روان ما هم بهداشت می‌خواهد

 مسائل قدیمی و جدید و حتی آنچه به آینده دور و نزدیک مربوط می‌شود روان انسان را احاطه کرده و بهداشت روان را حداقل در دنیای امروزی به کیمیایی دور از دسترس تبدیل می​کند. از نظر علم روان‌شناسی عقده‌های روحی و روانی برای هر انسانی اجتناب‌ناپذیر است و مساله مهم نحوه شناسایی، پذیرش و کاهش آثار این پیچیدگی‌های درونی است. در حقیقت بهداشت روان بیش از آن که به شرایط و نابسامانی‌های بیرونی مربوط باشد از طرز تلقی و نگرش فرد و نحوه مواجهه وی با مشکلات ناشی می‌شود. روان آدمی به مراقبت نیاز دارد وگرنه هم مستعد پذیرش تاثیرهای مخرب است و هم می‌تواند منشأ رفتارها و کنش‌های نامطلوب باشد. اگر زودرنج هستید، زودعصبانی می‌شوید، احساس محرومیت و افسردگی دارید، مسائل روزمره گاهی برایتان بسیار آزاردهنده هستند، در رابطه با اطرافیان مشکل دارید و... زنگ خطر برای بهداشت روان شما به صدا درآمده است.

ممکن است با آنچه هستید، موقعیتی که در زندگی خانوادگی یا اجتماعی دارید و کارهایی که باید انجام بدهید مشکل داشته باشید. برای مثال از این‌که مجبورید برای تامین زندگی خود هر روز سرکاری بروید که دوستش ندارید و شاید حقوق کافی هم نمی‌گیرید، ممکن است از این که وقتی برایتان باقی نمی‌ماند ناراحت باشید و کلی کار نکرده روی سرتان ریخته باشد. می‌توان برای بهبود شرایط تلاش کرد، اما نباید شرایط موجود شما را عصبانی کند و به مرز انزوا و خودباختگی برساند. کمبودها و محرومیت‌ها اگر پذیرفته نشوند می‌توانند روان شما را تخریب کند. در مقابل می‌توان به آینده نظر داشت و برای دفع تدریجی کمبودها برنامه‌ریزی کرد. یادتان نرود کسانی می‌توانند مشکلات را حل کنند که آنها را بپذیرند و بشناسند.

اگر قصد دارید خودتان را نابود کنید بهترین روش مقایسه شرایط خود با دیگرانی است که به نظرتان از شما بهتر زندگی می‌کنند! مقایسه کردن و احساس خشم، نفرت یا عجزی که از پی آن می‌آید آفت روان است. خودتان باشید و به خودتان احترام بگذارید. قدر آنچه را دارید بدانید و از آنها لذت ببرید. یادتان باشد حتی صاحبان بهترین زندگی‌ها نیز برای خودشان حسرت‌ها و آرزوهای دست نیافتنی دارند، در مقابل شما در هر موقعیت و شرایطی چیزی برای از دست دادن در اختیار دارید که نگران آن هستید. به قول قدیمی‌ها: ای بسا کس که به روز تو محتاج است. بسیاری از افراد قدر دارایی‌های معنوی خود را نمی‌دانند و فقط ثروت را معیار سنجش خوشبختی می‌پندارند. حالا این دارایی‌های معنوی چقدر می‌ارزد؟ شاید دانستن این نکته برایتان جالب باشد که چند سال پیش یک موسسه علوم اجتماعی دارایی‌های معنوی و غیرمادی انسان‌ها را ارزشگذاری کرد. این ارزشگذاری برای آن که برای همه قابل درک باشد براساس واحد پولی بیان شد. نکته جالب این که سلامتی کامل معادل حدود 2 میلیارد تومان و داشتن همسر خوب حدود 700 میلیون تومان ارزش داشتند. با احتساب تورم سالانه این مبالغ بیشتر هم شده‌اند!

