هوا را از من بگیر؛ گوشی‌ام را نه

آهنربایی به نام تلفن هوشمند

دکتر گریفیث از دانشگاه ناتینگهام ترنت می‌گوید: «بیشتر مردم برحسب عادت از گوشی‌هایشان استفاده می‌کنند؛ زیاد هم این کار را می‌کنند، اما این چیزی نیست که به آن اعتیاد گفته شود. تنها به دلیل این‌که چیزی در زندگی‌ شما بسیار مهم باشد، آن را همه جا با خود داشته باشید و اگر آن را جا بگذارید احساس خلأ کنید، دلیل آن نیست که شما به آن معتاد هستید.»

تلفن‌های هوشمند اصلی‌ترین وسیله ارتباطی ما به شمار می‌آید که اغلب راه ارتباطی ما با اینترنت است. این دستگاه‌ها کاربردهای مهمی در کار و سرگرمی دارند، پس عجیب نیست احساس کنیم برایمان مهم هستند. دکتر گریفیث می‌گوید: «با این‌که مردم خیلی از تلفن‌های هوشمندشان استفاده می‌کنند، این استفاده عموما برای بهبود ابعاد زندگی است. البته همیشه اقلیتی هستند که در این استفاده زیاده‌روی می‌کنند که برایشان مشکل‌ساز می‌شود. خبر خوب این که در مورد تلفن‌های هوشمند، درصد اعتیاد واقعی پایین است.»

این استاد دانشگاه در مقاله خود با عنوان «اعتیاد به تلفن همراه در بزرگسالان: دلیلی برای نگرانی؟» پاسخ به پرسش‌های زیر را برای نشان‌ دادن علائم اعتیاد واقعی پیشنهاد می‌کند:

1ـ تلفن همراه من مهم‌ترین چیز در زندگی من است؟

2ـ درگیری‌هایی میان من و خانواده‌ام یا همسرم در مورد میزان استفاده از تلفن همراه پیش آمده است؟

3ـ استفاده من از تلفن همراه اغلب مانع انجام کارهای مهم دیگر (کار، درس و...) می‌شود؟

4ـ بیش از هر فعالیت دیگری روی گوشی‌ام وقت می‌گذارم؟

5ـ از تلفن همراهم برای تغییر روحیاتم استفاده می‌کنم؟

6ـ در طول زمان، استفاده‌ من از تلفن همراه نیز افزایش یافته است؟

7ـ اگر نتوانم از تلفن همراهم استفاده کنم، دمغ و زودرنج می‌شوم؟

8ـ اغلب احساس می‌کنم باید از تلفن همراهم استفاده کنم؟

9ـ اگر زمان استفاده از تلفن همراهم را کاهش دهم و بعد دوباره استفاده از آن را شروع کنم، همیشه برمی‌گردم به همان میزان استفاده‌ قبل؟

10ـ به دیگران در مورد میزان استفاده‌ام از تلفن همراه دروغ گفته‌ام؟

این اعتیاد است؟

بسیاری از ما ممکن است نگران این باشیم که بیش از حد از تلفن همراه استفاده می‌کنیم. حتی ممکن است پاسخ بسیاری از ما به تعدادی از پرسش‌های مطرح شده مثبت باشد؛ اما عده بسیار کمی از ما واقعا معتاد هستیم.

دکتر گریفیث می‌گوید: «می‌دانیم برخی افراد زمان خیلی زیادی را با تلفن‌های هوشمندشان می‌گذرانند، اما اگر این مزاحم کار، تحصیل، ارتباطات یا علایقشان نیست، در این حالت ما نباید آنها را معتاد بدانیم.»

او معتقد است با وجود مسائلی در استفاده‌ افراطی از گوشی‌های هوشمند، همیشه نباید روی خود آن دستگاه تمرکز کرد: «اغلب، استفاده افراطی علامتی از مشکلات بنیادی‌تر در زندگی فرد است. از دید روان‌شناسی، اگر شما آن مشکل را پیدا کنید، آن موقع استفاده افراطی هم از میان خواهد رفت.»

