کاهش سرانه مطالعه از کجا شروع شد؟

بهترین شاخص کاهش تقاضا، همین شمارگان کتاب است. با هر تعبیری این موضوع را تحلیل کنیم، این شمارگان با جمعیت باسواد ایران همخوانی ندارد. کاهش تقاضا خود باعث افزایش قیمت می‌شود و افزایش قیمت متقابلا تقاضا را کاهش می‌دهد. در دوران رکود اقتصادی، نخستین چیزی که از سبد خانواده‌ها حذف می‌شود اقلام فرهنگی است و با توجه به این‌که عمده‌ترین مصرف‌کننده اقلام فرهنگی، طبقه متوسط است، وقتی این قشر از جامعه با حاشیه‌های زندگی درگیر باشد، سبد فرهنگی آن خالی می‌شود.

در این میان برخی نظرات متفاوتی مطرح می‌کنند، اعم از این که فرهنگ جامعه ایرانی، فرهنگی شفاهی است و عادت مطالعه در مردم وجود ندارد که این موضوعات از مشکلات پایه‌ای به نظر می‌رسد.

همچنین رسانه‌های رقیب کتاب که زمان فراغت را پر می‌کنند، از دیگر دلایل مطرح شده برای کاهش استقبال از کتاب است. برخی جامعه‌شناسان و اقتصاددانان ایران تأکید می‌کنند، تضعیف طبقه متوسط شهری در دوران رکود اقتصادی از عوامل کاهش مطالعه است و برای افزایش آن باید طبقه مذکور را بازسازی و احیا کرد.

تضعیف طبقه متوسط در واقع تضعیف مصرف‌کنندگان فرهنگی و کتابخوانان است؛ چون براساس تحقیقی که نتایج آن بتازگی منتشر شده است، بسیار ثروتمندان و بسیار کم‌درآمدها مصرف‌کنندگان کتاب به شمار نمی‌آیند.

پدرام پاکآیین

روزنامه‌نگار