دزدان اینترنتی در کمین کاربران شبکه‌های اجتماعی

شما مثل یک ماهی در آکواریوم هستید! شیشه‌های قطور اطرافتان باعث می‌شود کسی را آن بیرون نبینید و نتیجه بگیرید که کسی هم نمی‌بیندتان؛ اما شما برای غریبه‌های غول‌پیکر، یک تفریح ناچیز و کوچک هستید که ریزترین حرکاتش هم قابل دیدن هستند. اینترنت، همان آکواریوم است و بخصوص اگر عضو شبکه‌های اجتماعی و دوست‌یابی باشید یا وابسته به فیلترشکن، آن‌وقت حریم خصوصی درباره شما اصطلاحی مضحک است.

آخرین نتایج طرح آمارگیری از کاربران اینترنتی ـ که ازسوی مرکز آمار کشور انجام شد ـ مربوط به سال 1389 است و نشان می‌دهد از میان 8‌/‌74 میلیون نفر جمعیت کشور، حدود 11 میلیون نفر کاربر اینترنت هستند. مرکز آمار ایران، برای آن‌که مشخص کند چه تعداد از این 11 میلیون نفر کاربر از فیلترشکن استفاده می‌کنند یا عضو شبکه‌های اجتماعی و دوست‌یابی هستند، حق قانونی ندارد، اما تقریبا همه می‌دانند که شمار زیادی از دوستان، آشنایان یا همکارانشان وابسته به این نوع شبکه‌ها هستند و از آنجا که در کشور ما، شبکه‌های اجتماعی خارجی معمولا فیلتر هستند، طبیعی است که ناچارند از فیلترشکن برای ادامه عضویت فعالشان در این شبکه‌ها استفاده کنند.

دیروز سروان علی نیک‌نفس، سرپرست معاونت پیشگیری پلیس فتا درباره افزایش جرایم هتک حیثیت و سرقت اطلاعات افراد از طریق شبکه‌های اجتماعی بویژه فیس‌بوک هشدار داد.

هشدار او بخصوص خطاب به زنانی بود که در شبکه‌های اجتماعی همچون فیس‌بوک عکس‌هایی از خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند که معمولا خصوصی محسوب می‌شوند و در فضای واقعی حاضر نیستند آنها را به غریبه‌ها نشان دهند، اما به خیال این‌که فضای مجازی محیطی جدی نیست یا کسی نمی‌تواند این اطلاعات را بدزدد، آنها را بی‌هیچ نگرانی در صفحات شخصی‌شان قرار می‌دهند، در حالی که این کار راه سوء‌استفاده را برای اخاذان اینترنتی هموار می‌کند.

دلیل هشدارهای او، بویژه درباره به اشتراک گذاشتن عکس در شبکه‌های اجتماعی این است که براساس گزارش‌های پلیس فتا، آمارها گویای آن است که بیشترین شکایت‌ها به این پلیس، مربوط به سوء‌استفاده از اطلاعات و عکس‌های شخصی افراد است.

علیرضا نعمتی، کارشناس فناوری و اطلاعات در زمینه روش‌های سوء‌استفاده از عکس‌های خصوصی در شبکه‌های دوست‌یابی به «جام‌جم» توضیح می‌دهد: مردم گمان می‌کنند از آنجا که حجم عکس‌هایشان در صفحاتی مانند فیس‌بوک بسیار کم می‌شود، کسی نمی‌تواند آنها را سرقت کند، در حالی که یک دزد اطلاعات می‌تواند اطلاعات مربوط به عکس را بدزدد و نسخه حجیم و با کیفیت عکس را نیز به دست بیاورد.

ایران تنها کشوری نیست که در قبال برخی شبکه‌های اجتماعی احساس خطر می‌کند، به عنوان مثال بتازگی سایت طلاق آنلاین در کشور انگلستان آماری را منتشر کرده که بر اساس آن حدود 33 درصد طلاق‌ها در این کشور به دلیل ارتباط‌های فیس بوکی است !