قضاوت عجولانه را ریشه ناملایمات دانسته‌اند. بی‌دلیل نیست که می‌گویند عجله کار شیطان است. اغلب قضاوت‌ها درباره مسائل روزمره، رفتارهای دیگران، جریان امور و... براساس اطلاعات ناکافی و حتی نادرست صورت می‌گیرد و البته اگر منفی باشند جز آزار قضاوت‌کننده نتیجه‌ای ندارند. اغلب غرزدن‌ها، خودخوری‌ها، رنجش‌ها و استرس‌ها نیز نتیجه قضاوت‌هایی هستند که افراد در ذهن خود انجام می‌دهند و آنها را باور می‌کنند. یک ضرب‌المثل چینی می‌گوید: ذهنت را خالی کن تا رنج‌هایت محو شود!

در حقیقت بخشی از رنج‌ها، فقط در ذهن ما وجود دارند و بس!

روابط خود را با دیگران اصلاح کنید. رنجش‌های کوچک به دعواهای بزرگ ختم می‌شوند. طلاق‌ها محصول مشاجره‌های بی‌اهمیت درباره مسائل بی‌اهمیت هستند. مساله این است که افراد مشاجره و بداخلاقی را برای خود و طرف مقابل زشت و ناپسند نمی‌دانند و پنجره‌ای رو به کدورت باز می‌کنند تا فضا کاملا تیره و تار شود. این پنجره را به همسر، فرزند، همکار، دوست و... ببندید و همواره با مهربانی، صمیمیت و ادب برخورد کنید. خشونت را نه در کلام و نه در عمل مجاز نشمارید. کسانی که خشونت را به هر دلیل مجاز می‌شمارند، بالاخره روزی مستعد انجام آن خواهند بود.

زندگی و کارهای مغشوش ذهن مغشوش را در پی می‌آورد. نظم آرامش می‌آورد و از نابسامانی‌های بیرونی و درونی می‌کاهد. اگر وسایل ضروری و با کاربرد روزمره سر جایشان نباشند، کارها طبق زمان‌بندی پیش نرود، همه چیز آشفته باشد و... عصبیت اجتناب‌ناپذیر می‌شود و رفتارهای هیجانی به روان فرد آسیب می‌زند. عصبانیت و خشم می‌تواند رابطه فرد با اطرافیان را مختل کند و آسایش وی را از بین ببرد. اگر خودتان منظم باشید به دیگران یاد می‌دهید که در قبال شما نظم و ترتیب را محترم بشمارند.

ممکن است از کارهایی که دیگران برای تفریح انجام می‌دهند، اصلا خوشتان نیاید یا حداقل برای شما جذابیت و مطلوبیت نداشته باشد. کاری را انجام دهید که از آن لذت می‌برید. وقت بیشتری برای اعضای خانواده، همسر و فرزندان اختصاص دهید.

ارتباط کلامی با نزدیکان جنبه‌های عاطفی زندگی را تقویت می‌کند و به شما آرامش می‌دهد. زمانی را که در خانه سپری می‌کنید هدر نمی‌رود، بلکه زندگی شما را در برابر آسیب‌ها مصون می‌سازد. البته به شرط آن که خودتان آسیب درست نکنید، احترام مهم‌ترین نیاز عاطفی و شخصیتی هر انسانی است و اگر به اعضای خانواده احترام کامل نمی‌گذارید دیگر توقعی نداشته باشید. به نیاز اعضای خانواده به تفریح و تنوع نیز توجه کنید. گاهی لذت فرزندان لذتی چند برابر برای والدین است. دیگر این که خود را وقف کار و کسب درآمد نکنید. برای پول زندگی کردن حسرت‌بار خواهد بود. از پول‌تان برای ارتقای کیفیت مادی و معنوی زندگی خانوادگی به صورت آگاهانه و هدفمند استفاده کنید. به قول آمریکایی‌ها خوشبختی در داشتن یک خانواده خوشبخت خلاصه می‌شود.

بخشی از عوارض روانی از بیماری‌ها و ناتوانی‌های جسمی ناشی می‌شوند. برای درمان بیماری‌ها اقدام کنید و این کار را به تعویق نیندازید. بیماری‌های روانی مزمن نیز می‌توانند حاد شوند و دردسرساز باشند. اگر نوع خاصی از بیماری روانی را در خود شناسایی کرده‌اید از مشاوره روانپزشک برخوردار شوید. مشاوره‌های روان‌شناسی و روانکاوی نیز می‌توانند مشکلات روانی و رفتاری بویژه در حوزه ارتباط با دیگران را در مراحل اولیه درمان کنند.

امین رحیمی