همچنین باید توجه کرد آیا این واقعا خود تلفن هوشمند است که به آن معتاد هستیم؟ ما کمتر در مورد اعتیاد به لپ‌تاپ یا رایانه صحبت می‌کنیم، در حالی‌که آنها نیز ابزار دسترسی به بیشتر مواردی است که به‌وسیله گوشی‌های هوشمند از آنها استفاده می‌کنیم. دکتر گریفیث که در زمینه رفتارهای اعتیادی متخصص است، این دو را موازی هم می‌داند و توضیح می‌دهد: «تفاوت فاحشی میان اعتیاد در اینترنت و اعتیاد به اینترنت وجود دارد. اعتیاد در اینترنت می‌تواند بازی، خرید یا شرط‌بندی باشد و افرادی که به اینها معتاد هستند، معتاد خود اینترنت نیستند. بلکه از این بستر برای پاسخ دادن به دیگر اعتیاد‌هایشان بهره می‌برند. دقیقا همین موضوع درباره تلفن‌های هوشمند صدق می‌کند.»

ذوب در تلفن‌های هوشمند

اگر در مورد اعتیاد صحبت نمی‌کنیم، پس بحث بر سر چه پدیده‌ای است؟ دکتر روزن، مدیر سابق دپارتمان روان‌شناسی در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا، این پدیده را وسواس فکری معرفی می‌کند: «در مورد بیشتر مردم، تلفن‌های هوشمند بیشتر یک وسواس فکری است تا اعتیاد. به نظر ما این حس احتیاج به کاهش اضطراب است که افراد را به کار با تلفن‌های هوشمند ترغیب می‌کند».

برای بررسی این موضوع، تلفن‌های هوشمند عده‌ای به مدت 75 دقیقه از آنها گرفته شد، سپس سطح اضطراب آنها در 10 دقیقه اول و بعد در بازه‌های 20 دقیقه‌ای اندازه‌گیری شد. کاربرانی که مدام از گوشی‌شان استفاده می‌کردند، افزایشی در اضطرابشان در 10 دقیقه اول نشان دادند که این افزایش در یک ساعت بعدی نیز ادامه داشت. کاربران با استفاده کم، تغییری در سطح اضطرابشان دیده نشد و کاربران معمولی ابتدا افزایش در اضطراب داشتند که در ادامه کاهش یافت. همچنین شواهد مشخص دیگری نیز از افزایش اضطراب وقتی نمی‌توانیم از تلفن‌ همراه‌مان استفاده کنیم، وجود دارد. مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد کسانی که هنگام زنگ خوردن گوشی‌شان نمی‌توانستند به آن جواب دهند، ضربان قلب بالاتر، افزایش فشار خون، تعریق و کاهش کارایی ذهنی را تجربه می‌کنند.

این دستگاه‌ها آن چنان حضور دائمی در زندگی ما دارند که حتی ممکن است مرز میان احساس خود و گوشی‌مان محو شود. دکتر روزن در این باره می‌گوید: «یکی از نشانه‌های واضح، احساس ویبره‌های خیالی است و فکر می‌کنیم گوشی‌مان در حال زنگ زدن است، در حالی که این‌طور نیست. به دلیل این‌که گوشی ما 24 ساعت شبانه‌روز همراهمان است، این دستگاه انگار به ما وصل شده؛ مانند بازو یا انگشتان، اما جذاب‌تر!»

ترس از عقب ماندن

چه چیزی ما را به چک کردن تلفن همراه‌مان وادار می‌کند؟ چرا نادیده‌ گرفتن آنها تا این اندازه مشکل است؟ روان‌شناسان بسیاری این را به ترس از عقب ماندن (FoMO) نسبت می‌دهند.

به نظر دکتر روزن، مساله اصلی ارتباط است: «همه‌اش درباره ارتباط است. من فکر نمی‌کنم ما در مورد ندیدن یک ویدئوی جالب یا یک برنامه تلویزیونی مضطرب شویم. فکر می‌کنم ما دچار استرس می‌شویم، زیرا امروزه راه‌های زیادی برای برقراری ارتباط داریم و سعی می‌کنیم همه این راه‌ها را نگه داریم. در دنیای امروز، از افراد یک نوع ارتباط فوری انتظار می‌رود. خیلی‌ها احساس می‌کنند باید بلافاصله پاسخ پیامک را بدهند، کامنت بگذارند، لایک کنند یا هر چیز دیگر.»

