طلوع قصه خورشید در باور کودکان

این برنامه که ویژه محرم راهی آنتن شبکه تهران شد و احتمالا ادامه خواهد یافت، سعی کرده در فضایی متفاوت کودکان راهم با مفاهیم مذهبی آشنا کند وهم با قصه‌های ساده و نمایش، ارزش‌های فرهنگی، شهروندی و اجتماعی را به آنان یادآور شود. حضور چهره‌‎های خاطره‌انگیز و محبوب هم به کمک این ساختار آمده تا بچه‌ها هرچه بیشتر برای دیدن برنامه ترغیب شوند. 
 
روایت‌های قابل استناد در قالب نمایش
تاامروز برنامه‌های زیادی بامحوریت موضوعات مذهبی وآموزشی برای کودکان راهی آنتن شده است امااین‌که برنامه‌ای بتواند ضمن حفظ جذابیت‌های بصری و محتوایی، مفاهیم مهم را منتقل کند کار ویژه‌ای می‌طلبد که سنگ‌بنای آن در ایده‌پردازی است. در گفت‌وگو با فاطمه شیرازی‌مقدم، تهیه‌کننده برنامه درباره شکل‌گیری طرح و ایده این برنامه می‎پرسیم. او پاسخ می‌‎دهد: ایده متعلق به خانم زارعی، مدیر محترم گروه کودک و خانواده شبکه تهران بود. این ایده مطرح و اتاق فکربرگزار شد تا بتوانیم با توجه به ماه محرم، برای بچه‌ها یک خوراک مناسب به لحاظ آموزش‌های شهروندی و آموزه‌های دینی در قالب قصه‌های کوتاه ازپیامبران وامامان تدارک ببینیم. همه قصه‌هابررسی شده وتصمیم گرفتیم هرکدام قابل استناد است ودرک وپذیرش آن برای گروه سنی خردسال و کودک راحت است رامطرح کنیم. پیش‌طرح این محتوا رادرقالب یک برنامه به اسم«قصه خورشید» مطرح کردیم که به تولید و پخش رسید. درواقع مناسبت محرم، آغاز برنامه قصه خورشید شدوبرای اولین‌بار است که درشبکه تهران چنین برنامه‌ای ساخته می‌شود. 
 
بچه‌ها عکس بفرستند
پویشی هم برای این برنامه طراحی شده که به نظرمی‌رسدباعث می‌شود طیف وسیع‌تری ازمخاطبان را به خود جلب کند. این مخاطبان شامل والدین هم می‌شود. شیرازی‌‌مقدم توضیح می‌دهد: از بچه‌ها خواسته‌ایم در مراسمی که شرکت می‌کنند، تکایا، نذری، جاهایی که نذری می‌پزند یا پخش می‌کنند، هر عکس یادگاری‌ای که می‌گیرند برای مابفرستند واز بین آنها به ۱۰نفرجایزه داده می‌شود. این جایزه بسته کامل نقاشی است. عکس آنها هم در برنامه در قالب ووله پخش می‌شود. 
 
دورهمی چهره‌های خاطره‌ساز
در برنامه قصه خورشید شاهد حضور چهره‌های خاطره‌ساز هستیم که بیشترشان با برنامه‌‎های کودک شبکه تهران دیده شدند. شیرازی‌مقدم می‌گوید: قصه خورشید فعلا در فازاول دارای۱۰قسمت۴۰دقیقه‌ای است.سعی کرده‌ایم از پیشکسوتان حوزه کودک استفاده کنیم. آقایان و خانم‌ها مهیار مجیب، آزاده آل‌ایوب، زیبا بنماران، محمد خوارزمی و سمیرا فتحعلی‌زاده از این جمله هستند. برنامه تم آرامی دارد ولی سعی کردیم با ایجاد تنوع در شخصیت اصلی که دانای کل یا راوی است، از فضای کسالت‌آور فاصله بگیریم. چون هر وقت صحبت از قصه‌های مذهبی و آموزه‌های دینی می‌شود، بچه‌ها تصور می‌کنند که سرگرم‌کننده نیست اما ما در قالب قصه و نمایش به آنها آموزش می‌دهیم. برنامه ضبطی است ودرسالنی درسینمای کودک درمحله شریعتی شمالی در منطقه ۱۹شهرداری اجرا می‌شود. هر روز علاوه بر مخاطبان، حدود۳۰۰بیننده حضوری دارند.دکور‌هایی که ما آنجا برای۱۰برنامه زدیم نقطه قوت کار است؛ چون هم مناسب موضوع و هم شاد و فانتزی است. سعی کرده‌ایم یک سری المان‌ را کنار هم قرار دهیم تا آن فضای جذاب را ایجاد کنیم. همچنین همان‌طور که بیان شد بسیاری از مجری - بازیگران «قصه خورشید» چهره‌های نوستالژیک شبکه تهران هستند؛ مثل زیبا بنماران که خاله زیبای سال‌های قدیم است. خاله نرگس که گویی برند کودک شبکه تهران و مهیار مجیب عمو نیمای رنگین‌کمان است. تلاش کردیم فضایی ایجاد کنیم که این دوستان همکاری کنند و به برنامه قصه خورشید ملحق شوند. 
 
