«نردبام آسمان» تصویری از افتخار ایرانی

برای تلویزیون انتخاب و پخش سریالی مثل «نردبام آسمان» قطعا یک رویکرد محسوب می‌شود. «رویکرد» از آن جهت که می‌کوشد تماشاگر عادت کرده به آثار معمول را به نوعی دیگر از آثار هنری عادت دهد. اتفاقی که خیلی وقت‌ها ممکن است نتیجه ندهد و حتی نتیجه عکس دهد. اما نمایش سریال «نردبام آسمان» ظاهرا پیشفرض‌هایی که درباره روحیه مخاطب ما وجود داشته است را تا حد بسیاری به هم ریخته است.

اثری در خور برای مخاطب عام

مهدی فخیم‌زاده ،کارگردان سینما و تلویزیون که این روزها مشغول کارگردانی سریال بازپرس است، تهیه و پخش نردبام آسمان در بازه زمانی ماه رمضان را یک اتفاق بزرگ می‌داند و می‌گوید: من و آقای لطیفی به لحاظ موضوعی، آثارمان را برای مخاطب عام می‌سازیم. لطیفی با این که دغدغه مخاطب عام را دارد و برایش خیلی اهمیت دارد که مخاطب کارش را ببیند اما سعی می‌کند اثری که خلق می‌کند به لحاظ کیفی هم اثر درخوری باشد. او چه زمانی که یک سریال می‌سازد و چه یک فیلم سینمایی را جلوی دوربین می‌برد این دغدغه را دارد و تلاش می‌کند تا در کارش حداکثر کیفیت ممکن اعمال شود.

به همین خاطر وقتی فیلمی جنگی مثل «روز سوم» را می‌سازد این حساسیت او را می‌شود در کار دید. او فیلمسازی است که کیفیت و مخاطب عام را با هم در نظر می‌گیرد. در «نردبام آسمان» هم این نگاه ویژه او را می‌شد دید. صحنه‌های جنگی این سریال با وسواس کار شده و معلوم بود او با تمام حساسیت‌هایش پشت دوربین این اثر ایستاده است.

کارگردان سریال ولایت عشق می‌افزاید: از این گذشته یادمان باشد ساخت یک اثر تلویزیونی درباره یک شخصیت تاریخی یا فرهنگی کار چندان آسانی نیست، مثلا تبدیل زندگی شخصی مثل غیاث‌الدین جمشید کاشانی به یک روایت بصری به مراتب سخت‌تر از ساخت یک اثر درباره یک شخصیت خیالی است. توجه به همین نکات ریز است که کار نردبام آسمان را سخت ویژه کرده است.

ذائقه‌سازی مخاطب

اما ظاهرا پخش هر شبی یک اثر خیلی می‌تواند به درگیر کردن مخاطب با اتفاقات قصه اثر کمک کند. نردبام آسمان هم از این ویژگی نهایت استفاده را کرده است. محمدتقی فهیم، نویسنده و منتقد سینمایی، پخش نردبام آسمان را افتتاح بابی تازه در تلویزیون می‌داند و می‌گوید: فکر می‌کنم تلویزیون در سال‌های گذشته تنها به جذب مخاطب در برنامه‌های مناسبتی فکر می‌کرد؛ مسیری که به نظرم تلویزیون آن را پشت سر گذاشته و فصل جدیدی روبه‌روی خود گشوده است.

خواص انتظار داشتند که تلویزیون به طرف تهیه و تولید کارهای کیفی و ماندگار حرکت کند، بنابراین امسال را می‌توان به نوعی تحقق بحث محتواگرایی در تلویزیون دانست. اگرچه ‌آثار پخش شده چه در بعد جذابیت و چه در بعد تکنیکی قابل تامل بودند، اما نکته مهم این بود که تلویزیون تلاش کرد از هیجانات کاذب و حاشیه‌سازی‌های همیشگی آثار ماه رمضان دوری گزیند که البته موفق هم بود.

به نظرم، نردبام آسمان در میان آثار پخش شده چه به لحاظ محتوا و چه تکنیک از دیگر آثار ساخته شده سر بود اگرچه بهخاطر ذائقه‌سازی که سال‌ها قبل صورت گرفته، نردبام آسمان اثری سنگین برای مخاطب بود.