علاوه بر این، تاثیر بالقوه بر روند خواب نیز به طور خاص مساله‌ساز است. در تحقیقات اخیر، یافته‌های دکتر روزن نشان می‌دهد بسیاری از جوانان گوشی‌هایشان را شب چک می‌کنند: «سه‌چهارم نوجوانان تلفن‌های هوشمندشان را کنار تخت‌شان می‌گذارند که یا روی ویبره است یا روشن. این باعث اختلال در خواب می‌شود. همچنین نزدیک به نیمی از جوانان در مطالعات ما، شب برای چک کردن گوشی‌شان بیدار می‌شوند؛ این یک مشکل جدی است. اگر شما خوب نخوابید، علاوه بر این‌که خواب‌آلود هستید، این مساله بر به خاطر سپردن چیزها، روند یادگیری و توانایی درست فکر کردن تاثیر منفی می‌گذارد.»

همه ما معتاد نیستیم

بیشتر مردم تلفن‌ هوشمند را دستگاه‌های فوق‌العاده‌ای می‌دانند که کاربرد زیادی دارد. این‌ دستگاه‌ها می‌توانند زندگی‌ ما را آسان‌تر کنند، همان‌گونه که فناوری‌ باید این کار را انجام دهد. بعضی از ما از گوشی‌هایمان بیشتر از آن‌که تشخیص بدهیم استفاده می‌کنیم و برخی بیشتر از آن‌که باید، اما این دلیل نمی‌شود که ما معتاد تلفن همراه باشیم.

در پاسخ پرسش ابتدای متن باید گفت اعتیاد به تلفن‌های هوشمند واقعی است، اما شواهد زیادی در مورد آن وجود ندارد و این پدیده گسترده نیست. اگر ما مشغولیت ذهنی‌مان به این دستگاه‌ها و میزان استفاده از آنها را تحت کنترل نداشته باشیم، در آن صورت ممکن است در آینده مشکل بزرگ‌تر شود؛ اما بیشتر ما هرگز معتاد تلفن همراه نخواهیم بود.

چگونه کمتر از تلفن همراهمان استفاده کنیم؟

تشخیص یک مشکل اولین قدم است، اما اگر شما نگران میزان استفاده‌ از تلفن هوشمندتان هستید، چه کاری می‌توانید انجام دهید؟

دکتر روزن می‌گوید: «ما باید از این حس احتیاج به چک کردن مداوم فاصله بگیریم و باید این شرطی شدن ذهنمان را تغییر دهیم». او پیشنهاد می‌کند تنفس‌های تکنولوژیک بدهیم (مثل وسط یک کلاس درس طولانی)، اما به صورت تدریجی. مثلا تمام برنامه‌های مهم را برای یک دقیقه چک کنید و بعد گوشی‌تان را 15 دقیقه کنار بگذارید. وقتی این زمان تمام شد، دوباره می‌توانید گوشی‌تان را چک کنید. این روند را تا جایی ادامه دهید که با آن راحت باشید (که برای برخی افراد ممکن است هفته‌ها طول بکشد). سپس فاصله‌ها را به 20، 25 و 30 دقیقه افزایش دهید. به علاوه، شما باید بیدار شدن با زنگ هشدار تلفن همراه‌تان را هم ترک کنید. یک ساعت زنگ‌دار ارزان‌قیمت بخرید و از آن استفاده کنید. حتی یک ساعت قبل از خواب تلفن هوشمندتان را از اتاق خارج کنید. آن را در یک اتاق دیگر بگذارید و صدای آن را قطع کنید. یک ساعت پیش از خواب را به فعالیت‌های آرامش‌بخش مثل دیدن تلویزیون، خواندن کتاب کاغذی یا گوش دادن به موسیقی بگذرانید. دکتر روزن معتقد است انجام این فعالیت‌ها باعث تمرکز بیشتر و اضطراب کمتر در طول روز می‌شود.

مترجم: محمود صادقی
منبع: دیجیتال ترندز