تپش نبض ورزش در رسانه ملی

طوری که با شروع فصل گرما اگر نباشد رقابت‌های پراهمیت جهانی، باید اذعان کرد که رشته‌های مختلف ورزشی و ورزشکاران به تعطیلات و استراحتی چندماهه رفته و از پی آن پخش زنده و البته غیرزنده مسابقات و برنامه‌های ورزشی کم و کمتر می‌شود. این فرجه زمانی هر ساله و به نوعی شکل‌دهنده فصل‌های ورزشی، همچنان که فرصتی است برای بازیابی ورزشکاران، موقعیت مناسبی برای برنامه‌سازان ورزشی برای بازنگری و بازگشت با رویکردی تازه‌تر و بهتر نیز هست. بخصوص از این حیث که در سال‌های اخیر شبکه سه در موضوع تولید و پخش برنامه‌های ورزشی، تنها نیست و همراهی به نام شبکه ورزش پیدا کرده که بینندگان‌شان بسیاری وقایع روز را با انتظار نمایش آن در این دو شبکه دنبال می‌کنند. این تعدد شبکه‌ها و به دنبال آن تنوع برنامه‌های ورزشی در کنار فرجه زمانی سالانه (که البته امسال با پخش مسابقات فوتبال یورو و کوپا و لیگ جهانی به نوعی کمتر شده) شرایطی را برای ارزیابی برنامه‌های ورزشی یکساله تلویزیون به لحاظ کمی و کیفی مهیا می‌کند.

شبکه ورزش

قبل از افتتاح این شبکه، پخش برنامه‌های ورزشی مختص شبکه سه بود تا در کنار تولیدات نمایشی مهم‌ترین اتفاقات ورزشی را هم پوشش دهد، اما پس از چندی با افزایش امکان و امکانات پخش زنده مسابقات ورزشی، پیامدهایی چون تداخل و بی‌نظمی‌های زمانی بسیار در پخش برنامه‌های غیرورزشی هم پدیدار شد. در این شرایط، لزوم وجود شبکه‌ای مختص ورزش بیشتر حس می‌شد. این امر بالاخره در تبدیل شبکه‌ها از شکل آنالوگ به دیجیتال و افزایش شبکه‌های تلویزیونی مهیا شد و در کوران مسابقات المپیک لندن افتتاح رسمی شبکه ورزش انجام گرفت. انصافا هم زود مسیر همگام شدن با مسابقات ورزشی و سلیقه مخاطب را پیمود و طرفدار فراوانی پیدا کرد. در گذر سال‌های پس از افتتاح این شبکه، بسرعت روال کاری و تولیدی‌اش را پیدا کرد و حالا در یک سال اخیر موفق به رقم زدن اتفاقات غافلگیرکننده‌ای شده که پیش از این برای مخاطب ایرانی مثل رویا و خیال بود. در راه انجام این مهم، سیاست‌های شبکه در چند وقت اخیر به نوعی با تکیه بر رویه و شیوه برخط، به پوشش زنده مسابقات ورزشی اختصاص یافته و از این باب صاحب یکسری از اولین‌ها در تلویزیون ایران شد. شبکه ورزش طی یک سال اخیر تقریبا از هیچ مسابقه پراهمیت ورزشی غافل نشد. این شبکه در این سال به سیاق گذشته و در تقسیم مسئولیتی معمول با شبکه سه، علاوه بر پخش بسیاری از مسابقات فوتبال داخلی و خارجی، مسابقات نمایندگان ایرانی در رشته‌های مختلف ورزش را روی آنتن زنده برد. رویدادهای حساس، البته مانند همه سال‌های اخیر سهم شبکه سه بود. شبکه ورزش هم در این راه کمک حال بود و رقابت‌های تیم‌های ایرانی در بسکتبال و هندبال انتخابی المپیک را پوشش کاملی داد و هیچ کدام از مسابقات فوتبال ساحلی و فوتسال با حضور ایران را هم از دست نداد. به همان سان که دیگر رقابت‌های بین‌المللی ورزشی، از رزمی گرفته تا وزنه‌برداری قهرمانی آسیا و جهان و حتی کبدی جوانان آسیا را پوشش زنده داد.

