قاچاق شبانه آب در دل پایتخت

رانندگان هر دو کامیون پیاده می‌شوند. آنها از تاخیر مسئول علمک ناراحتند؛ چراکه می‌خواهند تا شخصی به آنها مشکوک نشده قفل شیر فلکه باز و تانکرشان از آب چاهی پر شود که متعلق به سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری است، آبی که در این تابستان داغ باید درختان شهر را سیرآب کند. رانندگان این کامیون‌ها اما کاری به این کارها ندارند، آنها فقط می‌خواهند هرچه زودتر تانکرهایشان را پر کنند و آب را به دست مشتریانشان برسانند؛ مشتریانی که آنها هم غم آب ندارند و برایشان مهم نیست که این آب، سهم فضای سبز است و روا نیست که در این گرما و خشکسالی، این سهم را از گیاهان بگیرند و آن را در استخرهای شخصی‌شان بریزند. بعد از گذشت یک ساعت، مسئول علمک بالاخره می‌رسد و شیر را باز می‌کند. کامیونی که زیر علمک است، سریع تانکرش را پر می‌کند و به سمت مقصد رهسپار می‌شود. وقتی که او رفت، در نقش یک خریدار آب نزدیک راننده دیگر می‌شوم و می‌پرسم که آیا می‌تواند برای استخر یک مجتمع مسکونی آب بیاورد؟ چون ناشناس هستم دیر اعتماد می‌کند، اما بعد از چند دقیقه اصرار، بالاخره راضی می‌شود، نشانی می‌گیرد و قیمت می‌دهد. می‌گوید قیمت آب یک تانکر 12 هزارلیتری می‌شود 250 هزار تومان.

اما وقتی به او می‌گویم که استخر بزرگ است و برای پر شدن به شش تانکر آب نیاز دارد، تخفیف می‌دهد و قیمت را پایین می‌آورد. وقتی هم می‌گویم اولین بار نیست که برای استخر آب می‌خرم و دیگران خیلی پایین‌تر از این قیمت‌ها برایم آب آورده‌اند، قیمت را پایین‌تر می‌آورد و در نهایت، به 180 هزار تومان برای هر تانکر راضی می‌شود.

توافق که کردیم، او هم تانکر خود را پر می‌کند و می‌رود. بعد هم مسئول علمک دوباره شیر فلکه را قفل می‌کند، سوار خودرویش می‌شود و راه خود را در پیش می‌گیرد.

این حکایت هر روز در این خیابان تکرار می‌شود. البته نه تنها در این خیابان، بلکه هر کجای این شهر که یک علمک آب متصل به چاهی عمیق وجود دارد، می‌توان ماجرا را از نزدیک مشاهده کرد. ماجرای برداشت غیرقانونی از چاه‌های عمیق تهران که زیر نظر شرکت آب یا شهرداری حفر شده‌اند و آب آنها باید با حساب و کتابی مشخص برای مصارف عمومی مصرف شود. اما به نظر می‌رسد که همه این آب برای موارد تعیین‌شده مصرف نمی‌شود و بخش زیادی از آن به استخر مجتمع‌های مسکونی و ویلاهای شخصی قشر مرفه تهران راه پیدا می‌کند. گناه قاچاق آب به استخرها و کارواش‌ها را نمی‌توان به پای همه راننده‌های کامیون نوشت، چون راننده‌هایی هم هستند که رگ گردنشان برای حفظ منابع طبیعی کشور برجسته می‌شود. نادر یکی از همین راننده‌هاست و به ما می‌گوید: بعضی از همکارانم برای استخرها آب می‌برند این را نمی‌شود کتمان کرد، اما خیلی از راننده‌ها هم هستند که به خاطر پول آب نمی‌فروشند و برای این‌که آب هدر نرود با وسواس خاصی زیر علمک آب می‌ایستند یا نشتی تانکرشان را می‌گیرند. آن طور که او می‌گوید بخشی از تخلف برخی راننده‌ها به خاطر نیاز مالی است و قسمتی را هم باید به پای نبود نظارت درست گذاشت.

