پلیس این هفته به خانه شما می‌آید

چهره پلیس در آثار سینمایی و تلویزیونی ما

تلویزیون در این شب‌ها تلاش می‌کند به مناسبت هفته پلیس ، آثار مختلفی را از شبکه‌های مختلف به آنتن پخش بسپارد. توهم ، قتل هرگز ، هکر ، سوپ تلخ ، مرد مجهول ، سیم آخر ، بازی شبانه ، سرقت 2 و... آثاری هستند که در این شب‌ها پخش خواهند شد.

کد خبر: ۲۰۶۹۴۱

خونی که از انگشت‌های یک دست آویزان می‌چکد، سیاهی‌ای که پشت دیوار ناپدید می‌شود، دستبند، اسلحه کمری، خودرویی که آژیرکشان از خیابان می‌گذرد، مردی که پشت دوربین ایستاده و کات می‌دهد، اینها می‌تواند تصویری کلی از آثار پلیسی باشد که در ذهن داریم.

ژانر پلیسی در همه جای دنیا، ژانری شناخته شده، تاثیرگذار و بسیار پرمخاطب است که البته دردسرها و مشکلات خاص خودش را دارد. چطور ممکن است شما درباره آدم‌های تبهکار صحبت کنید اما به دنیای آنها نزدیک نشوید؟ آیا نزدیک شدن به این دنیا لزوما نزدیک شدن به آدم‌های بد این قصه‌ها و محبوب شدن این آدم‌هاست؟

در خیلی از جاهای دنیا، آدم‌های بد قصه تعریف‌های خاص خودشان را دارند و بر همان اساس هم شخصیت‌پردازی و روایت می‌شوند. راستی چرا فیلم‌های پلیسی که آن طرف آب ساخته می‌شوند؛ این همه خوب و درست و صحیح به نظر می‌رسند؛ در حالی که فیلم‌های پلیسی ما آنچنان که باید به چشم نمی‌آیند؟

ژانر نوپا

مهدی فخیم‌زاده، کارگردان شناخته شده سینما و تلویزیون درباره آثار پلیسی ما می‌گوید: این ژانر، در کشور ما نوپاست، در حالی که در دنیا بخش انبوهی از آثار مختلف کشورهای سازنده را همین ژانر تشکیل می‌دهد و بخش عمده این اتفاق به خاطر این است که این آثار به راحتی با مخاطب ارتباط برقرار می‌کنند. قبل از انقلاب یادم می‌آید یکی از فیلمسازان تنها به فضای زندان احتیاج داشت، اما با نامه‌نگاری فراوان هم به نتیجه‌‌ای نرسید و بالاخره مجبور شد آن صحنه را در جای دیگری فیلمبرداری کند.

این ژانر که در دهه 70 در کشور ما پا گرفت، ژانرفروتنی است که نمی‌تواند پشت هیچ‌چیز پنهان شود، نه پشت جشنواره، نه پشت یک اثر هنری و نه پشت احساسات گرایی. در این نوع سینما همه چیز باید منطقی و کاملا استاندارد باشد، متاسفانه به ژانر پلیسی مثل ژانر کمدی چندان بها داده نمی‌شود.

پلیس ایرانی‌

حالا دیگر حضور یک پلیس مقتدر در آثار سینمایی و تلویزیونی یک سنت شده است. اگر زمانی سرنخ و کارآگاه علوی ما را به سوی شخصیت یک پلیس ایرانی معطوف می‌کرد، حالااین روند را می‌توانیم در انبوه کارهای متفاوتی که خیلی هم زیر ژانر پلیسی تعریف نمی‌شوند، ببینیم. اما این سوال به هر حال مطرح است، ما چقدر پلیس ایرانی را در این آثار می‌بینیم.

