نگرانی‌های یک اسباب‌کشی فرهنگی

به گزارش جام‌جم، کمتر از یک ماه دیگر بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار می‌شود. اما این بار نمایشگاه با یک تفاوت عمده پذیرای اهالی نشر است و آن مربوط به مکان برپایی این رویداد فرهنگی است. برای نخستین بار نمایشگاه تهران در شهرآفتاب که در حومه جنوبی پایتخت واقع شده است، برپا می‌شود. از مدتی قبل مسئولان شهرداری همه هم‌وغم خود را معطوف کردند تا طبق وعده محمدباقر قالیباف شهردار تهران، این مکان را به نمایشگاه برسانند. اخبار روزهای اخیر نشان می‌دهد که در ظاهر و روی کاغذ، شهرآفتاب آخرین مراحل آماده‌سازی خود را پشت سر می‌گذارد. متروی شهر آفتاب راه‌اندازی شده است. به دستور وزیر راه، عوارضی تهران ـ قم هم در ایام نمایشگاه جمع شده است تا از بار ترافیکی این مسیر بکاهد. روز گذشته حتی شعار نمایشگاه هم با مضمون «فردا برای خواندن دیر است...» اعلام رسمی شد. مشکلات مربوط به تامین آب، برق و مخابرات شهر آفتاب نیز یکی پس از دیگری رفع می‌شوند. در یک کلام به نظر می‌رسد همه چیز مهیای برگزاری یک نمایشگاه آبرومند برای رویدادی است که عنوان «پربازدیدترین نمایشگاه کتاب جهان» را یدک می‌کشد. با این حال به نظر می‌رسد ناشران هنوز هم دلنگران هستند و دغدغه‌هایی دارند.

نگرانی بابت پرسنل غرفه‌ها

جواد یساولی مدیر انتشارات یساولی در این باره به خبرنگار ما گفت: بردن نمایشگاه به مکان‌های مختلف ناشران را با معضل روبه‌رو می‌کند. من به عنوان ناشر ذهنیتی ندارم که پرسنل غرفه، شب بعد از تعطیلی نمایشگاه، چطور می‌خواهند به خانه بیایند. از آن طرف صبح زود چطور می‌خواهند خودش را به شهر افتاب برسانند.

او ادامه داد: دولت فقط می‌خواهد بگوید می‌تواند یک کاری را انجام دهد. محل دائمی نمایشگاه‌ها را ول می‌کند و به مصلا می‌رود. بعد مصلا را ول می‌کند و به شهر آفتاب می‌رود. این جابه‌جایی‌ها از نظر فروش قطعا تاثیر منفی می‌گذارد و برای ناشران هم فقط زحمت به همراه خواهد داشت. من به هرکسی می‌گویم نمایشگاه در شهر آفتاب برگزار می‌شود، دهانش از تعجب باز می‌ماند.

مدیر انتشارات یساولی اظهار کرد: امیدوارم حداقل مسئولان حالا که نمایشگاه را به حومه شهر برده‌اند، خوب سرویس دهند که این موضوع هم از آنجایی که سال اول میزبانی شهرآفتاب است، دور از ذهن به‌نظر می‌رسد. برای سال‌های بعد شاید سرویس خوب ارائه شود، ولی همین که موقعیت نمایشگاه تثبیت شد، باز هم جای نمایشگاه را عوض می‌کنند.

یساولی عنوان کرد: تغییر مکان نمایشگاه قطعا روی ریزش مخاطب تاثیر می‌گذارد. هنوز برای ما ناشران حل نشده که محل دائمی نمایشگاه چه مشکلی داشت که جای نمایشگاه را عوض کردند. مکانی که فضای باز داشت، استخر داشت، وسعت داشت و همه چیز برای برگزاری یک نمایشگاه بزرگ در آنجا در نظر گرفته شده بود، چه ایرادی داشت که جایش را تغییر دادند و به مصلا بردند؟ در مصلا سرو صدای فن ها، ازدحام و گرما زیاد بود و صدای موسیقی در آنجا که مکانی مذهبی بود، می‌آمد و هرچه نگاه می‌کردید هیچ چیز جای خودش نبود. با این حال داشتیم به آن عادت می‌کردیم که آن هم عوض شد.

