کافه خیارات

هر انسان فارسی زبانی که در سال 1390 هجری شمسی زندگی می‌کند و در همین کوچه و بازار با مردم حرف می‌زند و رادیو و تلویزیون گوش می‌کند و می‌بیند، اگر جمله بالا را برایش بخوانیم در نخستین برخورد به یاد فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی یا کتاب‌هایی می‌افتد که به نثر شیرین قدما و ادبیات کهن نوشته شده‌ است و از میلیون‌ها مردم فارسی‌زبان شاید کمتر کسی است که معنای آن را بدرستی دریابد.

اما جمله بالا نه دیالوگ یک فیلم تاریخی است و نه بخشی از اظهار فضل قدما و نویسندگان دوران دشوارنویسی، بلکه بخشی از اسناد حقوقی و مفاد مبایعه نامه‌هایی است که هر روز در محضرها و دفاتر اسناد و املاک نوشته و امضا می‌شود و امضاکنندگان هم به طور طبیعی نخستین حقشان این است که پس از خواندن این سطرها آن را بفهمند و از مفاد آن مطلع شوند؛ اتفاقی که بعید می‌دانم حتی برای استادان زبان فارسی هم رخ دهد چه برسد به مردم عادی !

اگر گذرتان به هر دلیل به پای میز معامله یا محاکمه بیفتد، با عبارات و اصطلاحاتی مانند «مشتکی عنه»، «مجنی علیه»، «متشاکی»، «موهوب‌له»، «مشارالیها»، «افراز بالمناصفه» و.... روبه رو می‌شوید که به طور قطع بسیاری از مردم با آنها بیگانه‌اند و این بر خلاف هدف اصلی و غایی این نوشته‌هاست که تاکیدش بر فهم طرفین است.

این که متخصصان هر رشته، اصطلاحات و تعابیر ویژه‌ای به کار می‌برند، امری کاملا پذیرفتنی است اما گاهی تاکید بر پررنگ شدن زبان خاص ارتباطی، به منظور ایجاد فاصله میان متخصصان یک حوزه و عموم مردم به کار گرفته می‌شود، همانند بدخطی در نسخه‌ها و پرونده‌های پزشکی که به عنوان یک ابزاری برای جلوگیری از دخالت و اظهارنظر غیرتخصصی بیمار و همراهانش در مراحل مداوا و تجویزهای دارویی به کار می‌رود.

ای کاش فرهنگستان زبان و ادب فارسی که هر روز مشغول واژه گزینی برای کلمات و اصطلاحات مختلف است، ورودی هم به اسناد و نوشته‌های رسمی داشته باشد و در این زمینه دست به انقلابی بزند تا چنین فاصله حیرت‌آوری میان زبان رسمی و زبان معمول فارسی از میان برداشته شود تا شما که یک سند رسمی را هنگام معامله یا شکایت از شخصی دیگر یا در مقام دفاع از خودتان می‌خوانید، فکر نکنید آنها را به زبانی غیر از فارسی نوشته‌اند.