علیرضا افخمی، نویسنده آثاری مثل روز حسرت و وفا در این‌باره می‌گوید: فکر می‌کنم فیلم‌های پلیسی ما هنوز بومی نشده است. جرم و جنایت در هر کشوری نسبت به کشورهای دیگر فرق می‌کند. یکی از ضعف‌های ما این است که شاید ما فیلم‌های خارجی با موضوعات پلیسی زیاد می‌بینیم و همین باعث شده روی آثاری که در این زمینه می‌سازیم، تاثیرگذار باشد. ما باید آثاری بسازیم که در مقایسه با آن آثار متفاوت باشد.

افخمی راه‌حل برون‌رفت از این ماجرا را تحقیقات می‌داند و می‌گوید: مهم‌ترین راهی که به ذهن می‌رسد، این است که آثار براساس تحقیقات شکل بگیرند. وقتی ما آثار خارجی در این حوزه می‌بینیم، ناخودآگاه تلاش می‌کنیم به نوعی همان آثار را بسازیم. اگر بخش تحقیقات قوه قضاییه و نیروی انتظامی به کمک فیلمسازان بیاید، مطمئن باشید کارها به مراتب دیدنی‌تر و جذاب‌تر خواهد شد.

شهرک سینمایی پلیس‌

اما همه موضوع این نیست. فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی پلیسی به خاطر ماهیتشان نیاز ویژه‌ای به لوکیشن‌های خاص دارند که گاه به خاطر فقدان چنین لوکیشن‌هایی کل صحنه از فیلم حذف می‌شود. پیشتر قرار بود شهرک سینمایی پلیس در مناطقی چون کهریزک، جاده خراسان و کردان کرج ساخته شود که هر کدام به دلیلی عملی نشد، موضوعی که هنوز در دست بررسی است و ضرورت ساخت آن نیز بشدت احساس می‌شود.

هادی منبتی، مدیر اسبق موسسه ناجی هنر درباره روند ساخت آثار پلیسی در حوزه سینما و پلیس می‌گوید: به نظر می‌رسد ما تازه قدم‌های اول را برداشته‌ایم. در این سال‌ها که موسسه ناجی هنر تاسیس شده قصد، این بوده که فاصله بین پلیس و فیلمسازان از بین برود و فیلمسازان هم در این مدت ثابت کرده‌اند که در نمایش دادن چهره واقعی پلیس ما همت کرده‌اند و آثار خوبی هم ساخته‌اند، هرچند باید بگویم نیروی انتظامی اگر حساسیت‌ها را کم کند آثار باورپذیرتری ساخته خواهد شد.

مهدی فخیم‌زاده درباره نمایش چهره واقعی پلیس ایرانی می‌گوید: جامعه ما به طرف یک جامعه صنعتی می‌رود. به همین خاطر شکل جرم هم در کشور ما فرق کرده است. چون ساز و کار مجرم تغییر کرده قاعدتا ساز و کار پلیس ما هم تغییر کرده است. من قبل از «خواب و بیداری» با ذهنیت خاص به سمت این کار رفتم، اما در آنجا دیدم از امکانات و ابزارآلاتی می‌توان استفاده کرد که ما در فیلم‌های غربی دیده‌ایم.

نزدیکی نیروی انتظامی و فیلمسازان

محمدرضا آهنج، کارگردان فیلم سرقت 2 نیز که در هفته پلیس از تلویزیون پخش خواهد شد می‌گوید: نیروی انتظامی و فیلمسازان باید بیش از اینها به یکدیگر نزدیک شوند.

نزدیکی این دو گروه تاثیرگذارمی‌تواند باعث شود آثاری که ساخته می‌شوند دیدنی‌تر و باورپذیرتر از قبل باشند. در حال حاضر این همکاری وجود دارد، اما فکر می‌کنم باید زیربنایی‌تر از زمان فعلی باشد.اکبر منصورفلاح، سازنده فیلم توهم که دیشب از شبکه 2 سیما پخش شد نیز می‌گوید: ما در این فیلم تلاش کردیم بعمد از پلیس کم استفاده کنیم و تلاش کردیم بیشتر، مردم و آدم‌های قصه مسائل خودشان را حل کنند.

فکر می‌کنم ما باید تلاش کنیم همان پلیسی را در‌آثارمان نشان دهیم که در اطرافمان می‌بینیم.