قصه‌ها و نامه‌ها
برنامه چهار بخش دارد. اول سلام و خوش‌آمدگویی است. دربخش بعدی، حضار و کاراکترهای برنامه صدایی می‌شنوند که افکتش هم در برنامه هست وهم درتدوین صدای آب جای‌گذاری می‌شود.درهربرنامه رودی فانتزی و با ماهی‌های درون آن به صورت گرافیکی طراحی شده است. بعد از رد شدن این گرافیک، مجری با یک افکت وصدای فانتزی مثل «جی‌جی‌جی‌» و پاکتی که دردست دارددر صحنه دیده می‌شود. شیرازی‌مقدم ماجرای پاکت نامه را این چنین شرح می‌دهد: هرکدام ازاهالی محله یا قصه ما مشکلی را که برایش پیش آمده در قالب نامه می‌فرستد و با صدای خود او خوانده می‌شود؛ یعنی اگر موضوع برنامه احترام به سالمند است و مشکلی برای پیرمردی پیش آمده، آن نامه با صدای پیرمرد درسالن پخش می‌شود. همزمان ری اکشن کاراکترها را به این موضوع می‌بینیم. در قسمت آموزش‌های شهروندی مثل حق همسایه هم سعی کرده‌ایم آن را با آموزه‌های دینی تلفیق کنیم؛ مثلا با روایت حدیث بیان می‌کنیم که حق همسایه در احادیث هم آمده است. موضوعاتی مثل صبر، تلاش، احترام به سالمند، صداقت و راستگویی، حفظ و رعایت اموال عمومی، دوست‌یابی و در یک کلام آموزش‌های شهروندی رابا آموزه‌های دینی تلفیق می‌کنیم. در قسمتی از برنامه هم انیمیشن ایرانی «بچه‌های برج میلاد» را می‌بینیم که کار جدیدی است و برای اولین بار است که شبکه تهران در این برنامه آن را پخش می‌کند. در بخش بعدی قصه‌گویی داریم. ماباماسک‌های ساده ازکاراکترهایی که نویسنده‌مان خلق کرده،قصه‌ای را متناسب با موضوع آموزش‌های شهروندی‌مان اجرا می‌کنیم. در آن قصه که شخصیت‌های آن را عروسک برنامه اجرا می‌کند و راوی معمولا مجری یا مهمان برنامه است، یک بازیگر کودک به نام کوثر حیدری هم حضور دارد. شخصیت عروسکی‌ ما یک دختربچه به اسم گندم است که برای اولین بار در این برنامه رونمایی شده. گندم و کوثر شخصیت‌های ثابت برنامه‌اند؛ ولی مجری - بازیگران‌مان عوض می‌شوند. هر کدام از این دو، یک نقش را انتخاب می‌کند و به مجری می‌گوید مثلا می‌خواهد سنجاب یا خرس باشد و این قصه را به روایت مهمان برنامه اجرا می‌کند. در حین اجرای برنامه ری‌اکشن‌هایی از بچه‌های حاضر درسالن می‌بینیم. بچه‌هایی که در حین اجرا گویی غرق در قصه شدند. همان‌طور که بیان شد در هرقسمت حدود ۳۰۰نفرازکودکان حاضر هستند وباواکنش زنده مخاطبان روبه روهستیم. این موضوع هم کار را سخت و هم شیرین‌تر می‌کند. در حین قصه‌گویی بچه‌ها ری‌اکشن نشان می‌دهند و این قدر در قصه غرق می‌شوند که بدون این که از آنها خواسته شود خودشان ارتباط برقرار می‌کنند.درانتها به فراخورمناسبت، اجرای گروه‌های سرودمختلف را با موضوعات دینی و مذهبی و یک نتیجه‌گیری داریم.

