آسیب‌پذیری مصر در برابر تروریسم

دولت مصر در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد، حمله هوایی به لیبی را «دفاع از خود» توصیف کرد.

نیروی هوایی ارتش مصر، روز شنبه در دو مرحله اهدافی را در شهر درنه لیبی هدف قرار دادند. ارتش لیبی اعلام کرد حملات ارتش مصر به صورت مشترک و با هماهنگی ارتش لیبی صورت گرفته است، اما دولت وفاق ملی لیبی این حملات را تعرض به تمامیت ارضی لیبی دانسته و آن را محکوم کرد.

اگرچه عبدالفتاح سیسی رئیس جمهوری مصر در نخستین ساعات پس از وقوع حمله به اتوبوس قبطیان در استان المینا، اعلام کرد که تروریست‌ها از سوریه خارج و به مصر آمده‌اند، اما عملیات هوایی ارتش مصر در لیبی و اظهارات بعدی مقامات مصری نشان داده که عناصر داعش در شمال آفریقا عامل این عملیات تروریستی بودند.

جغرافیای نفوذ تررویسم در شمال آفریقا

مصر

همزمان با اعلام خلافت اسلامی داعش در عراق و سوریه جریان های افراطی مصر نیز با این خلافت بیعت کردند. انصار بیت‌‌المقدس بزرگ‌‌ترین گروه جهادی مصر است که در سال 2012 میلادی و در کشاکش انقلال مصر با پذیرش مسئولیت انفجار خط لوله انتقال گاز مصر به رژیم صهیونیستی اعلام موجودیت کرد.

در سال 2014 و با اعلام موجودیت خلافت اسلامی داعش، گروه انصار بیت‌‌المقدس با ابوبکر بغدادی بیعت کرد، و پس از آن حوزه نفوذ خود را «ولایت سینا» نامید، که در سراسر صحرای سینا و مناطق پیرامونی آن گسترده است.

دولت مصر گروه انصار بیت‌‌المقدس را تحت نفوذ جمعیت اخوان‌المسلمین مصر می‌داند، و همین امر را یکی از دلایل قرار دادن این جمعیت در فهرست گروه‌های تروریستی اعلام کرده است.

لیبی

لیبی یکی از بزرگترین حوزه نفوذ آفریقایی داعش و گروه‌های تروریستی است.
نفوذ داعش در لیبی پس سقوط دولت معمر قذافی با مداخله خارجی، فروپاشی دولت مرکزی و ناآرامی‌‌های پس از آن صورت گرفت.

در این شرایط حاکمیت لیبی بین یک دولت اسلام‌گرا در طرابلس و یک دولت وفادار به خلیفه حفتر در شهر طبرق در شرق لیبی تقسیم شد و منازعه قدرت بین این دو دولت، فضا را برای نفوذ و سلطه افراطیون در مناطق دیگر فراهم کرد.

عناصر داعش در شهر سرت (محل تولد قذافی) از احساسات مردمی علیه عاملان سقوط قذافی که اینک حکومت را در طرابلس در اختیار داشتند استفاده کردند، و اداره شهر سرت را در اختیار گرفتند. شهر درنه دومین شهر تحت نفوذ دولت اسلامی داعش است. عناصر داعش همچنین در شهرهای بنغازی و طرابلس هم نفوذ پراکنده‌ای دارند.

ابوبکر البغدادی در سال 2014 میلادی افرادی را از سوریه به لیبی فرستاد تا گروه داعش در لیبی را تاسیس کنند. نتیجه این اقدام تاسیس سه استان تابع خلافت داعش در طرابلس، شرق و جنوب لیبی بود. تشکیل گروه داعش در لیبی این کشور را به مرکز فعالیت این گروه در شمال آفریقا تبدیل کرد؛ و هوادارانش را از دیگر کشورهای شمال آفریقا به لیبی جذب کرد.

مجلس شورای جوانان اسلام در شهر درنه، شاخه درنه انصارالشریعه، شاخه سرت انصارالشریعه، و مجلس شورای مجاهدین درنه نیز از گروه‌ های مهم هستند که به داعش پیوسته‌‌اند.

الجزایر

نفوذ داعش در الجزایر کاملا پراکنده و مبتنی بر ارتباط با جریان‌های افراطی داخلی د راین کشور است. گروه‌هایی مثل «جند الخلافة فی أرض الجزائر» و «ولایة الجزائر» و بخشی از نیروهای گروه «المرابطون» که از آغاز تحت رهبری القاعده قرار داشتند و بخشی از سازمان «القاعدة فی بلاد المغرب الإسلامی» به شمار می‌آمدند، و بعد از اعلام خلافت داعش با ابوبکر بغدادی بیعت کردند.

