موصل، میدان نبردی با پیچیدگی‌های خاص

سوم، از لحاظ راهبردی و ژئوپلتیک موقعیت ویژه‌ای دارد. بافت جمعیتی خاص این منطقه مانع از آزادسازی سریع این شهر توسط ارتش عراق می‌شده است. اما اکنون با توجه به هماهنگی وسیع با سران طیف‌های مختلف و استفاده از نیروهای اهل تسنن که جلودار این آزادسازی هستند، این عملیات شروع شده است. اگرچه آمریکا و عربستان فشار‌های زیادی را بر دولت عراق وارد کردند و حتی ترکیه هم به منظور جلوگیری از شروع عملیات در این زمان، بخشی از خاک عراق را به بهانه مشارکت در این عملیات در اختیار گرفت اما دولت عراق برای جلوگیری از فرصت‌طلبی برخی کشورها که بخواهند شریک این پیروزی بشوند بشدت در مقابل چنین اقداماتی موضعگیری کرد. لذا این عملیات از پیچیدگی‌های سیاسی، امنیتی، جغرافیایی و جمعیتی ویژه‌ای برخوردار است. قبل از شروع فرمان این آزادسازی با توجه به اطلاعاتی که آمریکا در اختیار داعش قرار داده بود، بسیاری از افراد این گروه تروریستی موفق به فرار شدند و تعدادی نیز به علت تمرد به دست فرماندهان کشته شدند و همین موضوع یک آشوب و به‌هم‌ریختگی را در ساختار داعش ایجاد کرده است. انگیزه اصلی ترکیه برای مشارکت در آزادسازی موصل جبران شکست‌های گذشته این کشور است. به این معنی که ترکیه در ائتلافاتی که پیشتر عضو بوده از جمله سوریه تاکنون شکست خورده است. حاکمان آنکارا تصور می‌کردند با حمایت ناتو و پول‌های عربستان می‌توانند در منطقه منافع اقتصادی و سیاسی کسب کنند و حکومت سوریه را تغییر دهند اما همین مداخله مجموعه‌ای از تهدیدات امنیتی برای این کشور به ارمغان آورد که کودتای نافرجام هم مصداق همین موضوع است. در نهایت با هوشیاری مقامات عراقی که تابعی از خواست‌های جامعه عراق بود مشارکت ترکیه، که می‌توانست تبعات سنگینی از جمله ایجاد درگیری‌ها و تضادهای کردی – ترکی باشد، ناکام ماند. یکی از موارد مهم امنیتی که باید در این عملیات مورد توجه قرار گیرد دقت در کوچ تروریست‌ها از موصل به مناطق دیگر از جمله سوریه است، البته با لحاظ تمام تدابیر سرانجام در چنین شرایطی تعدادی از این افراد به مناطق دیگر عزیمت می‌کنند اما باید توجه داشت که پیشتر عربستان از طریق آمریکا به حاکمیت عراق فشار آورده بود که زمینه انتقال امن بخشی از این تروریست‌ها فراهم شود که با شکست رو به رو شده است. در این خصوص (جلوگیری از ورود افراد مسلح به سوریه) بین عراق و سوریه هماهنگی خوبی صورت گرفته و آمادگی برای تمام مواردی که احتمال وقوع دارد در نظر گرفته شده است.

مصیب نعیمی

کارشناس مسائل غرب آسیا