تحلیل مقاومت در تئاتر

کتاب نشانی نشانه از 2 فصل کلی تشکیل شده است که فصل اول آن مجموعه مقالاتی درباره نمایشنامه‌های جنگی در ایران را در بر می‌گیرد. در این فصل اشخاصی چون رحمت امینی، حسین فدایی حسین، پیام فروتن، نصرالله قادری، فرهاد مهندس‌پور و... به تحلیل ساختاری، نشانه شناختی و انتقادی تئاتر دفاع مقدس و نمایشنامه‌های حول مضمون جنگ در تئاتر ایران پرداخته‌اند. ازجمله مقالات خوب این فصل می‌توان به نوشته جمشید خانیان با عنوان «واقعیت؛الگوی اولیه خلاقیت ذهنی» اشاره کرد که ارتباط واقعیت و جهان ذهن نویسنده را بررسی کرده و از این طریق به تحلیل ارتباط دفاع مقدس با آثار ادبی منتشر شده، پرداخته است. از سوی دیگر نصرالله قادری در مقاله «نمایشنامه‌نویسی دفاع مقدس از منظر فمینیستی» رویکردی بدیع و خوانش جدیدی را درباره این‌گونه نمایشی باز کرده است.

فصل دوم با عنوان مقالات نمایشنامه جنگ در جهان با تحلیلی از آثار مهم کلاسیک و مدرن ادبیات نمایشی از جمله همه پسران من، گوشه‌نشینان آلتونا، ننه دلاور و فرزندانش و... به تئاتر جنگ در جهان اختصاص دارد. البته برخی مقالات به تحلیل جریان شناختی نیز پرداخته‌اند، از جمله شیرین بزرگمهر با تحلیل نمایشنامه‌نویسی دوران جنگ در بالکان سال‌های 1996 ـ 1991، نمایشنامه‌نویسی و فرهنگ مقاومت آن دیار را در آیینه درام زیر ذره بین قرار داده است. از سوی دیگر مصطفی مختاباد با رویکردی به اندیشه جنگ در نمایشنامه‌های ایرانیان و تراژدی یونانی «هفت تن علیه تب»، به ساختار و مضمون آثار اشیل‌ـ ‌درام‌نویس بزرگ یونان باستان ـ پرداخته است. در فصل دوم کتاب، مقالات ارزشمندی از نغمه ثمینی، احمد کامیابی مسک، بهروز غریب‌پور و... به چشم می‌خورد.

کتاب « نشانی نشانه» از آن دست کتاب‌هایی است که با مقالاتی جدی و علمی باعث تعمیق ژانری کهن در ادبیات نمایشی می‌شود.

علیرضا نراقی ‌/‌ جام‌جم