وقتی ورزش موجب آرتروز می‌شود

البته این‌که ورزش کردن نادرست نیز می‌تواند آسیب‌رسان باشد، اتفاق عجیبی نیست، اما زمانی عجیب می‌شود که ورزشکاران، حتی برخی ورزشکاران حرفه‌ای را به جای دور نگه داشتن از آسیب‌های ناشی از ضعف‌های عضلانی دچار آسیب‌های عضلانی و اسکلتی و به دنبال آن به دردهای آرتروزی مبتلا کند. البته ناگفته نماند که ورزشکاران غیرحرفه‌ای که پیش از کسب آمادگی‌های جسمی اولیه و آگاهی از تکنیک‌های صحیح ورزشی، اقدام به ورزش‌های پرکشش و پر چنب‌و‌جوش می‌کنند بیشتر در معرض ساییدگی‌های مفاصل و به دنبال آن آرتروز زانو قرار می‌گیرند.

حتی دکتر احمد رئیس‌السادات، متخصص طب فیزیکی در این باره به آسیب‌های ناشی از کوهنوردی در ورزشکاران غیرحرفه‌ای اشاره می‌کند که به دنبال رعایت نکردن تکنیک‌های صحیح پایین آمدن از کوه یا پوشیدن کفش نامناسب، دچار ساییدگی مفصل زانو و به دنبال آن آرتروز می‌شوند.

آرتروز ناشی از ورزش سراغ چه کسانی می‌آید؟

آرتروز یا استئوارتریت شایع‌ترین بیماری مفصلی است که در آن تحلیل غضروف مفصلی و درگیری استخوان زیر غضروفی به التهاب بافت‌های اطراف مفصل و تخریب ساختار آن منجر می‌شود؛ اما نکته مهم درباره این بیماری آن است که در کنار افزایش سن و چاقی، صدمات و آسیب‌های شغلی و ورزشی از مهم ترین عوامل ایجاد آن محسوب می‌شود.

این متخصص طب فیزیکی در گفت‌و‌گو با جام‌جم با نفی استفاده بی‌رویه از وسایل ورزشی نصب شده در پارک‌ها می‌گوید: باید توجه داشت استفاده از وسایل ورزشی ثابت و تجهیزات و وسایل نصب شده در پارک‌ها که قابلیت تنظیم براساس شرایط فیزیکی افراد مختلف را ندارد، باید بسیار محتاطانه صورت بگیرد. استفاده از این وسایل، بویژه درباره سالمندان، مبتلایان به پوکی استخوان و آرتروز می‌تواند بسیار آسیب‌رسان باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر این‌که حتی بیماری‌های زمینه‌ای سالمندان در انتخاب نوع ورزش و تنظیمات تجهیزات ورزشی باید مد نظر قرار گیرد، می‌افزاید: سالمندان و مبتلایان به پوکی استخوان باید از انجام ورزش‌های پربرخورد و ورزش‌هایی که فشار زیادی به مفصل درگیر وارد می‌کنند، اجتناب کنند. فراموش نکنید که آسیب‌های وارده به مینیسک و رباط‌های صلیبی زانو بر اثر ورزش نادرست، معمولا مورد بی‌توجهی قرار گرفته و بدرستی درمان نمی‌شود و همین مساله سبب ایجاد آرتروز زانو می‌شود.

برای مقابله با آرتروز چگونه ورزش کنیم؟

شاید ناامیدکننده باشد، اما برای آرتروز درمان قطعی وجود ندارد و درمان‌های فیزیکی و دارویی در مبتلایان به آرتروز فقط می‌تواند به کاهش درد، کند کردن روند تخریب مفاصل و حفظ یا بهبود حرکات مفصلی کمک کند. با این حال، در میان روش‌های کمک درمانی اثرات مثبت کاهش وزن، انجام ورزش‌های هوازی و آبی و نیز تمرینات مربوط به تقویت مفاصل ثابت شده است.

دکتر رئیس‌السادات با تاکید بر این‌که علاوه بر ورزش‌های تقویتی عضلات بویژه عضله چهار سر و نزدیک کننده‌های ران، تمرینات کششی برای افزایش انعطاف‌پذیری عضلات پشت و کنار ران و حتی تمرینات تعادلی می‌تواند مفید واقع شود، می‌گوید: پیاده‌روی یکی از مناسب ترین ورزش‌ها در مبتلایان به آرتروز زانوست، اما باید از حرکت روی سطوح شیبدار، بویژه سر پایینی پرهیز شود.

همچنین استفاده از دوچرخه ثابت با ارتفاع بلند صندلی، بویژه در افراد چاق توصیه می‌شود. ورزش‌های آبی بویژه آب گرم در بیمارانی که دارای اضافه وزن هستند یا به علت درد نمی‌توانند ورزش‌های تقویتی عضلات زانو انجام دهند، بسیار مناسب است.

به گفته این متخصص، بتازگی کاربرد ورزشی به نام تای‌چی در سالمندان و بویژه مبتلایان به آرتروز و پوکی استخوان مورد توجه پزشکان و بیماران واقع شده است. این ورزش یکی از ورزش‌های سنتی چینی است که به مرور زمان مورد اصلاح و تغییرات جدی قرار گرفته است. اساس این ورزش شامل حرکات ریتمیک وآهسته است که باعث افزایش ریلکسیشن، بهبود قدرت و تعادل، انعطاف‌پذیری و اعتماد به نفس می‌شود. تحقیقات اولیه نشان داده است که این ورزش در بهبود علائم بیماران بالای 65 سال مبتلا به آرتروز زانو موثر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تای‌چی یکی از روش‌هایی است که به اندازه روش‌های تقویت عضلات، مؤثر و مفید واقع می‌شود. البته نباید فراموش کرد حرکات ورزشی برای هر فرد مبتلا به آرتروز باید متناسب با شرایط سنی و جسمی، بیماری‌های زمینه‌ای و شدت آرتروز تجویز شود.

پونه شیرازی‌ / ‌گروه سلامت