سایت‌های اینترنتی زیادی برای کاربران اینترنتی وجود دارد که به دلایل گوناگون فیلتر شده‌اند و برخی کاربران اینترنت به دلیل کنجکاوی یا با اهدافی خاص مایلند به هر قیمتی شده آنها را باز کنند. شبکه‌های دوست‌یابی خارجی نیز جزء این سایت‌های فیلتر شده هستند.

سرپرست معاونت تشخیص و پیشگیری پلیس فتا، روز گذشته نسبت به استفاده از فیلترشکن و وی‌پی‌ان نیز هشدار داد: اطلاعات کسانی که از فیلترشکن استفاده می‌کنند، روی سرورها ثبت می‌شود و ارائه‌دهندگان این فیلترشکن‌ها به اطلاعات آنها دست پیدا می‌کنند.

نیک‌نفس در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد: استفاده از فیلترشکن بر اساس قانون ممنوع است.

«هیچکس دلش برای ما نسوخته است و آنها که فیلترشکن‌ها را در اختیارمان گذاشته‌اند منافعی را دنبال می‌کنند.» این را نعمتی می‌گوید و با تایید گفته‌های نیک‌نفس تصریح می‌کند: تقریبا تمامی فیلترشکن‌هایی که در کشورمان استفاده می‌شوند ساخت کشور آمریکا هستند و همچون شبکه‌های دوست‌یابی با هدف به دست آوردن اطلاعات کاربران طراحی می‌شوند.

به گفته وی، طراحان فیلترشکن‌ها در خوشبینانه‌ترین حالت می‌توانند نام، نام‌خانوادگی، ‌محل زندگی، دانشگاه محل تحصیل و حتی علایق و نام دوستان کاربران را به‌دست بیاورند و در شکلی بدبینانه قادرند نام کاربری و رمز ایمیل و جی‌میل آنها را نیز پیدا کنند.

از سوی دیگر فیلترشکن‌ها از درگاه‌های خاصی برای بازکردن سایت‌های ممنوع، استفاده می‌کنند که همین درگاه‌ها، ممکن است مورد استفاده دزدان اینترنتی نیز قرار بگیرند. همچنین امکان دارد هنگام دانلود فیلترشکن از طرف یک کاربر، نرم‌افزارهای جاسوسی نیز همراه آن دانلود شوند.

اینترنت امن نیست، ردپای شما هرجا که باشید می‌ماند، بنابراین تصور نامرئی بودن، فقط خیالی باطل است که اخاذان اینترنتی و دزدان اطلاعات را به خنده می‌اندازد، با این حال همیشه راه‌هایی وجود دارند که ضریب امنیت را در فضای مجازی بالا می‌برند. نعمتی می‌گوید: هرگز عکس‌ها و اطلاعات محرمانه‌تان را در رایانه نگه ندارید بلکه آنها را در حافظه جانبی بریزید و در مواقعی که به اینترنت وصل می‌شوید حتما آن حافظه را از رایانه جدا کنید.

بسیاری از مردم بر این باورند که استفاده از آنتی‌ویروس برای مصون ماندن رایانه‌شان از ویروس‌ها کافیست اما این کارشناس فناوری و اطلاعات، آنتی‌ویروس را کافی نمی‌داند: «حتما فایروال (دیوار آتشین) را نیز روی رایانه‌تان نصب کنید تا امکان حمله مهاجمان اینترنتی را به حداقل برسانید.

وی گوشزد می‌کند: عکس‌های بسیار خصوصی را حتی با ایمیل نیز نفرستید مگر آن‌که برای آن ایمیل، رمزی طراحی کرده باشید. هر لینکی را که از طرف غریبه‌ها در چت برایتان فرستاده می‌شود بارگذاری نکنید و یادتان باشد چت به هیچ وجه وسیله مناسبی برای فرستادن عکس یا اطلاعات محرمانه نیست!

مریم یوشی‌زاده ‌/‌ گروه جامعه