از آب سکه می‌گیرند

براساس بررسی‌های میدانی خبرنگار جام‌جم، سارقان آب، کلید بسیاری از چاه‌های آب کشور را در دست دارند و روزانه صدها هزار لیتر آب سفره‌های زیرزمینی شهرهای کوچک و بزرگ و حتی پایتخت کم‌آب ایران را مورد دستبرد قرار می‌دهند. در تهران از چاه‌های محله‌هایی مانند لواسان، حکیمیه، رسالت و بزرگراه آزادگان و امام علی(ع) و بسیاری دیگر از مناطق داخل یا حاشیه شهر، به طور غیرمجاز برداشت می‌شود. این در حالی است که طبق گفته چند روز پیش مدیر دفتر حفاظت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای تهران، مخازن سالانه آب زیرزمینی پایتخت با کسری 150 میلیون متر مکعبی مواجه شده‌اند و وضعیت آبخوان‌های همه دشت‌های استان تهران، بحرانی و
فوق بحرانی است.

سهم فروشندگان غیرقانونی آب در کسری مخازن آب‌های زیرزمینی تهران مشخص نیست، چراکه حجم برداشت‌های غیرمجاز آنها در طول شبانه‌روز نامعلوم است، اما هرچه که هست، به نظر می‌رسد کسب و کار این دزدان آب، حتی در بحران کنونی آب کشور، حسابی سکه باشد. چراکه این روزها تبلیغات این افراد با عناوینی مثل «آبرسانی با تانکر» یا «فروش آب تانکری»، حتی در شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای خرید و فروش اینترنتی کالا به وفور دیده می‌شود. تبلیغاتی که البته فقط منحصر به تهران نیست و کلانشهرهایی مثل مشهد و کرج را نیز دربرمی‌گیرد. البته باید گفت فروش آب تانکری، اگر زیرنظر شرکت آب و با مقررات و محاسبات معین این شرکت باشد و پول آن راهی بیت‌المال شود، غیرقانونی نیست، اما این که عده‌ای بدون هیچ نظارت مشخصی، تنها با پرداخت حق حساب پیمانکار خصوصی مسئول یک چاه، آب آن را تخلیه کنند و پولش را در جیب خود بگذارند، هیچ نامی جز آب‌دزدی ندارد.

آب به شرط آزمایش

صحبت‌های آب‌دزدهای اینترنتی نیز برای تبلیغ کیفیت و سلامت محصولشان در نوع خود جالب و شنیدنی است. زمانی که یک مشتری با آنها تماس می‌گیرد، سعی می‌کنند هر جور که شده، او را راضی کنند تا آب را از او بخرد و سراغ دیگران نرود. وقتی هم که ما در نقش یک مشتری با بعضی از این آب‌دزدهای سیار تماس می‌گیریم، قضیه به همین شکل پیش می‌رود و هرکدامشان تلاش می‌کنند به گونه‌ای دلمان را به دست آورند و به ما اطمینان دهند آبی که می‌فروشند، بهترین آب تهران است. مثلا یکی از آنها به ما توضیح می‌دهد که در اصل برای شرکت‌های داروسازی آب می‌برد و آنها همیشه از آن نمونه‌برداری می‌کنند و سلامت این آب مورد تاییدشان است. او تاکید می‌کند که در قبال سلامت مشتریانش مسئول است و به همین خاطر، وظیفه خود می‌داند که آب بهداشتی و قابل آشامیدن به دست مردم برساند. اما وقتی از او می‌پرسیم که مگر از شرکت آب بار می‌زند که مدعی است آبش قابل شرب است، پاسخ منفی می‌دهد و می‌گوید: من از شرکت آب بار نمی‌زنم، بلکه از یک چاه در تهراندشت بار می‌زنم که بیش از 150 متر عمق دارد. اتفاقا یکی از کارکنان شرکت آب به من پیشنهاد داد که آب را با قیمت پایین‌تری از او بخرم، ولی چون کیفیت آب آنها خوب نیست، پیشنهادش را قبول نکردم. زیرا حاضرم آب را به دو برابر قیمت بخرم، اما آب سالم تحویل مشتری بدهم! من آنقدر به این آب اطمینان دارم که اگر بخواهید یک پارچ از آن را جلوی شما می‌خورم.

شنا در سهم مناطق محروم

اما این آب‌دزد تنها شخصی در بین هم‌صنفانش نیست که ادعا دارد آبی که به مشتری می‌دهد، آب شرب است. یکی دیگر از آنها می‌گوید که کارش فقط آب آشامیدنی است و به خاطر همین نرخش بالاتر از دیگران است. او توضیح می‌دهد که تانکرش را با نامه بارگیری که در آن ساعت و شماره ماشین مشخص است، داخل یکی از ادارات منطقه‌ای سازمان آب پر می‌کند و قیمت آب هر تانکر 20 هزار لیتری‌اش، 500 هزار تومان است. این فروشنده غیرقانونی آب البته تاکید می‌کند که این موضوع سری است و نباید جایی درز کند، چون وظیفه اصلی او بردن این آب برای مناطق محروم است، اما اگر گاهی هم باری برای استخرهای شخصی افراد به او بخورد، قشر مرفه را هم از این آب بی‌نصیب نمی‌گذارد.

