آیا می‌توانیم زمان را متوقف کنیم؟

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، هر چند وقت یک بار، در کتابی علمی‌تخیلی، فیلم یا یک نمایش تلویزیونی شخصیت‌هایی را می‌بینیم که می‌توانند آنچه را که همه آرزو داریم انجام دهند؛ یعنی زمان را متوقف کنند.

اما آیا چنین چیزی امکان پذیر است؟ پاسخ به‌این پرسش مستلزم تمرکز کردن در اعماق فیزیک، فلسفه و ادراک انسانی است. اما ابتدا باید زمان را تعریف کنیم.

به نقل از Live Science، شان کارول (فیزیکدان نظری در انستیتوی فناوری کالیفرنیا) می‌گوید: «از منظر یک فیزیکدان، زمان هیچ چیز رمزآلودی نیست؛ زمان صرفاً یک برچسب روی قسمت‌های مختلف کیهان است که وقتی اتفاقی در حال رخ دادن است، به ما آن را اعلام می‌کند».

کارول می‌افزاید بسیاری از معادلات فیزیک تمایز بسیار اندکی میان گذشته، حال و آینده ایجاد می‌کنند. یک جا که زمان خودش را نشان می‌دهد، نظریه نسبیت انیشتین است. طبق نظریه انیشتین، زمان با ساعت اندازه‌گیری می‌شود. از آنجا که قسمت‌های تشکیل‌دهنده ساعت باید در فضا حرکت کنند، زمان با فضا درهم‌آمیخته می‌شود و مفهوم بزرگتری به‌عنوان فضا-زمان ساخته می‌شود که پایه و اساس جهان است.

مشهور است که می‌گویند نسبیت نشان می‌دهد زمان بسته به سرعت حرکت ناظر نسبت به سایر مشاهده‌گران، می‌تواند غیرقابل اطمینان باشد. اگر شخصی را همراه با یک ساعت در سفینه‌ای فضایی و با سرعتی نزدیک به سرعت نور به فضا بفرستید، به‌نظر می‌رسد که زمان برای او کندتر از فردی که روی زمین مانده است، می‌گذرد. همچنین به‌نظر می‌رسد که فضانوردی که در یک سیاهچاله سقوط می‌کند، در اثر گرانش بسیار زیاد می‌تواند زمان را دچار اعوجاج کند؛ یا اینکه از دید یک ناظر دیگر، سرعت خودش را کند نشان دهد.

اما کارول می‌گوید این‌ها راه متوقف کردن زمان نیستند. با اینکه ممکن است دو ساعت از لحاظ نسبیت با هم اختلاف داشته باشند؛ اما هر کدام از آن‌ها باز هم زمان معمول را در چارچوب مرجع خود ثبت می‌کنند.

کارول می‌گوید اگر به یک سیاهچاله نزدیک شوید، شاهد هیچ چیز متفاوتی نخواهید بود. شما به ساعت مچی‌تان نگاه می‌کنید و می‌بینید که با سرعت یک ثانیه در هر ثانیه به کار خودش ادامه می‌دهد.

از نظر کارول، صحبت در مورد توقف زمان چندان منطقی نیست. وی می‌گوید ما می‌دانیم که یک اتومبیل در حال حرکت است؛ زیرا در لحظات مختلف زمانی، در مکان‌های متفاوتی از فضا قرار دارد. حرکت یعنی تغییر نسبت به زمان؛ بنابراین زمان خودش نمی‌تواند حرکت کند. به عبارت دیگر، اگر زمان متوقف می‌شد، حرکت نیز متوقف می‌شد.

با اینکه در داستان‌های علمی تخیلی گاهی شخصیت‌هایی می‌بینیم که می‌توانند زمان را برای دیگران متوقف کنند، اما چنین شرایطی پرسش‌های زیادی مطرح می‌شوند. کارول می‌پرسد: «آیا جلوی حرکت هوا هم گرفته می‌شود؟ اگر چنین باشد، پس ما در هوا زندانی می‌شویم.»

وی می‌افزاید شخصیت متوقف‌کننده زمان نیز احتمالاً قادر به دیدن چیزی نیست؛ زیرا دیگر پرتو‌های نور به چشم او نمی‌رسند. در واقع زمان در هیچ حالتی متوقف نمی‌شود.

کریگ کالندر (فیلسوفی متخصص زمان در دانشگاه کالیفرنیا) می‌گوید: «فکر کردن در مورد برداشت ذهنی از زمان بسیار جالب است».

سپس این پرسش مطرح می‌شود که رابطه بین درک ما از زمان و زمانی که فیزیکدانان از آن صحبت می‌کنند، دقیقاً چیست؟ کالاندر تعدادی کتاب نوشته است که تلاش می‌کنند ارتباط بین این دو را بررسی نمایند؛ اما تاکنون اتفاق نظر چندانی در مورد پاسخ نهایی وجود نداشته است.

در مورد جریان نهایی زمان، کالندر طرفدار مثال «عکس» یا «تصویر» است که در آن هیچ چیزی جریان ندارد؛ اما داستان در جریان است.

کالاندر در مورد اعتقاد خود مبنی بر احتمال توقف زمان می‌گوید: «اگر به حس ذهنی خود از زمان فکر کنیم، می‌توانیم بخش‌هایی از آن را تصور ذهنی متوقف کنیم. البته این احتمالاً تنها کاری است که می‌توانیم انجام دهیم».