آسیب‌پذیری مصر در برابر داعش

مصر یکی از آسیب پذیرترین کشورهای عربی در برابر عملیات تروریستی داعش است. در سال های اخیر صحرای سینا و شهرهای مختلف مصر از شهر العریش و طنطا تا اسکندریه و قاهره بارها هدف حملات مرگبار عناصر داعش قرار گرفته‌اند. یکی از اهداف آسان برای عملیات تروریستی در مصر، جمعیت قبطیان هستند.

قبطیان با جمعیتی تقریبی 9 تا 15 میلیون نفری ده درصد از جمعیت مصر را تشکیل می‌دهند. این اقلیت دینی یکی از اصلی‌ترین هدف‌های گروه تروریستی داعش در مصر به شمار می‌آید.

امیر داعش در مصر در مصاحبه ای با مجله النباء که اوایل سال 96 منتشر شد، داعش را از اهداف عملیات تروریستی خود در مصر نامید. وی با هشدار به مسلمانان دربارهنزدیک شدن به محل تجمع‌ قبطی‌ها، ارتش، پلیس، مراکز دولتی و تاسیسات اقتصادی و گردشگری تاکید کرد که هدف قرار دادن کلیساها در راستای جنگ علیه "کفر و کافران" صورت می‌گیرد.

روزنامه رأی الیوم در سرمقاله روز یکشنبه 7 خرداد نوشت: همانگونه که کشورهای عربی با خطر جنگ‌های طایفه‌ای شیعه و سنی رو به رو هستند، مصر با فتنه اسلامی قبطی مواجه است، و این خطر می‌تواند تهدیدی بزرگ حتی برای تمامیت ارضی مصر باشد، و این کشور را به سوی تجزیه سوق دهد.

مناطق کم جمعیت صحرای سینا و صحرای آفریقا که بخش‌های وسیعی از جنوب مصر تا لیبی و الجزایر را در بر می‌گیرد، با وسعت زیاد و تراکم پایین جمعیتی موقعیتی استراتژیک برای حضور و نفوذ و جابجایی گروه‌های ترویستی به شمار می‌آید که قدرت عمل ارتش مصر در مقابله با عناصر افراطی داعش را کاهش داده است.

تداوم حکومت مرکزی در لیبی و تبدیل شدن بخش‌هایی از این کشور به پایگاه آفریقایی داعش این فرصت را پدید آورده که ولایت آفریقایی داعش به مراکز جذب، آموزش و اعزام گروه‌های تروریستی داعش از جمله به مصر تبدیل شود.

بعلاوه یکی از اهداف اعلامی داعش سیطره بر سواحل دریای مدیترانه و مسیر مهم ترانزییتی میان آفریقا، آسیا و آروپاست. در این چارچوب مصر و کانال سوئز به عنوان حلقه رابط دریای مدیترانه و دریای سرخ اهمیت زیادی برای داعش در شمال آفریقا دارد.

ارتش مصر هم به رقم بازگشت به قدرت در دوره ریاست جمهوری عبدالفتاح السیسی، کارنامه درخشانی در مبارزه با تروریسم نداشته و در برابر عملیات عناصر داعش در نقاط مختلف این کشور حتی در شهرهای مهم اسکندریه و قاهره ضعیف عمل کرده است.

و اما نکته تامل برانگیز دیگر عملکرد ارتش و دولت مصر در روند مبارزه با تروریسم است. عبدالفتاح سیسی که از مهمانان ارشد نشست اخیر ریاض بوده است، در حالی با موج غیرواقعی و ساختگی مبارزه با تروریسم به رهبری آل سعود همراه شده است، که خود بیش از همه می داند که ریشه تروریسم در منطقه در افراط گرایی وهابی نهفته است.

رئیس جمهوری مصر در این نشست ضدایرانی مانند آل‌سعود چشم‌ها را به روی نقش موثر ایران در مبارزه با تروریسم در سوریه و عراق بست، در حالی که خود پس از وقوع عملیات تروریستی روز جمعه مدعی شد که: تروریست ها از سوریه خارج شدند و به مصر آمدند.

حال دولت مصر اگر در صدد مبارزه واقعی با تروریسم و تامین امنیت مرزهای خود در برابر این تهدید بین‌المللی است باید به این پرسش صادقانه پاسخ دهد که نقش رژیم سعودی در سوریه چیست؟ کدام یک از دو کشور ایران و عربستان در راستای مبارزه با داعش و تروریسم در سوریه گام بر می‌دارد، و کدام یک نقش حمایت از تروریسم و مقابله با دولت، ملت و ارتش مردمی سوریه را بر عهده دارد؟

طبعا برخورد دوگانه با واقعیت‌های مربوط به تروریسم در منطقه و همراهی با مراکز اصلی حامی تروریسم تهدیدی پیش‌روی دولت و امنیت ملی مصر است، که دولتمردان این کشور باید شجاعانه در برابر آن موضع بگیرند و از آسیب‌پذیری مردم مصر در برابر تهدید فزایند داعش و دیگر جریان‌های تروریست در منطقه بکاهند.

یوسف اسماعیلی / مفسر جام جم آنلاین