سفر به عمق 751 متـری غار «پراو»

غارنوردی، اما آنچنان که نامش خاص و خطرناک می‌نماید، نیست و در سال‌های اخیر این غارنوردان آماتور هستند که غارهای جدید را کشف می‌کنند و آن را به ثبت می‌رسانند. البته بهتر است که برای بازدید از یک غار با یک غارنورد حرفه‌ای همراه شد و در قالب گروه آن را تجربه کرد.

غار هیجان‌انگیز پراو

اما در ایران مهم‌ترین، پرهیجان‌ترین و البته سخت‌نوردترین غار، غارهای استان کرمانشاه و در راس آن غار «پراو» است، غاری که سال 1350 شمسی «جان میدلتون» غارنورد انگلیسی آن را اورست غارهای جهان معرفی کرد.

غار پَراو یا غار پَرو به معنی پر آب، نام غاری است در ارتفاع 3050 متری کوه پراو، در 12 کیلومتری شمال‌شرق شهر کرمانشاه و در میان کوه طاق بستان و کوه بیستون و در جنوب منطقه‌ای به نام میدان پراو قرار دارد. نشانی دیگر پراو را این طور می‌گویند: «در 300 متری پایین قله شیخ علیخان یا قله پراو در نزدیکی روستای چال آبه قرار دارد.»

در زمان کشف این غار در بیش از 40 سال پیش (1971 میلادی)، بزرگ‌ترین غار عمودی دنیا بوده‌است. این غار به عنوان دومین اثر طبیعی ملی کرمانشاه سال 1388 توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران به ثبت رسید.

امروزه غارهای عمیق بسیاری در جهان یافت شده‌اند که بسیار عمیق‌تر از غار پرو هستند و آن را در فهرست عمیق‌ترین غارهای جهان تا رتبه 221 پایین آورده‌اند. اما یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد غار پراو وجود دهانه آن در ارتفاع 3000 متری از سطح دریا بوده که این بالاترین سطح در میان تمام غارهای دنیاست.

تاریخچه کشف غار

سال 54 یک تیم لهستانی از غار پراو دیدار کردند. آنها به حوضچه آخر آن رسیدند و از پرچم انگلیسی‌ها باقیمانده از سال 51 عکس گرفتند. اما اولین تلاش جدی ایرانی‌ها برای پیمایش غار در سال 68 از سوی کانون کوهنوردان کرمانشاه انجام شد که به دلیل بارش باران و سرازیر شدن آب در غار ناتمام ماند، اما غارنوردان کانون کوهنوردان کرمانشاه بار دیگر در سال 70 موفق شدند به عنوان اولین گروه ایرانی تا انتهای غار را پیمایش کنند و رکورد تلاش‌های نافرجام ایرانیان را بشکنند.

بعد از آن، سال 72 دو کوهنورد با سابقه کرمانشاهی، دو نفری به دل غار می‏‌زنند و 12 روز در غار باقی می‏‌مانند و غار پراو را تا پایان می‌پیمایند. بعد از آن گویی درهای غار گشوده می‏‌شود و بسیاری علاقه‎مند می‌شوند سر از کار این غار مخوف در بیاورند، اما در پی این غارنوردی‏‌ها پنج نفر جان می‏‌بازند. اما این اتفاق‌های ناگوار هم مانع فرودهای بعدی در غار نمی‏‌شود. سال گذشته هم این غار بعد از سال‌ها انباشت زباله‏‌های صعود و فرود غارنوردان پاکسازی و چندین کیلوگرم زباله و طناب از آن خارج شد.

جغرافیای پراو

عمق غار پراو 751 متر و طول آن 1454 متر است. تعداد 26 حلقه چاه دارد و عمیق‌ترین چاه، چاه 16 است به عمق 42 متر. به علت این که آب جاری شده در غار پراو حاصل ذوب شدن یخچال‌های زیر زمینی غار پراو است و همین‌طور به دلیل ارتفاع بالای این غار برودت آب خیلی زیاد است. (بین 1 ـ 3 درجه سانتی‌گراد) و در هیچ کجای غار دما بالاتر از این نیست. پراو بزرگ‌ترین غار آهکی دنیاست و ساختمان آن آهکی است. نتایج بررسی‌های انجام گرفته نشان می‌دهد که این غار به دوران سوم زمین‌شناسی مربوط است.

