وقتی داوران سوتی می‌دهند

ماجرای تیه‌ری آنری و صعود ناپلئونی فرانسه به جام جهانی در روزنامه‌ها و سایت‌های فوتبالی بازتاب گسترده‌ای داشت. برای مثال سایت گل نوشت: ‌«گاه با اتفاقات عجیب و مرموز در مسابقات ورزشی بویژه فوتبال روبه‌رو می‌شویم و نکته جالب‌تر این که در جای جای این حوادث رد پای فرانسوی‌ها دیده می‌‌شود. پلاتینی ریاست یوفا را برعهده دارد؛ ژاک دوگ فرانسوی‌زبان ریاست کمیته بین‌المللی المپیک را یدک می‌کشد و سپ بلاتر رئیس سوئیسی فیفا در بخش فرانسوی‌نشین سوئیس به دنیا آمده و زبان مادری‌اش فرانسوی است. آیا این ارتباطات کاملا تصادفی است؟ آیا اشتباهات سهوی یا عمدی که مستقیما نتیجه بازی‌ها را تغییر می‌دهد، هدف خاصی را دنبال نمی‌کند؟»

بله، ضربه دست آنری بیش از آن که او را رسوا کند، گردانندگان فوتبال جهان و جام جهانی را رسوا کرد که انگار هر وقت دلشان بخواهد و منافعشان ایجاب کند تیمی را قربانی می‌کنند و تیمی را به اوج می‌رسانند. مگر می‌شود جام جهانی 2010 بدون فرانسه برگزار شود که در سال 1998 قهرمان جهان و سال 2006 نایب‌قهرمان جهان شد؟ مگر پلاتینی آرام می‌نشست؟

2 توپ متفاوت برای یک بازی

ماجراهای بحث‌برانگیز و رسواکننده در جام جهانی از همان نخستین دوره یعنی سال 1930 آغاز شد. در آن سال، اروگوئه میزبان و آرژانتین به فینال رسیدند، اما بازی فینال به علت ماجرایی خنده‌دار دیرتر شروع شد. آرژانتینی‌ها اصرار می‌کردند بازی با توپی که در آرژانتین ساخته شده بود برگزار شود و اروگوئه‌ای‌ها نیز توپ ساخت کشور خودشان را می‌خواستند. در نهایت، جان لانگنوس داور بلژیکی مسابقه ابتکاری به خرج داد و در هر نیمه توپ یکی از دو کشور را به جریان انداخت و غائله ختم شد.

مشکوک‌ترین گل یک فینال

در جام جهانی 1966 در حالی که 10 دقیقه از وقت اضافی بازی فینال بین انگلیس میزبان و آلمان گذشته بود، جف هودست، پاسی را که از آلن بال دریافت کرده بود، شوت کرد که توپ به تیر افقی دروازه آلمان برخورد کرد و روی خط دروازه فرود آمد. داور سوئیسی مسابقه بعد از رایزنی‌ با کمک‌داور روسی، توپ را گل اعلام کرد و داد آلمانی‌ها را درآورد، در حالی که توپ از خط عبور نکرده بود.

اگر آلمان میزبان بود، آیا داور باز هم گل را می‌پذیرفت؟ داور و کمک او تحت تاثیر فضای ویمبلی و تیم میزبان قرار داشتند.

در جام جهانی 1974، ارنست ژان ژوزف مدافع تیم ملی هائیتی دوپینگی اعلام شد. به دنبال این مساله مسوولان تیم هائیتی او را کتک زدند. مدافع بیچاره پس از کتک خوردن مفصل، به کشورش بازگردانده شد.

در رقابت‌های مقدماتی جام جهانی 1978 در بازی ولز اسکاتلند، جو جوردن مهاجم اسکاتلندی، توپ را در محوطه جریمه با دست خود کنترل کرد و در کمال تعجب، داور حتی یک ضربه پنالتی به نفع او و اسکاتلند گرفت!

دروازه‌بان یکه‌بزن

در جام جهانی 1982 هارالد شوماخر دروازه‌بان آلمان در مسابقه نیمه‌نهایی بین آلمان و فرانسه برای مهار توپ خشونت زیادی به خرج داد و به عمد با آرنج خود به دهان پاتریک باتیسون کوبید و دندان‌های او را شکست.