بهترین راه معرفی مفاخر

جواد آرین‌منش نایب رئیس اول کمیسیون فرهنگی مجلس نیز ساخت این گونه آثار را بهترین راه معرفی بزرگان و فرهیختگان این کشور می‌داند. او البته به نکات دیگری هم اشاره می‌کند: هر سریالی که با هدف معرفی مفاخر ملی و مذهبی ساخته می‌شود باید بتواند علاوه بر محتوا، دارای جاذبه هم باشد تا مخاطب آن را پیگیری کند.

او می‌افزاید: آنچه من از بینندگان مختلف سوال کرده‌ام این است که سریال‌های امسال نسبت به سال‌های گذشته به لحاظ محتوا بهتر اما به لحاظ جاذبه کمتر بوده‌اند. با این وجود سریال نردبام آسمان بخوبی توانست به لحاظ پیام و جاذبه با مخاطب ارتباط برقرار کند.

وی در ادامه با اشاره به ضرورت ساخت چنین آثاری می‌گوید: اگر ما بتوانیم زندگی مفاخری که در جامعه ناشناخته‌اند را در قالب سریال و فیلم معرفی کنیم می‌تواند باعث شود که ما با گوشه‌ای از داشته‌های خودمان آشنا شویم و خود این تهاجم فرهنگی که فریفته شدن جوانان ما با جاذبه‌های بیگانه است، به این خاطر است که ما از داشته‌هایمان غافل بوده‌ایم. اگر ما بتوانیم اثری بسازیم که داشته‌هایمان را بخوبی معرفی کند، موفق بوده‌ایم.

اسفندیار اختیاری، نماینده زرتشتیان، هم معرفی نوابغ و مشاهیر علوم مختلف را در صدا و سیما قدمی بزرگ در معرفی این افراد به کشور دانسته و می‌گوید: حرکتی را که صداوسیما در رابطه با معرفی مشاهیر کشور انجام داده است در معرفی این افراد به جامعه و جوانان بسیار مهم و موثر است چرا که نشان‌دهند پشتکار و موفقیت این افراد در رسیدن به اهدافشان است.

او الگوسازی و نیاز به الگو در زندگی را برای تمام اقشار جامعه ضروری می‌داند و می‌گوید: زندگی این افراد کمابیش می‌تواند الگوی علمی دانشمندان جوان ما باشد.

علیرضا دهقان، نماینده ایذه و باغملک نیز حداقل تاثیر ساخت این‌گونه مجموعه‌ها را معرفی دانشمندان ایرانی به جوانان می‌داند و می‌گوید: فرزندان ما باید خودشان را باور داشته باشند تا کمتر جلب فرهنگ‌های بیگانه شوند.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در ادامه می‌گوید: ما اغلب قدر داشته‌هایمان را نمی‌دانیم و زمانی به فکر می‌افتیم که دیگران آنها را غصب و به نام خود ثبت نموده‌اند.

دهقان تبلیغات این‌گونه سریال‌ها را در جذب مخاطب مهم عنوان می‌کند و می‌گوید: حیف است مجموعه‌ای به این مهمی با تبلیغات کم از چشم مخاطبان اصلی که دانشمندان و جوانان هستند، دور بماند.

سید رمضان شجاعی کیاسری، نماینده ساری هم ساخت این‌گونه مجموعه‌ها را منابع و ماخذی برای تحقیقات علمی می‌داند و می‌گوید: در این سریال ما می‌بینیم یک دانشمند در کنار دانسته‌های علمی بالایی که دارد دارای صفات عالیه اخلاقی و توانمندی‌های دیگر نیز هست.

وی با اشاره به همکاری‌های غیاث‌الدین جمشید کاشانی در حل و فصل مسائل سیاسی چنین می‌افزاید: در مباحث کلان این مجموعه نشان می‌دهد که دانشمندان همواره زندگی چندبعدی داشته‌اند و علم، ایمان، ‌سیاست، اخلاق و... آنها در کنار هم بوده و تفکیک شده نیست.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی چنین ادامه می‌دهد: دانشمندان ما نیز باید غیاث‌الدین جمشید کاشانی و نظایر آنها را الگو قرار داده و افکارشان را چندبعدی پرورش بدهند.

اسدالله عباسی، رئیس فراکسیون گردشگری نیز عدم ساخت برنامه‌های مناسب و واقعی از شخصیت‌های علمی و فرهنگی کشور را موجب جذب جوانان به افسانه‌ای غیرواقعی و بیگانه مانند جومونگ می‌داند و می‌گوید: کشور شخصیت‌های بی‌شماری دارد که ساخت فیلم و سریال از زندگی‌شان می‌تواند هم جوانان ما را با شخصیت و زندگیشان آشنا کند و هم از جذب آنها به افسانه‌ها و داستان‌های غیرواقعی بیگانه جلوگیری کند.