اولین‌های دلچسب شبکه ورزش

در کنار موارد معمول این شبکه در سال گذشته یکسری از اولین‌ها را هم به نام خود ثبت کرد که یکی از آنها پخش زنده تنیس بود. پیش‌تر پوشش مسابقات تنیس معتبر، ختم به یک گزارش خبری چند دقیقه‌ای می‌شد، اما یکی از روزهای هفته ابتدایی بهمن وعده‌ای با آرم چشمک زن پخش زنده دیدار نهایی مسابقات تنیس جایزه بزرگ استرالیا زیرنویس شد که باورش سخت بود، اما حقیقت داشت. برای اولین بار قرار نبود تنها ثانیه‌های پایانی مصاف دیدار نهایی جایزه بزرگ تنیس را در قالب یک گزارش کوتاه ببینیم. این وعده با نمایش مصاف فدرر و جوکوویچ عملی شد تا برای بیننده ایرانی علاوه بر حساسیت‌های معمول، شیرینی‌های اولین مواجهه را نیز در پی داشته باشد.

پخش مسابقات بسکتبال ان‌بی‌ای یکی دیگر از اولین‌های شبکه ورزش در سال گذشته بود. پس از پخش گزینشی و غیرمستقیم لیگ ان‌بی‌ای در برنامه بسکتبال نوین در صبح جمعه‌های سال‌های دور و پخش پرشمار و با تاخیر این لیگ از شبکه ورزش در سال‌های اخیر، بالاخره نوبت به پخش زنده این رقابت‌ها رسید. این اولین هم به دست شبکه ورزش رقم زده شد تا بینندگان این بار به شکل زنده و در مراحل حساس پایانی، شاهد نمایش فوق‌ستاره‌های بسکتبال ان‌بی‌ان همچون لبرون جیمز باشند و به بهترین نحو جذابیت‌های این لیگ را در ساعت‌های پایانی شب یا ابتدای صبح درک کنند. اولین‌های شگفتی‌آفرین شبکه ورزش در سال گذشته، البته به همین موارد ختم نشد. این شبکه دیدارهای پایانی و جذاب هندبال و واترپلوی قهرمانی اروپا را برای نخستین بار به شکل زنده روی آنتن فرستاد و در پرداختی کامل‌تر از فوتسال قهرمانی اروپا هم غافل نشد تا به نحوی ورزش‌دوستان را شریک هیجان عالی‌ترین سطح مسابقات ورزشی در جهان کند. پخش مسابقات اسکی در قالب پیوسته و چند ده روزه و هاکی روی یخ را هم می‌توان به دیگر عناوین نخست پخش مستقیم این شبکه اضافه کرد. در این میان این شبکه تور دوچرخه‌سواری فرانسه را نیز از نظر دور نداشت و در روزهای متمادی بینندگان را محو تماشای زیبایی‌های این مسابقات کرد. شبکه ورزش که در دو سال اخیر کمتر مسابقه فرمول یکی را از دست داده، برای اولین بار مسابقات جذاب موتورسواری موتوجی‌پی را به شکل زنده تقدیم به علاقه‌مندان سرعت و هیجان کرد و جمع این رشته‌های پرمخاطب را تکمیل‌تر کرد. مهمان تازه و کمتر شناخته شده امسال اما کرلینگ بود. این شبکه به نوعی با پخش زنده رقابت‌های جهانی کرلینگ، در عین بازکردن پای این ورزش به تلویزیون، به طور حتم علاقه‌مندان بسیاری هم برایش دست و پا کرد.

رقابت‌های داخلی از آنتن زنده

در موضوع پخش زنده لیگ‌های داخلی نیز شبکه ورزش سال پرترافیکی را پشت‌سر گذاشت. تا حد امکان لیگ برتر را پوشش مستقیم داد و لیگ‌های والیبال، بسکتبال و هندبال را هم به عنوان ورزش‌هایی حالا عنوان‌دار در سطح آسیا و جهان و شناخته‌شده‌تر به نسبت گذشته به صورت زنده روی آنتن فرستاد. به این موارد بیفزایید تنیس روی میز، تیراندازی، ورزش‌های رزمی، کشتی و بسیاری موارد دیگر را که هر کدام زمینه‌‌ساز پویایی بیشتر این شبکه و کسب مخاطبان پرشمارتر شد.

