هرچه تپل‌تر، سالم‌تر؟!

شاید بهتر است کمی به ژنتیک خودشان وخانوادهشان نگاه کنند وانتظار چیزی فراتر ازآنچه که درتاروپود ژنتیکی خودشان میبینند را در فرزندشان نداشته باشند. موضوعی که دکتر ضیاالدین نوروزی،استادتمام دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص کودکان و نوزادان، در گفتوگو با جامجم بر آن تاکید دارد. آیا وزنگیری کودکان مطابق اصول خاصی تعریف شده و باید پیش برود؟ بههرحال برای روند وزنگیری کودکان در سالهای اولیه تولد، استاندارد و جدولی تعریف شده که بهتر است کودک براساس آن پیش برود. این استاندارد به ما هشدار میدهد که وقتی وزن کودک پایینتر از حد تعادل و استاندارد و یا بالاتر از آن باشد، تغذیه کودک و نحوه رشدش نیاز به بررسیهای جزئیتری دارد. یعنی اگر بالاتر و پایینتر باشد، میتواند نگرانکننده باشد؟خیر اینطور نیست! درصورتی که پزشک و والدین متوجه شوند که روند وزنگیری کودک با استاندارد فاصله دارد، لازم است کنکاش بیشتری داشته باشند تا اطمینان حاصل کنند این استانداردنبودن برای سلامت کودک مشکلساز نشود؛ یعنی همیشه هم مشکلی وجود ندارد، بلکه لازم است پیگیری کنند و خیالشان از نبود مشکل راحت شود. مثلا چه شاخصهایی باید بررسی شود؟قوت شیر مادر، نوع شیرخشک مصرفی کودک، ویتامینهایی که مصرف میکند، اینکه غذاهای کمکی شامل چهنوعی از املاح و ویتامین و پروتئین هستند و اینکه آیا این مواد مغذی بهقدر کافی در سفره غذایی کودک وجود دارد و به او میرسد یا خیر؟ و در نهایت بعد از اینکه بررسیها انجام شد، چه نتیجهای میتوان از آن گرفت؟آنوقت است که با درنظرگرفتن تاروپود ژنتیکی کودک، تشخیص داده میشود که این کودک بهصورت سالم درحال رشد است یا نیاز به درمان و اصلاح دارد. درواقع بسیاری از لاغریها و چاقیها در سنین کودکی، فارغ از نوع تغذیه، به ژنتیک کودک بستگی دارد و جای نگرانی نیست. دکتر! عدد مشخصی برای اینکه در هرماه چقدر باید وزن به کودک اضافه شود وجود دارد؟اگر آن اماواگرهای ژنتیکی را کنار بگذاریم، طبق همان استانداردی که پیش ازاین گفتم برای رشد بچهها تعریف شده است، بهتر است روزی ۲۰تا۳۰ گرم وبهطورکلی درششماه اول ماهی۶۰۰گرم و در ششماه دوم تولد، ماهی ۵۰۰ گرم اضافه کنند. و وزن ایدهآل در تولد یکسالگی؟ اگر در سن یکسالگی وزنِ نوزاد سهبرابر وزن تولدش باشد، یعنی دقیقا روی جدول استاندارد ایستاده است؛ اما بازهم تاکید میکنم اگر کمیکمتر و یا بیشتر از آن هم بود، نمیتواندموضوع حاد ونگرانکنندهای باشد.بدیهی است که رشد هر بچهای متفاوت است و ما نمیتوانیم همه آنها را براساس یک واحد استانداردی بسنجیم؛ در چنین شرایطی، لازم است ویژگیهای دیگر کودک را هم در بررسیهایمان لحاظ کنیم. که مهمترین آن ژنتیک است؛ اینطور نیست؟بله؛ واقعیت این است که تاروپود ژنتیکی کودک، حرف اول را در رشد جسمی کودک میزند. برای اینکه بتوانیم وزن و جثه کودک را ارزیابی کنیم، بهتر است نگاهی به دوران کودکی پدرومادرش بیندازیم. آنوقت است که نتیجهگیریهای منطقیتری خواهیم داشت. فراموش نکنیم که بچهها الگوهای کوچکی از پدر و مادرهایشان هستند. و خب دراینمیان، چهوقتی است که موضوع میتواند نگرانکننده و نیازمند پیگیریها و درمانهای جدی باشد؟باید بهاین موضوع توجه داشته باشیم که رشد مغزی، ذهنی، کلامی و... کودک هم بهاندازه رشد جسمی او اهمیت دارد. اگر کودکی با وجود برخورداری از تغذیه خوب، وزنگیری کندتری دارد اماازطرف دیگر،فعالیتهای مناسب سنش را انجام میدهد، مغزش خوب کار میکند، ازهوشش استفاده میکند و بهطور کلی درامور روزمره، تکامل خوبی دارد، یعنی مشکل خاصی وجود ندارد و رشد کندِ جسمی واصطلاحا همان جثه ریز او،میتواند دلایل بسیاری ازجمله ژنتیک داشته باشد. بنابراین اگر وزنگیری بهدرستی اتفاق نمیافتد و بهموازات آن، حرفزدن، فعالیتکردن و...کودک، کندی و اختلالی مشاهده کردیم، بهتر است آزمایش بدهیم تا علت اختلال در رشد او مشخص شود. دراین میان، این موضوع را هم باید در نظر بگیریم که رشد جسمی بچه، تحت تأثیر عوامل محیطی مانند مریضی، کموزیاد میشود؛ چنانکه میبینیم بچهها در زمان مریضی، مانند یخ آب میشوند و لاغر و ضعیف میشوند. اینها متغیرهایی هستند که در وزن کموزیاد بچه، تأثیرگذار هستند. برای همین است که رشد و تکامل ذهنی و مغزی کودک، بهنسبت رشد جسمی، از اهمیت بیشتری برخوردار است. این جمله معروف که «بزرگ میشه، استخوون میترکونه» چقدر میتواند در بچههای ریزنقش و دوران نوجوانیشان و تغییر سیستم بدنی آنها واقعیت داشته باشد؟البته که واقعیت دارد؛ چهبسیار کودکانی که چاق هستند و اضافهوزن دارند اما بهناگهان قد میکشند و به تناسب اندام میرسند و چه بسیار کودکانی که لاغر و شاید ضعیف هستند اما در سنین بلوغ و با خوراک بیشتر، رشد چشمگیری پیدا میکنند.