نماینده رودسر و املش پرداختن به زندگی بزرگان علمی، فرهنگی، مذهبی و... را موجب دلگرمی جوانان خواند و اظهار کرد: پرداختن به مسائل فرهنگی و تاریخ کشور و معرفی شخصیت‌های برجسته علوم مختلف جوانان را به کارهای علمی دلگرم کرده و موجب احساس غرور در آنها می‌شود.

وی با اشاره به انتخاب سال‌جاری به نام سال نجوم خاطرنشان ساخت: تداوم و استمرار این‌گونه اقدامات می‌تواند نه‌تنها در داخل بلکه در خارج از کشور هم بازارهای خوبی را ایجاد کرده و گردشگران را برای آمدن به ایران ترغیب کند.

نردبام آسمان موفق بود

اکبر خواجویی که سریال پرمخاطب پدرسالار را کارگردانی کرده است نردبام آسمان را یک اثر موفق می‌‌داند و می‌گوید: در مجموع این اثر کار موفقی شده است اگرچه نتوانستم همه قسمت‌ها را ببینم اما همان قسمت‌هایی را که دیدم به نظرم خوب بود.

البته این کارگردان کهنه‌کار به نکاتی هم اشاره می‌کند: نردبام آسمان یک اثر دیدنی است. بخصوص طراحی صحنه و لباس که خیلی چشمگیر و خوب است. البته انتخاب بازیگرها بعضا خوب بود ولی بعضی‌وقت‌ها خیلی جا نیفتاده است. گاهی صداها بر بازی حاکم شده است. مثلا همین بازیگر نقش غیاث‌الدین، ممکن است صدای خوبی داشته باشد اما این صداها گاهی از نقش بیرون می‌زند.

حسن فتحی کارگردان نام‌آشنای سینما و تلویزیون و خالق آثاری چون شب دهم، مدار صفر درجه و میوه ممنوعه نیز می‌گوید: کار در کل کار خوبی است. هم به لحاظ فنی و هم کارگردانی و هم تدوین خوب است. اتفاق خوبی هم در این مجموعه افتاد که بسیار خوشحال شدم. ما حدود 8 سال پیش کاری را شروع کردیم در سیمافیلم با نام «روشن‌تر از خاموشی» که درباره ملاصدرا بود. در آنجا برای اولین بار نثر سنگین و فاخر را شکستم و از کتابت درآوردم. گفتار معمولی و کوچه بازار را جایگزین کردم. او می‌افزاید: خوشحال شدم که بعد از 8 سال دوباره یک نفر از این تمهیدی که ما آن موقع اندیشیده بودیم، استفاده کرد به طوری که همان روش را به کار گرفتند و از نثر فاخر و کتابت فاصله گرفتند و سعی کردند به محاوره نزدیک کنند. به نظر من این کار دستی است. هر چند زمان ما به هر دلیلی دیگر این کار را دنبال نکردند اما اتفاق افتادن آن بعد از 8 سال برای من خوشایند است. این روش باید در کارهای تاریخی نهادینه شود.

آرش معیریان کارگردان سینما و تلویزیون نیز درباره «نردبام آسمان» می‌گوید: چون سفر بودم نتوانستم همه قسمت‌ها را ببینم اما آنچه دیدم به نظرم کار خوبی آمد. خوش‌ساخت است و در همه قسمت‌ها خوب کار شده است.

سیروس حسن‌پور کارگردان سینما و تلویزیون هم در مورد گویش آدم‌ها در «نردبام آسمان» می‌گوید: در مورد گویش آدم‌ها هم به نظر ابتکار خوبی بود برای این که درک گویش آن زمان به هر حال برای ما سخت است و در زبان بازیگر تبدیل به ادا می‌شود. در مورد انتخاب بازیگرها هم به نظر خوب عمل کرده. این اثر بیشتر از هر چیز تصاویر و نورپردازی حساب شده داشت.

این در حالی است که سیمافیلم خبر داد خلاصه قسمت‌های اول تا آخر این سریال از امشب ساعت 30/22 روی آنتن شبکه یک می‌رود. به گفته محسن علی‌اکبری خلاصه این سریال از چهارشنبه تا عید فطر هر شب پخش خواهد شد.