این شبکه در باب تولید برنامه‌های کارشناسی‌محور و غیر زنده هم بسیار فعال بود. فوتبال 120 را با مقداری تاخیر و با تهیه‌کنندگی عادل فردوسی‌پور و البته تغییراتی در دکور و اجرا روی آنتن فرستاد. محمدحسین میثاقی که لحنی توام با شوخ طبعی تبدیل به ویژگی قابل توجهش شده، در سری جدید عهده دار اجرای برنامه‌ای شد که در کنار آیتم‌های جذاب گذشته، نوآوری‌هایی چون ارتباط تصویری با کارشناسان و پدیده‌های فوتبالی را هم داشت که تماس با پسرک انگلیسی فوتبالدوست طرفدار منچستر یکی از آنها بود. لیگ هم یکی دیگر از برنامه‌های فوتبالی این شبکه در سال گذشته بود که با تاخیر آغاز شد و در دور جدید مهدی واعظی سکان اجرای آن را تحویل گرفت تا برنامه دوباره با یکسری افزودنی‌های تصویری، احوالات و اتفاقات لیگ دسته اول را در نظر بگیرد. مورد ویژه برنامه‌های فوتبالی یا به عبارتی عضو تازه‌وارد سال گذشته، شب‌های فوتبالی بود که به سان برنامه‌های مطرح فوتبالی اروپا، در همان روز برگزاری بازی‌های لیگ برتر آنها را از حیث داوری و فنی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌داد. از حیث محتوا اگرچه شب‌های فوتبالی، هنوز برای تبدیل شدن به یک برند و جلب توجه بیشتر نیاز به زمان دارد. با این وجود در همین مدت کوتاه به سبب ماهیت واکنش و تحلیل فوری و در لحظه‌اش توانسته مخاطبان فراوانی را با خود همراه کند. شبکه ورزش در این سال روح پهلوانی را همچون گذشته به عنوان برنامه‌ای تحلیلی در موضوع کشتی و با اجرای صدرالدین کاظمی روی آنتن داشت و در قالب برنامه‌ای چون تکواندوی ایرانی و کمربند سیاه به ورزش‌های رزمی پرداخت. برنامه کاوش نیز در سال اخیر رویکرد همیشگی و ویژه‌اش به مسائل کلان ورزشی را پی گرفت.

زنگ ورزش در آغاز روز

این شبکه چند وقتی است که برنامه صبحگاهی استودیو ورزش را روی آنتن فرستاده که نگاهی کارشناسی به عموم رشته‌های ورزش از طریق گفت‌وگو با دست‌اندرکاران و ورزشکاران دارد. شبکه ورزش خلأ برنامه‌های خبری اش را در سال اخیر با برنامه موج پر کرد و در فواصل زمانی مشخص جدیدترین رویدادهای خبری ایران و جهان را ارائه کرد. این اواخر فصل داغ فوتبال با اجرای محمدحسین میثاقی را تولید کرد که در کنار پوشش زنده رقابت‌های یورو به تحلیل و ارزیابی این جام و همین‌طور کوپا آمریکا با حضور کارشناسان و بازیکنان فوتبال می‌پرداخت. قالب پویا و تسلط مجری در هدایت برنامه به مدد احاطه به اطلاعات فوتبالی و گفت‌وگو در فضایی آمیخته به طنز تقریبا به فصل داغ فوتبالی دنبال کردنی منجر شد. ایران به سوی المپیک، دیگر برنامه قابل توجه شبکه ورزش در چند ماه اخیر است که همان طور که از نامش پیداست به رشته‌های المپیکی ورزش ایران با حضور مدیران فدراسیون‌ها و ورزشکاران می‌پردازد و میزان و چگونگی آماده‌سازی برای مسابقات المپیک را با آنها مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.

توجه به آثار داستانی و سینمایی

به موارد غیرمنتظره این شبکه باید به نمایش آثار داستانی و سینمایی ورزشی نیز اشاره کرد که نوروز امسال اتفاق افتاد. این رویه اعیاد، رمضان و عید فطر امسال نیز پیگیری شد تا نشانی باشد از توجه شبکه ورزش به گونه‌های متنوعی از سلیقه‌های مردمی که پیشتر با پخش مستندهای ورزشی ارزشمند پاسخ یافته بود.

از تحلیل تا هیجان

با پاگرفتن شبکه ورزش به نوعی بخشی از مسئولیت‌هایش در پخش برنامه‌های ورزشی را به این شبکه سپرده است و حالا جدول زمانی برنامه‌هایش با تغییر اندک و سریال‌هایش را با خیالی راحت سرموعد پخش می‌کند. شبکه سه این روزها برای دیدارهای دو تیم پرسپولیس و استقلال زمانی را اختصاص می‌دهد و ساعت برنامه‌هایش را برای مسابقات لیگ‌های اروپایی دچار تغییر نمی‌کند، مگر این که بازی حساسی مثل بارسلونا ـ رئال‌مادرید در پیش باشد یا رقابت‌های ایران در جام جهانی والیبال. پخش زنده لیگ‌های اروپایی فوتبال نیز حالا دیگر ساعات مشخص و ثابت عصرگاهی یا شبانگاهی پیدا کرده است، آن هم البته اگر پای برنامه غیرورزشی مهمی وسط نباشد.