سال‌های آبکی

«18 سال است که من این آب را برای مشتری‌هایم می‌برم.» این حرف یکی دیگر از آب‌دزدهای سیار است که روی آب هر تانکر 12 هزارتایی‌اش، 210 هزار تومان قیمت می‌گذارد. او البته می‌گوید که پارسال نرخ آب هر تانکر 160 هزار تومان بوده است، اما امسال هم به خاطر کمبود آب و هم به دلیل بالا رفتن قیمت دلار، ناچار شده نرخش را افزایش دهد.

این راننده تانکر که کمی دندان‌گرد به نظر می‌رسد، در جواب حرف ما که می‌گوییم همکارانش در میرداماد آب را ارزان‌تر می‌فروشند، توضیح می‌دهد: «من از چاهی در پاسداران آب می‌آورم که کیفیتش بسیار بهتر از چاه میرداماد است. چراکه این چاه 180 متر عمق دارد و اطراف آن، هیچ انشعاب فاضلابی نیست، اما کنار چاه میرداماد، چند چاه فاضلاب قرار دارد.» با توجه به حرف‌های این قاچاقچیان آب باید گفت در شهری که تعرفه آب‌بهای آن هر سال گران و گران‌تر می‌شود یا سازنده ساختمانی در حال ساخت، باید برای گرفتن یک انشعاب آب شهری بارها طبقات ادارات مربوطه را بالا و پایین کند، چطور بدون هیچ دردسری، تانکر تانکر آب سفره‌های زیرزمینی را غارت می‌کنند

احتمال تخلف صفر نیست

جام‌جم ماجرای آب‌دزدی را از مسئولان پیگیری کرد و در نهایت به شهرداری رسید. شهرداری تهران نیز رئیس فضای سبز شهرداری منطقه 3 را به عنوان شخصی مطلع در این خصوص معرفی کرد.

«خلاف به عرضتان رسانده‌اند»! این اولین جمله‌ای است که در گفت‌وگو با رئیس فضای سبز منطقه 3 شهرداری تهران می‌شنویم، وقتی برای پیگیری خبر فروش آب تانکرهای آبیاری فضای سبز منطقه‌اش با او تماس می‌گیریم. رضا اعلابیگی سفت و سخت این موضوع را تکذیب می‌کند و می‌گوید: شماره تانکر را به من بدهید تا با این راننده و پیمانکارش برخورد کنیم! صحبتمان طولانی‌تر که می‌شود، برایش از جزئیات ماجرای خرید آب یکی از تانکرها به قیمت 200 هزارتومان می‌گوییم. اعلابیگی کمی از موضع قبلی‌اش کوتاه می‌آید و می‌گوید: البته ما نمی‌توانیم بگوییم که احتمال تخلف در این سیستم صفر است. در هیچ جای دنیا اطمینان صددرصدی وجود ندارد و نمی‌توان آن را تضمین کرد، اما ما شبانه‌روزی بر کار این تانکرها نظارت می‌کنیم، مسیرهای هر کدام، تعداد سرویس‌هایشان و مبدا و مقصد آبی که حمل می‌کنند، کنترل می‌شود.

او در توضیح بیشتر می‌گوید: شب‌ها به این دلیل تعداد تانکرها در سطح شهر زیاد است که بخشنامه شده آبیاری فقط در شب انجام شود و بالاجبار شب‌ها تانکرها زیر علمک آبیاری صف می‌کشند، البته در طول روز به خاطر ترافیک امکان تردد آسان در سطح شهر را ندارند و این هم مزید بر علت است. اما بجز تانکرهای خود شهرداری که برای آبیاری و آب‌شویی پیش‌بینی شده‌اند، تعدادی تانکر دیگر هم بعضا با نامه‌ای که ارگان ذی‌ربط می‌دهد و از شهرداری منطقه تقاضا می‌کند، می‌توانند از علمک آبیاری استفاده کنند. مثلا اگر مدیریت تونل نیایش برای کار عمرانی‌اش احتیاج به آب داشته باشد، به ما نامه می‌زند و دو تا تانکر را معرفی می‌کند تا از آب علمک‌های آبیاری استفاده کند، که اینها دیگر جزو نیروهای ما نیستند.

محمد حسین خودکار

جامعه