جنگ اوکراین و ناتوی چندتکه

وقوع انفجار در پل کریمه و بمباران کی‌یف، صحنه منازعه اوکراین را پیچیده‌تر و مسیر نیل به صلح پایدار یا حتی موقت در این کشور را سخت‌تر کرده است. در این معادله، با مفهومی به نام ناتوی چند تکه مواجه هستیم. بدیهی است زلنسکی و غربگرایان اوکراینی، خود را در تلاطم اختلافات اعضای پیمان آتلانتیک شمالی سرگردان می‌بینند. بخشی از این اختلافات معطوف به ماهیت نبرد و برخی دیگر از آن معطوف به توصیف و تحلیل صحنه نبرد است؛ به عنوان مثال، آلمان و فرانسه به عنوان دو عضو اروپایی اصلی ناتو، رویکرد کشور‌هایی مانند آمریکا، انگلیس و لهستان بر مبنای تنش‌زایی با مسکو را از ابتدا خطرناک و غیرقابل مدیریت می‌دانستند. از سوی دیگر، مشخص بود در صورت وقوع جنگ در اوکراین، میان بازیگران اروپایی بر سر حدود و ثغور تحریم‌های ضدروسی اتفاق نظر وجود نخواهد داشت.

آنچه مسلم است این‌که واکنش روسیه در قبال انفجار پل کریمه، نقطه آشکارساز پیچیدگی بحران در جنگ اوکراین محسوب می‌شود. توقف انتقال گاز پروم روسیه (پروژه گازی نورد استریم) از یک‌سو و توافق اخیر اعضای اوپک پلاس مبنی بر کاهش نفت تولیدی این مجموعه، هر دو منجر به تشدید شکاف‌های درون آتلانتیکی شده است. بسیاری از کشور‌های عضو اتحادیه اروپا و منطقه یورو با وجود بیانیه‌هایی که علیه مسکو و پوتین صادر کرده‌اند، تحریم انرژی‌های فسیلی روسیه را خط قرمز خود در مواجهه با این کشور می‌دانند. ماجرا به این نقطه ختم نمی‌شود. در عرصه نظامی نیز ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین حکم یک خط قرمز راهبردی برای اروپاییان دارد. زلنسکی که به خیال حمایت‌های مطلق آمریکا و انگلیس بار‌ها با چینش میز مذاکره و حل دیپلماتیک بحران اوکراین مخالفت کرده است، اکنون با شرایط به مراتب سخت‌تری نسبت به هفته‌های ابتدایی نبرد مواجه شده است.

بدون شک، حتی اگر جنگ اوکراین در همین لحظه پایان یابد، اعضای ناتوی چند تکه در کنار اوکراین، اصلی‌ترین بازندگان این نبرد خواهد بود. وقوع جنگ اوکراین و تشدید دغدغه‌های راهبردی‌-‌تاکتیکی میان اعضای پیمان آتلانتیک شمالی نشان داد خروجی جمعی رفتار بازیگران غربی تا چه اندازه مبهم است. رخداد‌های اخیر در مناطق شرقی و جنوبی اوکراین را می‌توان نقطه آشکارساز ضعف تحلیلی ناتو در قبال تحولات جاری در حوزه روابط بین‌الملل دانست. وقوع این رخداد در کنار تشدید بحران انرژی در غرب، شکاف‌ها میان دو سوی آتلانتیک را طی هفته‌های آتی پررنگ‌تر و آشکار خواهد کرد. در چنین شرایطی ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو دیگر نمی‌تواند مدعی همپوشانی و هماهنگی اعضای این مجموعه در پرونده جنگ اوکراین شود.

امروز اوکراین تبدیل به زمین سوخته‌ای شده است که کریمه، لوهانسک، دونتسک، خرسون و ژاپروژیا را از دست رفته می‌بیند. کشوری که دیگر چشم‌اندازی برای پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی و اتحادیه اروپا ندارد و فراتر از آن، باید سال‌ها توان خود را صرف بازگشت به نقطه صفر (نقطه قبل از جنگ اوکراین) کند. به نظر می‌رسد غرب معامله وحشتناکی با ناتو کرده است.

روزنامه جام جم