چگونه با تعریق کنار بیاییم؟

تعریق، آزاد شدن مایع نمکی از غدد عرق بدن بوده و عملکردی ضروری است که به خنک شدن بدن کمک می‌کند. بیشترین نقاطی که در بدن تعریق می‌کند زیر بغل‌ها، پاها و کف دست‌هاست. میزان تعریق هر فرد به تعداد غدد عرق او بستگی دارد. به طور کلی هر فرد در زمان تولد حدود 2 تا 4 میلیون غدد عرق دارد و در دوران بلوغ به حداکثر فعالیت خود می‌رسند. زنان نسبت به مردان تعداد غدد عرق بیشتری داشته، ولی این غدد در مردان فعالیت بیشتری دارند. چون بدن به طور طبیعی برای‌ تنظیم گرمای بدن تعریق می‌کند، افراد معمولا در محیط گرم بیشتر عرق می‌کنند. با ورزش کردن و قرار گرفتن در موقعیت‌هایی مانند عصبانی شدن، خشمگین شدن، ترسیدن و شرمنده شدن، بدن دچار تعریق می‌شود.

میزان تعریق در افراد به تعداد غدد عرق در آنها بستگی ‌دارد. اما در برخی افراد این میزان عرق به حداکثر میزان خود می‌رسد. به طور کلی حدود یک تا 2 درصد از جمعیت جهان از این مشکل رنج می‌برند. در واقع تعریق بیش از حد وضعیتی است که بدن فراتر از نیاز فیزیولوژیک تعریق می‌کند. اگرچه تعریق زیاد ممکن است بر اثر بیماری‌های ‌عصبی، متابولیک و سایر بیماری‌های سیستمیک ایجاد ‌شود، اما بسیاری از موارد در افراد سالم دیده می‌شود.

گرمای محیط یا احساساتی از قبیل اضطراب، ترس، ورزش، درد، تنش، مصرف کافئین و نیکوتین می‌تواند آغازگر این وضعیت باشد، ولی ‌اغلب در تمامی ساعات روز و بدون در نظر گرفتن موقعیت‌های بیان شده دچار تعریق بیش از حد می‌شوند. تعریق بیش از حد گاهی تمام بدن را در بر گرفته و گاهی تنها تعریق موضعی است که به کف دست‌ها، کف پاها، زیر بغل‌ها، کشاله ران و زیر سینه‌ها محدود می‌شود. به طوری‌ که در همه حالات این نقاط خیس و مرطوب هستند. تعریق بیش از حد بر اثر فعالیت عصب سمپاتیک ایجاد می‌شود. این عصب موجب انقباض عروق خونی در دست‌ها و پاها شده و باعث سرد شدن و تعریق انتهای اندام‌ها می‌گردد.

اما برای‌ کاهش تعریق دست‌ها، بهتر است آنها را مرتب بشویید و با دستمال خشک کنید. از پودر تالک روی کف دست‌ها استفاده کنید. این پودر رطوبت دست را جذب می‌کند. از ضد عرق‌هایی‌ که مخصوص دست‌هاست مثل پودر کلرید آلومینیوم استفاده کنید و در صورتی‌ که این‌گونه موارد تاثیری‌ در مقدار تعریق شما ایجاد نکرد، با پزشک مشورت کنید. پزشک در صورتی که صلاح بداند، از داروهای ‌تجویزی، تزریق بوتاکس و در موارد شدیدتر از عمل جراحی استفاده خواهد کرد.

استفاده از روغن‌ها و ضد عرق‌ها جزو نخستین راه‌های درمانی تعریق بیش از حد محسوب می‌شود. این ترکیبات معمولاً تحت نظر پزشک باید مورد استفاده قرار گیرند. این محصولات را باید پس از خشک کردن محل عرق کرده و تنها شب‌ها استفاده کرد و سپس صبح‌ها محل را با آب شستشو داد تا از حساسیت پوستی‌ جلوگیری شود و پس از آن از دئودورانت‌ها استفاده نکنید. این درمان را هر شب ادامه دهید تا تعریق بدن تحت کنترل درآید. پس از مشاهده اثر این ضد تعریق‌ها، آن را یک یا 2 بار در هفته در محل مورد نظر بمالید تا اثر آن حفظ شود و روز بعد از آن، به طور مرتب از دئودورانت استفاده نمایید. این روش دارویی در ناحیه کف دست و پا که پوست ضخیمی دارند، اثر کمتری دارد.

بیشتر افراد تصور می‌کنند دئودورانت‌ها (برطرف‌کننده‌های بوی ‌بد بدن) و ضد عرق‌ها تفاوتی باهم ندارند و این در حالی‌ است که ترکیبات و مورد استعمال آنها با هم متفاوت است. ضد عرق‌ها معمولا حاوی ترکیباتی‌ هستند که منافذ ترشح عرق را مسدود کرده و از تعریق جلوگیری‌ می‌کند. دئودورانت‌ها ترکیباتی‌ هستند که مانع از ترشح عرق نمی‌شوند، بلکه با داشتن عوامل ضدعفونی کننده‌ای که باعث از بین‌رفتن باکتری‌های عامل بوی عرق می‌شوند، مانع از بروز بوی نامطبوع ناشی از تعرق می‌گردند.