شبکه سه این سال‌ها با وجود شبکه ورزش در زمینه برنامه‌های ورزشی غیرزنده و تولیدی هم خاطری آسوده‌تر پیدا کرده است و تقریبا به استثنای چند برنامه، بسیاری از مسئولیت‌هایش در قبال رشته‌هایی چون کشتی و ورزش‌های رزمی را واگذار کرده است. دایره طلایی حالا به روح پهلوانی و فنون شرقی مبدل به کمربند سیاه یا تکواندو ایرانی در شبکه ورزش شده است. در این میان برنامه پربیننده نود البته از آن دست تولیداتی بوده که شبکه سه همچنان آن را حفظ کرده و عادل فردوسی‌پور و گروهش همچنان ساعت‌های پایانی دوشنبه‌ها را با اقبال عمومی بسیار پر کرده‌اند. نود در سال گذشته نیز با پرداختن به متن و حواشی جذاب فوتبال ایران و مثل همیشه یکسری بخش‌های تازه روی آنتن شبکه سه رفت. نکته قابل توجه و مشهود سال اخیر این برنامه، اما اختصاص حداکثری به متن و حداقلی به حاشیه‌ها بود. در روندی تدریجی نود و بخصوص در سال گذشته جذابیتش را از درون متن فوتبال جست‌وجو و حاصل کرد. به طوری که با تمرکز روی تحلیل فنی مسابقه‌های مهم از سال گذشته و ارائه یکسری آمار و ارقام در قالب گرافیکی یا اضافه کردن بخش‌هایی مثل ترین‌ها یا نمره بازیکنان از امسال، حالا بیشتر از گذشته روی متن فوتبال نظر دارد و گیرایی و جلب‌نظر را از این حیث کسب می‌کند. برنامه‌های دیگر فوتبالی شبکه سه نیز در سال گذشته به راه بود و فوتبال برتر در ضمن پخش زنده مسابقات لیگ داخلی و تیم ملی در فصل اخیر، وقت بیشتری را به ارزیابی مسابقات اختصاص داد. از دیگر سو پخش زنده لیگ‌های اروپایی پس از دوره‌ای یک ساله تحت عنوان فوتبال پلا، دوباره به گزارش ورزشی تغییرنام داد و این یکی نیز با اجرای احمدی و جاودانی به نسبت گذشته با در اختیار داشتن فرصت زمانی بیشتر، به ساختاری بهتری از ترکیب ارائه تحلیل و خبر رسید. مستندهای فوتبالی هم در سال گذشته بی‌نصیب نبود و پشت صحنه دیدار‌های تیم ملی فوتبال ایران در راه جام جهانی و جام ملت‌ها نوروز امسال روی آنتن شبکه سه رفت. شبکه سه در حوزه تولیدات غیرفوتبالی و در قالب برنامه‌ای مثل سه پاس نیز بررسی نقادانه رشته‌های مختلف ورزشی را هدف گرفت که به سبب پخش ناپیوسته و نامناسب آن طور که باید دیده نشد و البته سرانجام نیز نگرفت. این شبکه همچنین توپ و تور را برای پخش زنده رشته‌هایی مثل والیبال و بسکتبال داخلی پخش کرد و این اواخر نیز به شکل مستمر در ساعت 15 یکی از رقابت‌های داخلی در رشته مختلف ورزشی را پخش زنده کرد. در این سال ورزش شروعی دوباره به عنوان تنها برنامه ویژه جانبازان و معلولان هم البته جای خود را در میان برنامه ورزشی شبکه سه حفظ کرد. آخرین برنامه ورزشی یا به عبارتی فوتبالی شبکه سه در قالب جام پانزدهم و همان تیم گزارش ورزشی به پخش و بررسی رقابت‌های قهرمانی فوتبال اروپا اختصاص داشت و به سبب رویکرد کارشناسی و خبری‌اش توانست به کیفیتی مقبول برسد.

شبکه یک نیز امسال مانند گذشته در قالب برنامه ورزش و مردم رویه متداولش را دنبال کرد و از طریق گفت‌وگو و مصاحبه و در عین حال پخش گوشه‌هایی از رقابت‌های ورزشی، سهمی قابل توجه در برنامه‌های ورزشی تلویزیون داشت.

حسن حق حقیقی