این ناشر با انتقاد از این‌که در چنین تصمیماتی مسئولان از ناشران نظرخواهی نمی‌کنند، بیان کرد: موضوع کتاب فرق دارد، چون کمتر کسی کتاب می‌خواند. این سیاست‌ها همین مخاطب معدود کتاب را هم کاهش می‌دهد.

انتقال کتاب سخت شده است

رضا سهیلی مدیر داخلی انتشارات هاشمی هم در این باره به جام‌جم گفت: یکی از مشکلات کلی همه ناشران و همه همکاران ما حمل و نقل و انتقال کالا به شهرآفتاب است. چون مسیر طولانی شده، رفت و آمد به محل نمایشگاه برای ناشران سخت شده است. او ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات احتمالی، استقبال نکردن مخاطبان است. کسانی که اهل مطالعه هستند راهشان دور دور می‌شود و سخت شان است خود را به محل شهرآفتاب برسانند.

او با اشاره به حذف عوارضی و راه‌اندازی متروی شهرآفتاب، تصریح کرد: با وجود این تسهیلات، مشکلات همچنان پابرجاست. علاقه‌مندان وقتی می‌شنوند محل نمایشگاه کجاست، از آمدن منصرف می‌شوند. فرقی هم نمی‌کند با مترو بروند یا با خودروی شخصی. خیلی‌ها شاید دوست داشتند محل نمایشگاه در دل شهر باشد تا در عرض دو ساعت بروند نمایشگاه را ببینند ولی میزبانی شهر آفتاب باعث می‌شود که حداقل یک روز وقت بگذارند. سهیلی با تاکید براین نکته که به دلیل بعد مسافت شهر آفتاب نمی‌تواند میزبان دائمی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران باشد، خاطرنشان کرد: خیلی از همکاران ما اصلا به دلیل بعد مسافت در نمایشگاه امسال شرکت نکردند و غرفه نگرفتند.

هر تغییری با مقاومت روبه‌روست

مسعود سریع‌القلم، مدیر چند دوره نمایشگاه یاد یار مهربان و کارشناس فرهنگی اما نظر دیگری دارد. او به خبرنگار ما گفت: تغییر برای برگزاری نمایشگاه لازم بوده است. برگزاری نمایشگاه در مصلا با توجه به شرایطی که داشت و تعریف نوع کاربری آن که برای نمایشگاه کتاب مناسب نبود، توجیه نداشت. این موضوع هم طبیعی است که هر تغییری با مقاومت‌هایی همراه می‌شود.

او افزود: وقتی مکان نمایشگاه عوض می‌شود، برای سال اول قطعا ناشران با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شوند. بحث دسترسی مخاطبان به کتاب به سختی خواهد بود. مصلا دسترسی آسان‌تری داشت و امکان حضور افراد بیشتری در آنجا فراهم بود. امیدوارم هم دست‌اندرکاران شهرداری و هم مسئولان وزارت ارشاد حداقل امکانات مناسبی را در شهرآفتاب فراهم کنند که هم مردم به راحتی دسترسی پیدا کنند و هم امکانات رفاهی در خود نمایشگاه موجود باشد. این مدیر و کارشناس فرهنگی اضافه کرد: البته همه جای دنیا نمایشگاه‌ها خارج از محدوده اصلی شهرهاست و فکر می‌کنم این اقدام مبارک و میمونی است که شهرداری انجام داده و یک فضای تخصصی برای نمایشگاه ساخته است.

او خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم اگر رسانه‌ها خوب اطلاع‌رسانی کنند و شبکه ناوگان حمل و نقل همراهی کند تا بازدیدکنندگان به راحتی به نمایشگاه بروند، خیلی‌ها می‌روند و نمایشگاه را می‌بینند. آنهایی هم که سال‌ها از شهرهای دیگر به نمایشگاه می‌آمدند، باز هم به نمایشگاه می‌آیند. چون آنها می‌آیند که کتاب بخرند. به همین دلیل از این نظر مخاطب ریزشی نخواهد کرد.

سجاد روشنی