پل وِرِسک؛ شاهکار مهندسی

پل ورسک که راه‌آهن سراسری تهران ـ شمال را به هم متصل می‌کند، در ارتفاع ۱۱۰ متری از ته دره با دهانه ۶۶ متری و با وسایلی ابتدایی ساخته شد. ورسک از پل‌های استراتژیک ایران است که شرکت سوئدی ـ دانمارکی کامپساکس با تضمین ۷۰ ساله آن را احداث کرد. این پل در دوران جنگ جهانی دوم توسط چرچیل، نخست‌وزیر وقت انگلیس پل پیروزی لقب گرفت. پل فقط مخصوص عبور قطار است و در حال حاضر قطارهای مسافری تهران ـ ساری و تهران ـ گرگان پس از گذشت بیش از ۷۰ سال هر روز چندین مرتبه از روی آن می‌گذرند و قطارهای باری و سوختی نیز از روی آن عبور می‌کنند. امروزه پل ورسک علاوه‌بر اهمیت ویژه در صنعت حمل‌ونقل، از جاذبه‌های سیاحتی ایران محسوب می‌گردد. نام پل ورسک در کتاب رکورد گینس، در بخش پل‌های با ارتفاع بیش از ۶۱ متر به ثبت رسیده است.

تاریخچه

نام وِرِسک از روستای ورسک گرفته شده که در مجاورت محل ساخت پل قرار دارد و در آن زمان، حدود ۲۰ خانوار در آن ساکن بودند.

اول اردیبهشت سال ۱۳۱۲، یورگن ساکسیلد به عنوان مدیرعامل شرکت دانمارکی کامپساکس، قرارداد احداث راه‌آهن شمال ـ جنوب ایران را امضاکرد. یورگن ساکسیلد در این قرارداد، تعهد کرد احداث ۹۰۰ کیلومتر خط راه‌آهن را در مدت شش ماه به پایان برساند و برای ساخت هر متر راه‌آهن، معادل پنج دلار طلا (حدود 5/1 گرم طلای خالص) دریافت کند. بعد از آن بهترین مهندسان اروپا به ایران آمدند و پس از تهیه عکس هوایی از کوه‌های البرز متوجه شدند راه‌آهن باید از روستای عباس‌آباد (که بعدها به ورسک تغییر نام داد) عبور می‌کرد و قطار پس از عبور از روستای ورسک باید با طی مسافت ده کیلومتر و نیز ۶۰۰ متر صعود، از کوهستان عبور و به سمت تونل گدوک حرکت می‌کرد که حرکت در چنین شیب تندی برای قطار ناممکن بود. پس آنان تصمیم گرفتند مسیر را به شکل سه پله روی دامنه کوه اجرا کنند که به سه خط طلا معروف شد. وجود دره ورسک از چالش‌های دیگر پروژه بود که مهندسان کامپساکس را مجبور کرد پلی با دهانه بزرگ روی آن در نظر بگیرند.

لادیسلاوس فون رابسویچ، مهندس سازنده پل ورسک است. سرپرستی مهندسان محاسب و طراح پل به عهده هانس اتو ناتر مهندس سوئیسی بوده است. وی نابغه ریاضی و پل‌سازی، فارغ‌التحصیل دانشگاه پلی تکنیک زوریخ (سوئیس) بود که طراحی و انجام محاسبات پل‌های راه‌آهن سراسری ایران و نیز پل ورسک توسط گروهی از مهندسان تحت نظارت او انجام شد.