دهانه غار به صورت سوراخی نسبتا کوچک است که با شیب تقریبا 30 درجه شروع می‌شود و به فضاهای بزرگ و کوچک و شعب متعدد و سنگ‌های عظیم که در میان هر کدام از آنها حفره‌ها و پرتگاه‌هایی به وجود آمده، منتهی می‌شود. در آذرماه ابتدای غار به وسیله چکیده و چکنده‌های یخی پوشیده می‌شود و زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. بدنه و دیوار سنگی داخل غار بسیار خشن و متخلخل است و این باعث می‌شود لباس غارنوردان در حین پیمایش سریعا پاره شود. آب سرد به لباس‌های زیر و سطح بدن نفوذ می‌کند که دشواری‌های پیمایش را زیادتر می‌کند.

نحوه صعود غار

ما سه‌جور غار داریم؛ غارهایی که افقی کامل هستند، غارهای عمودی کامل و غارهایی که تلفیقی از هر دو هستند. غار پراو تلفیقی از گذرگاه‎های افقی و مسیرهای عمودی از این دو حالت است، هم کانال‎های تنگ و باریک افقی دارد و هم چاهای عمودی دارد.

این نوع غارها آمادگی جسمانی کامل، آمادگی روحی و روانی و تجربه زیادی می‏‌خواهد. غار پراو کانال‏‌های بسیار باریکی دارد و در واقع شما را در یک شرایط بسیار سخت قرار می‎دهد که شاید در میانه راه از مسیری که آمده‌‏اید پشیمان می‏‌شوید، اما این تفاوت غارنوردی و کوهنوردی با دیگر رشته‏‌هاست. وقتی در غارنوردی این شرایط سخت تمام می‏‌شود، تنها شیرینی و لذت آن باقی می‎ماند.

اما برای صعود از غارهای حرفه‌ای همچون پراو علاوه بر کلاه کاسکت، چراغ پیشانی و طناب انفرادی به لوازمی همچون استوپ، نوار اتصال یومار به پا و کرول نیاز دارید. ابتدا باید تمام لوازم انفرادی و عمومی را یک بار دیگر در مدخل ورودی چک کرده و از صحت و سلامت چراغ‌ها اطمینان حاصل کنیم.

بی گدار به غار نزنید

همچنین از همان ابتدا باید با خونسردی و بدون عجله و با دید باز به حرکت درآییم. اگر افراد کم تجربه و تازه کار در میان تیم قرار دارند باید در بین نفرات کار آزموده قرار گیرند. ریتم حرکت نفرات باید طوری باشد که بیش از اندازه عرق نکنند. در تمام مراحل باید از سر و صدا پرهیز کرد و از صحبت‌های غیرضروری اجتناب کرد.

حواستان باشد که هیچ گاه نباید وسایل را از خود جدا یا دور کرد. قبل از ورود به غار باید آن را خوب شناسایی کرد، از جهت این‌که غاری است که نیاز به کار فنی دارد یا خیر. در غارشناسی به علت کمبود دید و محدودیت نور فقط می‌توان چند متر جلوتر را دید پس باید در برداشتن گام‌ها و حرکات تند دقت کامل را انجام داد.حتما شخصی که مسئولیت کار علامت‌گذاری را انجام می‌دهد باید از اعضا با تجربه باشد، چه بسا کوچک‌ترین بی دقتی باعث ایجاد خطر گم شدن کل تیم می‌گردد، لازم به ذکر است هنگام ردزنی اعضای تیم حق عقب ماندن از شخص نشانه گذار را ندارند.

آب‌های داخل غارها عموما قابل خوردن هستند مگر آنهایی که در ابتدای غارها وجود دارند. آن هم به علت فضولات حیوانات داخل غار مثل خفاش‌ها. هنگام بروز خطر گم شدن فرد گمشده باید ابتدا خونسردی خود را حفظ کند و با صدای سوت با فریادهای منقطع دوستان خود را آگاه سازد و از بالا و پایین رفتن و حرکات اضافی خودداری کنید چه بسا ممکن است بیشتر از مسیر اصلی دور شود نکته دیگر این‌که باید مواد غذایی و ذخیره غارنوردی خود را جیره‌بندی کنید. از زدن دست‌های آلوده به گل و خاک به دهان و چشم‌ها جدا خودداری کنید.

اما صعود به غار پراو به تجهیزات پیشرفته غارنوردی نیاز دارد و افراد عادی و غیرماهر امکان پیشروی در درون آن را ندارند.

چرا که غار پراو با درجه سختی پیمایش «5 دی» از دشوارگذرترین غارهای جهان به شمار می‌رود و تاکنون پنج نفر از غارنوردان ایرانی هنگام پیمایش این غار جان خود را از دست داده‌اند.

اما در آخر حواستان به منشور غارنوردی باشد، غارنوردان می‌گویند که درغارها چیزی جا نگذارید جز رد پا. در غارها چیزی را نکشید جز زمان.از غارها چیزی خارج نکنید جز عکس.

احسان رحیم زاده