استفاده از دئودورانت‌ها و ضد عرق‌ها از دسترس‌ترین و ساده‌ترین راه‌های جلوگیری از تعریق و رها شدن از بوی نامطبوع ناشی از تعریق بدن است. در مواردی ‌که ضد عرق‌های معمولی جلوی تعریق زیاد را نگیرد، می‌توان از پودرهای ‌قوی هگزاهیدرات کلرید آلومینیوم‌ استفاده کرد. این ترکیبات را حتما تحت نظر پزشک مصرف کنید تا در صورت بروز عوارض جانبی پزشک بتواند راهکار مناسب را اعمال کند. پودر کلرید آلومینیوم را شب‌ها به مدت 7 تا 10 شب متوالی مصرف کرده و سپس هفته‌ای یک‌بار استفاده کنید تا بخوبی اثر کند. این نوع درمان در افرادی‌ که تعریق زیادی‌ در ناحیه زیر بغل دارند، بسیار مفید خواهد بود، ولی در تعریق کف دست و پا اثر زیادی ندارد.

در بسیاری از افرادی که دچار تعریق بیش از حد هستند، ضد عرق‌ها کاری از پیش نمی‌برند. این دسته از افراد معمولا در مناطقی دیگر از بدن به غیر از زیر بغل‌ها تعریق دارند مانند دست‌ها و پاها، قفسه سینه یا پشت. در این‌گونه افراد استفاده از ضد عرق‌ها گزینه مناسبی نیست، بلکه برای تحت کنترل درآوردن تعریق در آنها از داروهای‌ خوراکی استفاده می‌گردد. این داروها بخصوص در افرادی‌ که در دست‌های خود تعریق زیادی دارند، موثر است. ولی داروهای خوراکی که برای کمک به کنترل تعریق تجویز می‌شوند معمولا دارای عوارض جانبی چون خشکی دهان، تاری دید، یبوست، احتباس ادرار و تپش قلب هستند. تزریق بوتاکس گزینه درمانی دیگری است.

بوتاکس ماده‌ای سمی است که به طور موقت عضلات را فلج کرده و بیشتر در عمل‌های‌جراحی‌ زیبایی‌ و برای از بین بردن چین و چروک مورد استفاده قرار می‌گیرد. تزریق بوتاکس در زیر بغل‌ها به مسدود کردن منافذ ترشح عرق کمک می‌کند.

در این روش هر طرف از زیر بغل‌ها در هر درمان به 20 بار تزریق بوتاکس نیاز دارد و این در حالی‌ است که بوتاکس تا حدودی درمان دردناکی به شمار می‌رود و باید هر 4 تا 6 ماه یک بار تجدید درمان شود. از این روش در کاهش تعریق دست و پا نیز استفاده می‌شود. ولی ‌برای دست‌ها کمی‌ دردناک است که باید از مسکن‌ها هنگام تزریق استفاده کرد.

از دیگر راه‌های درمانی تعریق بیش از حد می‌توان به تحریک الکتریکی اشاره کرد. این روش یکی‌ از قدیمی‌ترین روش‌های کنترل تعریق به شمار می‌رود که از حدود 50 سال پیش مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش با مسدود کردن منافذ عرق، از تعریق جلوگیری می‌کند. در این شیوه، از آب برای هدایت جریان الکتریکی نور به پوست بیمار استفاده می‌شود و نقطه مورد نظر در آب غوطه‌ور می‌شود و این کار تا زمانی‌ که بیمار احساس سوزش کند، ادامه می‌یابد. ولی به طور کلی روش دردناکی ‌نیست، اما در درازمدت جوابگو نخواهد بود و تنها برای مدت 4 تا 6 هفته می‌تواند از تعرق جلوگیری‌ کند. این روش را باید هفته‌ای 2 تا 3 جلسه انجام داد که هر جلسه هم حدود 20 دقیقه طول می‌کشد. تعداد دفعات درمان بسته به واکنش بدن ممکن است تا هفته‌ای یک‌بار یا ماهی یک‌بار افزایش یابد.

با وجود روش‌های درمانی که ذکر شد، گاهی افرادی هستند که به هیچ یک از آنها جواب نداده و تعریق آنها تحت کنترل درنمی‌آید. در این‌گونه افراد تنها راه موجود عمل جراحی است که به واسطه آن پزشکان، اعصاب سمپاتیک ایجادکننده تعریق را قطع می‌کنند. این روش درمانی، روشی موثر با اثر طولانی‌مدت و گران‌قیمت محسوب می‌شود و در کاهش تعریق دست‌ها بسیار موثر خواهد بود.

در این عمل، پزشک وسیله کوچک دوربین مانندی را داخل قفسه سینه، بین دو دنده درست پایین زیر بغل وارد می‌کند و به وسیله آن، بخش کوچکی ‌از عصبی را که به غدد عرق متصل می‌شود، نابود می‌کند. به‌‌رغم این که این روش، درمان موثری محسوب می‌شود، خطراتی هم در پی دارد که می‌توان به ایجاد تعریق بیش از حد در نقاط دیگر بدن، آسیب عصبی و مشکلات تنفسی اشاره کرد و به همین دلایل به عنوان آخرین راه چاره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تمام درمان‌هایی که به آن اشاره کردیم، راه‌هایی هستند که در کاهش تعریق مورد استفاده قرار می‌گیرند و افراد مختلف، واکنش‌های متفاوتی نسبت به هر یک از این درمان‌ها نشان می‌دهند، ولی در بیشتر روش‌ها، کاهش 83 درصدی ‌تعریق پس از حدود یک هفته از شروع درمان رخ می‌دهد و در 95 درصد از بیماران تعریق تا حدود نصف کاهش می‌یابد. ولی ‌هر چه باشد پیشگیری بهتر از درمان است.

ندا اظهری