عجیب این که حتی یک ضربه ایستگاهی هم به نفع فرانسه گرفته نشد. در همان دوره جام جهانی در مسابقه فرانسه و کویت هم اتفاق عجیبی افتاد. در حالی که فرانسه با حساب 3 بر یک پیش بود، آلن ژیرس گل چهارم فرانسه را زد که کویتی‌ها بسیار خشمگین شدند و از کوره در رفتند. آنها می‌گفتند تماشاگری سوت زد و بازیکنان کویت به خیال این که داور سوت زده، از حرکت بازایستادند.

شیخ فهد الصباح به زمین رفت و تهدید کرد که تیمش را از زمین بیرون می‌کشد. داور روس که رشته بازی را از دست داده بود، تصمیم گرفت گلی را که درست اعلام کرده بود، مردود اعلام کند!

تبانی برای حذف الجزایر

رسوایی‌های جام‌جهانی 1982 یکی دوتا نبود. آلمان‌ها در این رسوایی‌ها سنگ‌تمام گذاشتند. علاوه بر حرکت ناجوانمردانه شوماخر که به آن اشاره کردیم، تیم ملی آلمان و مسوولانش نیز کارنامه درخشانی نداشتند. آلمان مغلوب الجزایر شده بود و به دنبال آن بود هر جور شده مانع صعود این تیم آفریقایی شود. اگر آلمان‌ها اتریش را با یک گل می‌بردند الجزایر حذف می‌شد.

در بازی آلمان و اتریش هروبش در دقیقه 11 گل زد و بازی کسل‌کننده و فرمایشی با همین نتیجه پایان یافت و الجزایری‌های شایسته با چشمانی اشکبار از جام جهانی بیرون رفتند.

دست گلزن مارادونا

در جام جهانی 1986 یکی از بحث‌انگیزترین رسوایی‌های تاریخ این جام به وقوع پیوست. انگلیس و آژرانتین در مرحله یک‌چهارم نهایی در ورزشگاه آزتک شهر مکزیکو مقابل هم قرار گرفتند. انگلیس از بخت‌‌های قهرمانی بود و آرژانتین هم می‌خواست با رهبری مارادونا دومین فتح جام جهانی را جشن بگیرد.

در محوطه جریمه انگلیس مارادونا و شیلتون دروازه‌بان انگلیس برای تصاحب توپ به هوا پریدند. مارادونا وقتی دید سرش به توپ ارسال‌شده نمی‌رسد، خودش را به زحمت نینداخت و با دست مشت شده توپ را از بالای دست شیلتون وارد دروازه انگلیس کرد و داور هم گل را پذیرفت. جنجال این گل بعد از بازی بیشتر شد؛ زیرا ماراونا این اپیزود را «دست خدا» نامید. مارادونا در همان بازی این حرکت عجیب و غیرورزشی‌اش را جبران کرد و گل دوم را با دریبل زدن 8 بازیکن انگلیسی به ثمر رساند که از آن به عنوان گل قرن یاد کرده‌اند،‌ اما این گل با آن همه زیبایی و نشانی که از نبوغ فوتبالی مارادونا داشت،‌ هرگز مثل گل اول او که با دست زد، سر و صدا ایجاد نکرد.

شبی که در همان ورزشگاه آزتک مارادونا در میان شور و شوق 110 هزار تماشاگر جام قهرمانی را بالای سر برد، انگار یادش رفته بود که در نیمه‌نهایی چه بلایی بر سر انگلیس‌ها آورده بود. تازه احساس غرور هم می‌کرد و اکنون نیز همین احساس را دارد.

بچگی‌ بکام و حذف انگلیس

در مرحله یک‌هشتم نهایی جام جهانی 1998 آرژانتین و انگلیس به مصاف هم رفتند و این بازی نیز مانند جدال دو تیم در سال 1986 جنجالی شد و البته دیوید بکام و دیه‌گو سیمونه عامل جنجال بودند و این بار خبری از دیه‌گو مارادونا نبود. دیه‌گو سیمونه خطای آشکاری روی دیوید بکام انجام داد و این بازیکن نقش زمین شد. اما پیش از آن که داور تصمیم خود را اعلام کند، بکام با کفش به سیمونه ضربه زد و اوضاع کاملا برعکس شد. یعنی داور به جای این که سیمونه را اخراج کند، بکام را اخراج کرد و انگلیسی‌‌ها نبض بازی را از دست دادند و در نهایت آرژانتین در ضربه‌های پنالتی پیروز شد. پس از آن بکام چند بار تهدید به مرگ شد و مورد تنفر هموطنان خود قرار گرفت و انگلیسی‌ها تا مدت‌ها او را عامل حذف تیم خودشان می‌دانستند.

