تاریخ بیداری ملی و استقلال تاجیکستان

تاجیکستان، از جمله کشورهای همسایه ما، قرابت تام و تمامی با فرهنگ، اندیشه، آداب و رسوم و مواریث تمدنی کشورمان دارد. این کشور در دوران معاصر تحولات زیادی را پشت سر گذرانده و اکنون جریان‌های فکری آن که کشور را سوق می‌دهند در بین روشنفکری و سنت، در پویه‌ای تاریخی هستند.

موضوع این کتاب بررسی و تحقیق تام ظهور، تشکل و تحول بیداری ملی و احیای استقلال تاجیکستان است. این بررسی بر مبنای مأخذهای گوناگون تاریخی و شناخت نقادانه آثار محققان معاصر وطنی و خارجی انجام پذیرفته است. ضمن آن تلاش شده است تمایلات و روندهای اساسی سیاسی و اجتماعی، بخصوص روندهای سیاسی و تشکل ساختار و نهادهای نوین در سال‌های 1985 ـ 1991 منفصل و در رنگارنگی تاریخی شان انعکاس و ارزیابی شوند.

در مقدمه کتاب آمده است: رستاخیز تاجیکستان در سال 1991 ظهور روشن و برجسته این روند و تمایلات دیگر قانونمند تاریخی می‌باشد. ولی تشکل سنگین و حتی خونین تاجیکستان مستقل در سال‌های 1992 ـ 1997 و پدیده‌های منفی و قسما فلاکت‌بار اجتمایع، سیاسی، فرهنگی و معنوی پیوند به آن سؤال‌های زیادی را ایجاد کرد: آیا استقلال نیاز واقعی و قانونمند تاجیکستان بود و یا آن، به عباره معروف رحمان نبی‌یف نخستین رئیس جمهوری کشور، مثل تراشه از بام افتاده، به سر مردم کشور ناگهانی آمد؟ آیا تاجیکستان قادر است استقلال خود را نگهداری نماید و یا این مادر وطن عزیز ما (طوری که شوینیستان روسیه و ازبکستان و کمونیستان خود تاجیکستان پیگیرانه و هدفمندانه تبلیغ و تلقین می‌کنند) محکوم آن است که جزو مطیع و لگدمان کشور دیگر واحد و شوینیستش گردد؟ آیا واقعا هم حادثات خونین سال‌های 1992 ـ 1993 بیانگر تام شکست ایده ملی و آرمان‌های عمومی ملی تاجیکان بوده است؟ آیا علت عمده و اساسی در آن نهفته، که خلق تاجیک همچون خلق واحد، با خودآگاهی و خودشناسی عام، اصالت تاریخی و فرهنگی، با سیرت اصیل و خاص وجود ندارد؟

و شاید حق به جانب آنهایست که واقعات سالهای اخیر تاجیکستان را دلیل واضح تطبیق ناپذیری ارزشهای دموکراتی در کشورهای سنتی شرقی قلمداد می‌نمایند؟

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

فصل اول: جامعه سنتی تاجیکان

فصل دوم: در بند نظام کمونیستی

فصل سوم: خودآگاهی

فصل چهارم: رستاخیز مردم

فصل پنجم: استقلال وطن