج شده و راهی را پی بگیرد که چین یا ویتنام یا حتی کوبا رفتند. وی در گفت‌وگو با جام سیاست در این زمینه به سوالاتمان پاسخ داده که می‌خوانید.

بحران فعلی شرق آسیا ریشه در کدام سیاست‌های منطقه‌ای دارد؟

ریشه‌ این بحران به ادامه مسائلی که در دوران جنگ سرد اتفاق افتاد برمی‌گردد، در آن زمان رقابت بین شرق وغرب باعث شد تعدادی از کشورهای شرق آسیا به دو نیمه تقسیم شوند مثلا ویتنام به دو کشور شمالی و جنوبی و کره نیز به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد، تا نصف این کشورها توسط کمونیست‌ها و نصف دیگر توسط آمریکایی‌ها هدایت شود. در جنگ سرد از هر دو سو نیروهای طرفدار دو ابرقدرت حضور داشتند، ولی بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و خاتمه یافتن دوران جنگ سرد شاهد بودیم که ویتنام در این دوران یکپارچه کمونیست شد و مسیری نظیر چین را پیمود و با اهمیت دادن به اقتصاد روابط حسنه‌ای با کشورهای صنعتی برقرار کرد. ویتنام سرمایه‌گذاری کشورهای صنعتی را پذیرا شد؛ اما در شبه‌جزیره کره تغییراتی به وجود نیامد مگر آن‌که کره شمالی چتر حمایتی خود را که توسط اتحاد شوروی تامین می‌شد از دست داد و بنابراین برای این‌که از خود دفاع کند به ناچار به سمت فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی رفت که البته در این زمینه‌ پیشرفت‌هایی هم داشت. کره شمالی با آزمایش‌های هسته‌ای که انجام داد هم اکنون به مرزی رسیده که می‌تواند بمب هسته‌ای تولید کند و در عین حال در بحث موشکی، هم‌اکنون به ساخت موشک‌هایی دست یافته که طبق آخرین آزمایش‌ها، توانایی ساخت موشک‌های قاره‌پیما را نیزدارد.

با تنشی که در شرق آسیا اتفاق افتاده سرنوشت کره شمالی با جهان به کجا خواهد کشید؟

تنش کره شمالی با جهان شاید تعبیر درستی نباشد، رژیم کره‌ شمالی بیشتر برای بقای خودش فعالیت می‌کند و بعد از فروپاشی شوروی پشتیبان اصلی خود را از دست داد. البته چین با این‌که رابطه نزدیکی با کره شمالی دارد ولی دنبال اقتصاد آزاد است و دیگر خاصه‌خرجی‌های دوران جنگ سرد را انجام نمی‌دهد، چین بیشتر کاسبکارانه با مسائل برخورد می‌کند و روی همین اصل اقتصاد کره‌شمالی بشدت نزول کرده است. بعد از تحولات و از دست دادن حمایت شوروی، کره شمالی بتدریج شرایط اقتصادی خود را از دست داد و الان در بدترین شرایط ممکن از نظر اقتصادی قرار دارد،البته فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی این کشور شرایطی را ایجاد کرده که تحریم‌های گسترده‌ای علیه کره شمالی وضع شود که این رفتار موجب وخیم شدن وضع اقتصادی‌ این کشور شده و دامنش را گرفته است.

تهدید کره شمالی از سوی آمریکا خیلی جدی گرفته شده آیا این تهدیدات می‌تواند کره را مهار کند؟

هر دو طرف همدیگر را تهدید می‌کنند، ولی این تهدیدات ملاحظاتی هم در پی دارد. آمریکا می‌داند اگر به تهدیدش جنبه عملی بپوشاند معلوم نیست سرانجام این جنگ به کجا خواهد رسید و آیا در این میان چین دوباره وارد این منازعات خواهد شد یا خیر؟ اگر جنگی در شبه‌جزیره کره آغاز شود این سوال مطرح می‌شود که آیا کره جنوبی و ژاپن آسیب جدی از یک جنگ احتمالی خواهند دید؟ که در نتیجه آمریکا با در نظر گرفتن چنین شرایطی به احتمال زیاد تهدیدات نظامی خود را عملی نخواهد کرد. در این میان اگر کره شمالی آمریکا را تهدید می‌کند، می‌داند اگر بتواند ضربه اول را به آمریکا بزند احتمال این‌که بتواند ادامه حیات دهد کم است. کره شمالی اگر بتواند با عبور از پدافند ضد موشکی آمریکا (تات یا ای‌جی‌ایکس یا سامانه‌های دفاعی ضد‌موشکی که در اقیانوس آرام مستقر است) نقطه‌ای از آمریکا را مورد اصابت قرار بدهد معلوم نیست بتواند در برابر حملات تلافی‌جویانه آمریکا دوام بیاورد و ممکن است کاملا این کشور ویران و رژیمش نتواند به حیات خود ادامه دهد. لذا کره شمالی علی‌رغم تهدیداتی که علیه آمریکا دارد و با توجه به ملاحظات احتمالی جنگ در منطقه تنها به تهدید اکتفا می‌کند. البته باید گفت تنها راه برون‌رفت از این شرایط آن است که دو طرف پای میز مذاکره بنشینند و با دادن امتیازاتی به یکدیگر (البته در این مورد هم مساله بسادگی نمی‌تواند پیش برود) با هم مذاکره کنند.

