وقتی دستگاه گوارش خونریزی می‌کند

در خونریزی دستگاه گوارش علائمی چون دل‌درد، تهوع، ضعف عمومی، تپش قلب، شوک، سردی دست و پا، رنگ پریدگی، کاهش فشار خون، پوست سرد و مرطوب، کاهش یا قطع ادرار و ازدیاد اوره خون دیده می‌شود.

چرا دچار خونریزی می‌شویم؟

دکتر ایرج خسرونیا رییس جامعه پزشکان داخلی ایران در پاسخ به علل ابتلا به خونریزی‌های داخلی دستگاه گوارش به جام‌جم توضیح می‌دهد: خونریزی داخلی بیشتر ناشی از مشکلات دستگاه گوارش است که یا به علت واریس دستگاه مری است یا به علت زخم معده، اثنی‌عشر یا ناشی از سرطان‌های گوارش است.

رئیس جامعه پزشکان داخلی ایران می‌گوید: گاهی اوقات خونریزی به علت زخم روده بزرگ یا پلیپ روده بزرگ یا بواسیر اتفاق می‌افتد. همچنین خوردن بی‌جا و بیش از حد قرص‌های مسکن مثل آسپرین و بروفن هم به خونریزی منجر می‌شود. بنابراین باید از خوردن این داروها بدون تجویز پزشک خودداری کرد.

اما نکته مهمی که دکتر خسرو نیا به آن اشاره می‌کند این است که احتمال این که این خونریزی وارد مغز شود، وجود دارد. پس در صورت پی بردن به خونریزی داخلی حتما باید به پزشک مراجعه کرد، بخصوص اگر در مدفوع و ادرار یا در استفراغ دیده شود.

نکته مهمی که از نظر خیلی از مبتلایان دور می‌شود، علائم و رنگ خونی است که از مدفوع یا ادرار و استفراغ خارج می‌شود. به‌طوری که به گفته دکتر خسرونیا، حتی ممکن است خیلی از مبتلایان به خونریزی داخلی در صورت بی‌توجهی به علائم، آنها را با کم خونی اشتباه بگیرند.

به گفته رئیس جامعه پزشکان داخلی ایران، اگر خون روشن باشد، مربوط به پایین دستگاه گوارش یعنی زخم روده بزرگ است و اگر به صورت لخته باشد مربوط به قسمت‌های بالاتر دستگاه گوارش است و فرد به زخم معده و اثنی‌عشر مبتلا شده است. البته گاهی هم اسهال خونی رخ می‌دهد که علت آن وجود میکروب و انگل است.

وی اشاره می‌کند در شرایطی که خونریزی تنها با کم‌‌خونی و علائمی همچون تنگی نفس و کمبود انرژی بروز کند، با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم باید نوع کم خونی مشخص‌شده و در صورت نیاز بررسی دستگاه گوارش انجام شود.

به گفته دکتر خسرونیا، خون استفراغ شده نیز از علائمی است که مطرح‌کننده احتمال خونریزی از مری، معده یا قسمت فوقانی روده کوچک (دوازدهه) است. همچنین خونریزی بخش‌های تحتانی روده معمولا به معده باز مربوط نمی‌شود، بلکه وارد مدفوع می‌شود. استفراغ خونی با رنگ قرمز روشن نیز نشان می‌دهد که خونریزی تنها مدت کوتاهی قبل از بروز استفراغ آغاز شده است. خونی که مدت زمان طولانی‌تر در معده ‌‌مانده باشد، معمولا قرمز تیره یا قهوه‌ای رنگ یا شبیه تفاله ته‌نشین شده قهوه است.

در خونریزی قسمت فوقانی مجرای گوارش، پزشک از روشی به نام آندوسکوپی مجرای فوقانی استفاده می‌کند. در این روش یک لوله فیبر نوری کوچک از طریق مری پایین فرستاده شده و وارد معده می‌شود تا محل خونریزی را کشف کند.

دکتر خسرونیا با اشاره به این نکات، توضیح می‌دهد: در خونریزی‌های مجرای گوارش تحتانی، پزشک ممکن است از کولونوسکوپی استفاده کند. کولونوسکوپی یعنی دیدن کلون یا روده بزرگ که در واقع همان اندوسکوپی قسمت تحتانی دستگاه گوارش است، اما لوله آن از طریق مقعد وارد شده و در روده بزرگ به سمت بالا هدایت می‌شود. به عقیده وی در اغلب موارد تشخیص وجود خون در مدفوع فقط از طریق تست‌های آزمایشگاهی امکان‌پذیر است، زیرا مقدار خون، کمتر از مقداری است که قابل رویت باشد و به این حالت خون مخفی گفته می‌شود.

وی با اشاره به این که در خونریزی واریس مری ممکن است از روش‌های گوناگونی برای توقف خونریزی استفاده شود، خاطرنشان می‌کند: گاهی تزریق مستقیم دارو به داخل سرخرگ خونریزی‌دهنده می‌تواند خونریزی را متوقف کند. در خونریزی ناشی از زخم، گاستریت (التهاب معده)، پولیپ‌ها یا بواسیر (هموروئید) درمان منشأ آن در اغلب موارد باعث توقف خونریزی می‌شود.

گاهی نیز با استفاده از جریان الکتریکی یا نور لیزر که از طریق یک آندوسکوپ به محل منتقل می‌شود، می‌توان خونریزی معده و روده بزرگ را متوقف کرد. در مواردی که خونریزی به این درمان‌ها پاسخ نمی‌دهد هم عمل جراحی ضرورت می‌یابد.

همچنین افرادی که مبتلا به این زخم‌ها و خونریزی هستند، باید از خوردن غذاهای محرک، سوسیس و کالباس، سیر، قهوه، چای و فلفل خودداری کنند.