یار دوازدهم کره‌جنوبی

جام‌جهانی 2002 نیز صحنه‌های مشکوک و رسوایی داشت. کره‌جنوبی و ژاپن میزبان بودند و رقابت شدیدی داشتند تا نشان دهند بهترین میزبانند. این رقابت در تیم‌های ملی 2 کشور هم به چشم می‌خورد. هریک از 2 کشور به دنبال آن بودند به مراحل بالای جام صعود کنند. ژاپن با وجود بازی‌های خوب در مرحله مقدماتی، فقط تا مرحله یک‌هشتم نهایی پیش رفت و در عوض کره‌ای‌ها به یک چهارم‌نهایی و نیمه‌نهایی هم صعود کردند. کره با کمک‌داور در مرحله یک‌هشتم نهایی از سد ایتالیا گذشت و در یک چهارم نهایی مقابل اسپانیای آماده و سرحال قرار گرفت. اسپانیا تیم برتر میدان بود و فرصت‌های زیادی برای گلزنی به دست آورد. گل و موقعیت‌های گل اسپانیا را جمال قاندور، داور مصری مردود اعلام کرد و عملا نشان داد یار دوازدهم تیم کره‌جنوبی بوده است. توپ خواکین به مورینتس رسید و قاندور خطا اعلام کرد. ضعف آشکار داوری کاملا بودار بود و فیفا به سهولت از کنار این مساله گذشت. به نظر می‌رسید فیفا از قبل به این داور چراغ سبز نشان داده بود. زیرا کره‌‌ای‌ها از هر نظر بستر حضور خود را در نیمه‌نهایی فراهم کرده بودند و از نظر اقتصادی و تبلیغی به نفع کره‌جنوبی و فیفا بود که کره‌ای‌ها در جمع 4 تیم مرحله نیمه‌نهایی حضور داشته باشند و تا پایان جام بازی کنند. بعدها فیفا با سکوت از کنار این مساله شرم‌آور گذشت.

پاسخ صورت‌شکن

جام‌جهانی 2006 آلمان هم صحنه‌های زشت داشت که به زیبایی‌های این جام لطمه زد. بازی انگلیس و پرتغال که اخراجی‌ها و اخطاری‌های بسیار داشت، یکی از پربرخوردترین و جنجالی‌‌ترین بازی‌های جام بود. برخورد و درگیری وین رونی با کریس رونالدو یکی از صحنه‌های زشت آن بازی بود.

نکته جالب توجه این که این 2 بازیکن، هم‌تیمی یکدیگر در منچستر‌یونایتد بودند، اما در جام‌جهانی دوستی را فراموش کردند و دشمن یکدیگر شدند. ولی تاسف‌‌انگیزترین صحنه جام‌جهانی 2006 در بازی ایتالیا و فرانسه،‌ در فینال اتفاق افتاد. ماتراتزی ایتالیایی در لحظه‌‌ای از بازی ناگهان به سمت زین‌الدین زیدان رفت و به او دشنام داد.

زیدان که تحمل شنیدن حرف‌های رکیک و بی‌احترامی به خانواده‌اش را نداشت،‌ چنان عصبانی شد که با سر به صورت ماتراتزی کوبید. البته ضربه سر زیدان شدید نبود، اما بازیکن فریبکار ایتالیایی بسرعت خود را روی زمین انداخت و داور بلافاصله کارت قرمز به زیدان داد و فرانسه 10 نفره شد. پس از آن بود که ایتالیا سوار بازی شد،‌ اما نتوانست در وقت قانونی و اضافی فرانسه را ببرد و تنها در ضربه‌های پنالتی، از پس خروس‌ها برآمد.

درباره آن حادثه صحبت‌های زیادی مطرح شد. عده‌ای براین عقیده بودند که ایتالیایی‌ها با برنامه‌‌ای از پیش طراحی شده قصد خارج کردن زیدان را از بازی داشتند، زیرا او بهترین بازیکن فرانسه و کلید موفقیت این تیم بود. برخی نیز می‌گفتند ماتراتزی کینه و حسادتی قدیمی به زیدان داشت و بازی نهایی جام‌جهانی را بهترین فرصت برای ضربه‌زدن به زیزو می‌دانست.

با وجود آن که زیدان از آن بازی اخراج شد و فرانسه به جام طلایی جهانی نرسید، زیدان عنوان بهترین بازیکن جام را به دست آورد.

جهانگیر چراتی