همه می‌پرسند تهران کی زلزله می‌آید؟

زلزله‌شناسی علم و حرفه عجیبی است. با میل خودتان سراغ این رشته رفتید؟

از اول موضوع برایم جالب بود و حتی در دوره دبیرستان هم مطالعه زمین مخصوصا زلزله برایم اهمیت داشت و زلزله‌هایی که در ایران اتفاق افتاده بود مثل زلزله طبس و زلزله آذربایجان در نوروز 1362 و زلزله‌های دیگر خیلی توجهم را جلب کرده بود و همین باعث شد زمین‌شناسی خواندم و بعد زلزله‌شناسی را تا دکتری دنبال کردم.

کابوس زلزله ندارم، ولی به هر حال زلزله مساله‌ای مهم و نگرانی بزرگ است. البته از خواب به خاطر زلزله پریده‌ام، مثلا موقع زلزله منجیل من در تهران خواب بودم، ولی با تکان‌های زلزله از خواب پریدم. ولی کابوسش را نداشته‌ام و البته آن شب بعد از زلزله خوابیدم. یک بار هم در زمان تحصیل در فرانسه، زلزله‌ای را که نیمه شب در کوه‌های آلپ اتفاق افتاد احساس کردم و از خواب پریدم، آن دفعه هم بعد از زلزله خوابیدم.

به هر حال زلزله همیشه باعث نگرانی است مثلا به این فکر می‌کردم اگر زلزله‌ای که اخیرا در زوهان خراسان جنوبی، در تهران اتفاق افتاده بود چقدر به هم می‌ریختیم و حتی با همین 4‌/‌5 ریشتر چه مشکلاتی داشتیم. اینها مسائلی است که در ذهنم به عنوان دغدغه وجود دارد.

منزل ما، منزل خاصی نیست و مرحوم پدرم آن را در سال‌های 68 ـ 67 ساخته، ولی اسکلت فلزی دارد و در حد استانداردهای موجود زمان خودش، قواعد در ساخت آن رعایت شده؛ اما این‌که طرح ویژه و خاصی یا فناوری بالایی در ساخت آن رعایت شده باشد، باید بگویم خیر.

تا جایی که امکان داشته این موارد در منزل ما رعایت شده است. البته نمی‌توانم بگویم صددرصد این‌طور است و اگر اتفاق سنگینی رخ بدهد ممکن است همه چیز را به هم بریزد، اما در حد این‌که به هم ریختگی‌های اولیه پیش نیاید، نکات لازم در منزل ما رعایت شده است.

اگر زمان کوتاهی داشته باشم سعی می‌کنم از جایی که سقف دارد خارج شوم و حتی الامکان سعی می‌کنم خانواده‌ام را جایی که زیر سقف نیست ببرم؛ اما یک قسمت دیگر مربوط به شغلم است به عبارتی در آن مهلت پنج دقیقه‌ای موضوع را به سازمان‌هایی که بشود از طریق آنها اعلام هشدار کرد، اطلاع می‌دهم.

باید به آمارها و اطلاعات نگاه کرد. پرتلفات‌ترین بلای طبیعی سیل و تبعات مربوط به آن است ولی آن‌که بیشتر از همه خسارت‌های بدی را ایجاد کرده زلزله است. بنابراین از نظر تعداد تلفات فکر می‌کنم سوانحی که مربوط به آب است در صدر قرار دارد، ولی از نظر دهشتناک بودن و آثار خرابی که ایجاد می‌کند زلزله اول است.

به لحاظ انسانی هروقت شانس این را داشتم که کاری انجام بدهم جزو شیرین‌ترین خاطرات من شده است، ولی به لحاظ حرفه‌ای، شغل من با سانحه و اتفاقات بد سر و کار دارد، یعنی موضوعی است که همیشه اتفاقات بد در آن رخ می‌دهد، بنابراین خاطره شیرین در کار من وجود ندارد مگر این‌که بخواهم شناخت آن قضیه و فهم و درک رخداد را مثبت تلقی کنم.

این‌که تهران کی زلزله می‌آید؟

جواب ما این است که حتما و به‌طور قطعی در تهران زلزله می‌آید، ولی زمانش را نمی‌توانیم تعیین کنیم. فقط می‌توانیم در مورد رخ دادن این اتفاق تلخ اظهارنظر کنیم و بگوییم قطعا اتفاق می‌افتد اما فعلا در مورد زمان آن چیزی نمی‌توانیم بگوییم.

مجموعه‌ای از مناطق است. احتمال را در یک نقطه نداریم. مجموعه‌ای از احتمالات را برای مجموعه‌ای از پهنه‌ها در کل کشور داریم که بخش‌هایی از کشور را با خطرات نسبی بسیار بالا نشان می‌دهد. یکی از این بخش‌ها قسمت‌هایی از خود تهران است و البته خیلی جاهای دیگر در ایران که احتمال رخدادشان به طور نسبی بالاتر و بسیار زیاد است.

یعنی خود اتفاق طبیعی زلزله نباشد؟ چون زلزله حوزه تخصصی کار من است هیچ چیزی را غیر از خود آن، زلزله نمی‌دانم. ممکن است یک نفر دیگر این کار را بکند اما چون خود زلزله‌شناسی حوزه تخصصی من است، آن به حوادث دیگر و این‌که بگویم فلانی مثل زلزله است یا فلان اتفاق مثل زلزله آمد و رفت برایم بی‌معنی است و هیچ چیز را به آن تشبیه نمی‌کنم.

زلزله یک پدیده مشخص و تعریف شده طبیعی است و پارامترهای خودش را دارد و اطلاقش به انسان یا هر پدیده دیگر به نظر من بی‌معنی است.

شاهد حلاج