معنویت، گمشده گردشگری امروز

گردشگری کشور ما به رغم این‌که به شکل کاملا محسوسی وامدار مفاهیم و اماکن مذهبی و جاذبه‌های معنوی و بومی ایران است، اما در حوزه ادبیات غالبا از نوعی گرته‌برداری و ترجمه بومی‌نشده از گفتمان‌های مادی رنج می‌برد.

نخستین کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت، از این جهت که در چنین وضعیتی به دنبال خلق گفتمانی معنوی در گردشگری بود، حائزاهمیت است. این کنفرانس هفته گذشته به همت دانشگاه علم و فرهنگ و در محل همین دانشگاه برگزار شد. بنا به آمار اعلام شده از سوی مسئولان کنفرانس، 115 مقاله در چهار محور فلسفه و دین، روان‌شناسی و اخلاق، فرهنگ و جامعه، مدیریت و اقتصاد به دبیرخانه کنفرانس رسید که 68 چکیده مقاله در کمیته داوران تصویب و سرانجام 41 مقاله در داوری نهایی پذیرفته شد؛ مقاله‌هایی که در سه بخش شفاهی، کتاب و پوستر در کنفرانس ارائه شد.

نتیجه مطالعات و تحقیقات اندیشمندان داخلی و خارجی طی دو روز در این کنفرانس که از سوی وزارت علوم به عنوان فعالیت رسمی پژوهشی و در تقویم سازمان جهانی جهانگردی ثبت شده است، ارائه شد و بخش‌هایی از مباحث مطروحه به خروجی رسانه‌ها راه یافت. در ادامه بخشی از اهداف و فلسفه برگزاری کنفرانس را از زبان دبیر آن که در حین برگزاری در رسانه‌ها منتشر شده، می‌خوانید.

گردشگری منهای معنویت، نیمی از انسان را نادیده می‌گیرد

محمدحسن ایمانی‌خوشخو در نشست خبری نخستین کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت تاکید کرد: اگر در گردشگری رویکرد معنوی در نظر گرفته نشود، گردشگری روی ریل کاملا صنعتی استوار می‌شود که هرچند دستاورد خوب اقتصادی خواهد داشت، اما در این مسیر، توجه صرف به بُعد مادی گردشگری خواهد بود و فقط نیمی از انسان دیده می‌شود. وی یادآور شد: در گردشگری علاوه‌بر نگاه مادی نیاز است نگاه غیرمادی نیز حاکم شود. اگر بخواهیم گردشگری را با محوریت انسان دنبال کنیم، باید علاوه‌بر جسم و روح به آرامش آن نیز بپردازیم. در گردشگری این تعریف در قالب معنویت قرار می‌گیرد، یعنی انسان در سفر علاوه‌بر آسایش جسم، به آرامش روح هم باید برسد.

رئیس دانشگاه علم و فرهنگ با اشاره وجود خلأ در حوزه گردشگری معنوی، گفت به دلیل همین خلأ وقتی موضوع گردشگری و معنویت در مجامع علمی بین‌المللی مطرح شد، با استقبال زیادی همراه شد. در این رویکرد جدید قرار است نگاه‌های محدود رفع شود و هم‌افزایی دانش در ادبیات جدید گردشگری اتفاق افتاده و صنعت گردشگری در داخل ارتقا یابد.

ایمانی‌خوشخو در ادامه با اشاره به نگاه‌های مخالفی که نسبت به گردشگری وجود دارد، اظهار کرد: امروزه مخالفان گردشگری کم نیستند، کسانی که معتقدند گردشگران ساختار جوامع را به هم می‌ریزند. این نگاه ناشی از برخورد تک‌بُعدی به مقوله گردشگری است،‌ در حالی که اگر به جنبه‌های معنویت گردشگری پرداخته شود، نگاه‌ها فراتر از این خواهد رفت.

نگاه‌های قدیمی هنوز بر گردشگری حاکم است

وی درباره اهدافی که گردشگری معنوی در داخل کشور دنبال آن است، توضیح داد: ما بعضا با نگاه‌های رسوب‌یافته‌ از قبل به گردشگری مواجهیم که مثبت هم نیست، اما وقتی از زاویه معنویت به موضوع گردشگری نگاه کنیم، جایگاه آن را از صنعت صرف به پدیده‌ای مقدس و آسمانی ارتقا داد‌ه‌ایم.

ایمانی‌خوشخو ارائه اطلاعات از سوی راهنمایان گردشگری را در ترویج این رویکرد موثر دانست و افزود: اگر بخواهیم گردشگری معنوی در کشور تقویت شود باید نیروهای مرتبط با آن را نیز آموزش دهیم. ایران می‌تواند پایلوتی هدفمند در ترویج گردشگری معنوی باشد.

او در عین حال تأکید کرد: ما به دنبال خلق معنویت در گردشگری نیستیم، بلکه دنبال کشف آن هستیم، اما این کشف باید دیده شود. باید به جایی برسیم که تا حرف از گردشگری می‌شود، دیگر نگویند آنها یکسری آدم لاابالی هستند، بلکه باید گردشگری را به پدیده‌ای آسمانی ارتقا دهیم.

وی با ابراز امیدواری برای مشارکت همه دستگاه‌ها به منظور تحقق این رویکرد در ادبیات گردشگری ایران آن هم در شرایطی که قیمت نفت با افت مواجه شده است، بیان کرد: گردشگری عامل توسعه اجتماعی و فرهنگی کشور است که می‌تواند ضمن ایجاد مدیریت مقاصد، دستاورد اقتصادی پایدار را نیز به دنبال داشته باشد.