آموزش با قصه
در نتیجه‌گیری کل قصه با آموزه‌های دینی پیوند داده می‌شود. تهیه‌کننده با ذکر مثال بیان می‌کند: برای نمونه امام‌رضا‌(ع) فرمودند: روزی امام‌حسن(ع) و امام‌حسین(ع)می‌خواستند وضوبگیرند وآقای سالمندی هم وضومی‌گرفت؛ برای این‌که به او احترام بگذارند به‌جای این‌که بگویند اشتباه وضو می‌گیرد، خودشان وضو می‌گیرند و ازاومی‌خواهند بگوید وضوی کدام‌شان درست است. به‌این‌ترتیب آن مرد متوجه اشتباه خود می‌شود. سعی کرده‌ایم بین اینها یک پیوست محتوایی داشته باشیم که ضمن حفظ جذابیت برنامه، آموزه‌ها و خوراک فرهنگی را به فراخور سن و علایق بچه‌های این دهه به آنها ارائه دهیم. این تهیه‌کننده ادامه می‌دهد: درست است سوژه‌هایمان فضای مذهبی دارد، ولی همراه با آموزش مهارت‌های اجتماعی است و محدود به محرم یا عاشورا نیست. ورودمان به قصه خورشید به بهانه محرم بود و پرداخت خوبی به این قضیه داشتیم. حتی در موضوع صبر، در نتیجه‌گیری برنامه چهارم یا پنجم، راجع به حضرت‌زینب(س) مفصل صحبت کردیم. به بچه‌ها گفتیم چطور می‌شود در یک روز این همه عزیز را از دست بدهد و بازهم خم به ابرو نیاورد. حضرت‌زینب(س) ادامه دادند تا توانستند رسالت امام‌حسین(ع) را ماندگار کنند و این حرکت عظیم مدیون ایشان است؛ اما در کنار این فضا بر آموزش‌های شهروندی تاکید داریم. 
 
۱۸سال همراه کودکان
با توجه به پرررنگ‌ بودن فضای آموزش‌های شهروندی به کودکان در این برنامه به نظر می‌رسد می‌توان در دیگر ایام سال نیز مخاطبان کودک را با آن همراه کرد. شیرازی‌مقدم که کارش راسال۸۵با آثار کودک آغاز کرده و تجربه تهیه‌کنندگی مجموعه‌های تندتند کارتون، بچه‌ها بیاین تماشا، بچه‌های دیروز و رنگین‌کمان را دارد، بیان می‌کند: نظر مدیران این است که این برنامه ادامه داشته باشد و در مناسبت‌های مختلف به‌عنوان برند حفظ شود؛ چون کاراکترهای جدیدی را معرفی کردیم. آقای دکتر اعلمی، مدیر شبکه تهران اهمیت ویژه‌ای برای برنامه‌سازی خصوصا برای کودکان قائل هستند.۱۸سال است که درکارخردسال، کودک‌ونوجوان هستم و تجربه همکاری با بسیاری از مدیران را داشتم. آقای دکتر اعلمی جزو مدیرانی هستند که به‌شدت فضا را برای ایده تا اجرای برنامه فراهم می‌آورند. به ایده‌ها اعتماد و فضا را باز می‌کنند .
 
آشنایی با اهالی خورشید
به گفته تهیه‌کننده، شیوا رضوی‌پور صداپیشه برنامه است. او از شرکت‌کنندگان رقابت «عصر جدید» و همچنین صداپیشه شخصیت «چی» در برنامه «رنگین‌کمان» بوده است. عروسک‌گردان برنامه هم احمد آکشته، از پیشکسوتان این حوزه به‌شمار می‌‎رود و او را با عروسک‌گردانی شخصیت‌های دیگر همچون «پنگول»هم به خاطر داریم. کارگردان هنری ماجد بازرگان است. نویسندگی را ستاره حسینی‌مجد بر عهده دارد که نویسنده «منم بچه مسلمان» هم هست. شیرین ناجی، برنامه‌ریز و طراح صحنه است و موسیقی را هم جعفری اجرا می‌‎کند. 

چرا قصه خورشید؟
شیرازی‌مقدم درباره دلیل انتخاب نام این برنامه به جام‌جم می‌گوید: اسامی مختلفی در نظر داشتیم؛ مثل قصه رود، قصه باران و... ولی در اتاق فکر به این نتیجه رسیدیم خورشید در تمام اتفاقات گوناگونی که پیش‌آمده ناظر بوده است. همچنین درخشندگی و تابش بار مثبتی دارد و بچه‌ها حس خوبی ازآن می‌گیرند.نکته دیگر این‌که خورشید، این پدیده طبیعی بر همه اتفاقات مذهبی نیز ناظر بوده است. اول قرار بود برنامه۱۰قسمت باشد و بعد تصمیم گرفته شد ادامه‌دار شود. پس فکرکردیم در وقایع عاشورا و ورود به محرم، خورشید المان ناظر بر وقایع بوده است.