با این توضیحات پس احتمال یک جنگ هسته‌ای را قریب‌الوقوع نمی‌دانید؟

حتی جنگ متعارف گسترده هم قریب‌الوقوع نیست. البته شروعش ممکن است با طرفین باشد ولی پایانش معلوم نیست.

آیا برای حل بحران تحریم کره شمالی این کشور دستاوردی داشته و شورای امنیت توانسته از آن حمایت کند؟

تحریم‌های وضع شده کره شمالی را به انفصال کشانده و بیشتر تهدیداتی که کره شمالی علیه خاک آمریکا انجام می‌دهد برای این است که بتواند بن‌بست تحریم‌ها علیه خود را بشکند و آمریکا را وادار کند در قبال دادن امتیازاتی وارد مذاکره شود. به هر حال تحریم‌ها علیه کره‌شمالی تا به حال بسیار کارساز بوده، کما این‌که چین هم علی‌رغم وجود مرز طولانی با کره شمالی و منفذ‌هایی که برای کمک به کره‌شمالی وجود دارد،خودش جزو رای‌دهندگان به قطعنامه‌های تحریمی کره‌شمالی بود و ملاحظاتی را در ادامه کمک‌های خود به کره‌شمالی دارد.

به‌عنوان یک کارشناس بفرمایید چطور می‌توان از سطح تنش‌های ایجاد شده کاست؟

باید حداقل در وهله اول دو طرف از تهدیدات کلامی همدیگر دست بردارند.

آیا این امر شامل کره‌جنوبی هم می‌شود؟

کره‌جنوبی بیشتر موضع دفاعی گرفته همان‌طور که ژاپن هم موضع دفاعی گرفته ولی آمریکا تهدید حمله به کره شمالی کرده است. با وجود این‌که طبق موضع رسمی وزارت امورخارجه آمریکا حمله نظامی آخرین گزینه قرار داده شده و بیشتر آمریکا سعی می‌کند از طریق تحریم‌ها و در صورت امکان مذاکره این مساله را حل و فصل کند، ولی به هر حال یکسری مسائل لاینحل وجود دارد و به نظر می‌رسد دو طرف باید راهی برای حل کردن آن پیدا کنند. کره شمالی خواستار این است که موجودیت فناوری هسته‌ای‌ کشورش تا هر رده‌ای از تولید سلاح به رسمیت شناخته شود که اگر این درخواست از طرف آمریکا و دیگران به رسمیت شناخته شود آن‌وقت معضل دیگری به وجود می‌آید که دیگر کشورها نیز به دنبال تولید سلاح هسته‌ا‌ی حرکت کنند و زمینه زیر سوال رفتن پیمان ام‌پی‌تی فراهم شود، لذا روی همین حساب است که آمریکا یا سایر کشورها نمی‌توانند رسما کره‌شمالی را به عنوان یک قدرت هسته‌ای به رسمیت بشناسند.

کلید حل بحران به دست چه کسی است؟

کلید حل بحران دردست آمریکا، ژاپن و کره جنوبی است که بتوانند پیشنهادهای اقتصادی قابل توجهی به کره شمالی بدهند تا از انفصال اقتصادی خارج شده و راهی را پی بگیرد که چین یا ویتنام یا حتی کوبا رفتند. اگر این کشورها بتوانند کره‌شمالی را راضی کنند که از سلاح‌های هسته‌ای دست بردارد و امتیازاتی را دریافت کند شاید بتوانیم بگوییم به راه‌حل نزدیک شده‌ایم.

گفت‌و گو: فاطمه امیری