خطر در کمین آلودگی آب شرب 3 استان

آلودگی‌ها و پساب‌های صنعتی ارمنستان از چه زمانی وارد رودخانه ارس می‌شود؟

این آلودگی‌ها که از سال 85 وارد این رودخانه مرزی شده و همچنان نیز ادامه دارد، مربوط به پساب معادن مس و طلای کشور ارمنستان است که بر اثر سرریز شدن سدهای باطله معادن آن کشور وارد رود ارس می‌شود. از آن زمان تاکنون نیز پیگیری‌های متعددی از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نیرو به منظور متوقف کردن ورود این پساب‌ها صورت گرفته است، البته تا همین سال گذشته طرف ارمنستانی حتی منکر ورود هر گونه آلودگی به ارس بود، چه رسد به انجام اقدامی برای متوقف کردن آن. هر چند اخیرا و طی جلسه مشترکی، ارمنستانی‌ها قول مساعد دادند که سیستم بازچرخانی سدهای باطله خود را فعال کرده و آلودگی را در کوتاه‌مدت یعنی تا اواخر سال 2016 یا اوایل سال 2017 برطرف کنند.

به سدهای باطله اشاره کردید، این سدها دقیقا به چه منظور احداث می‌شوند؟

در بحث فعالیت معادن، پس از فرآوری، پساب‌هایی تولید می‌شود که به منظور کنترل این پساب‌ها و ورود دوباره آنها به چرخه معادن آنها را به سمت سدهایی که به همین منظور در پایین‌دست معادن احداث شده است، هدایت و در آنجا ذخیره می‌کنند. این آب‌ها می‌تواند به طریق سیستم بازچرخانی دوباره وارد سیستم شود، اما از آنجا که سدهای موجود مربوط به دوران اتحاد جماهیر شوروی بوده و پس از آن سد جدیدی احداث نشده است، سدها پر شده و به سمت ارس سرازیر می‌شود. البته اگر بتوانند سیستم بازچرخانی‌شان را تکمیل کنند، این مشکل رفع خواهد شد.

میزان آلودگی کنونی ارس بر اثر ورود این پساب‌ها چقدر است؟

میزان آلودگی باید در ورودی منبع آلاینده سنجش و اندازه‌گیری شود، اما از آنجا که ارس یک رودخانه پرآب و مرزی است و نقطه ورود آلاینده‌ها به داخل رودخانه در کشور ما نیست، بنابراین نتوانستیم میزان دقیق و واقعی این آلودگی را اندازه‌گیری کنیم. در منطقه ما هم امکان سنجش دقیق آلودگی نیست، زیرا آلودگی وقتی وارد رودخانه پرآبی مانند ارس می‌شود تا به استان‌های ما برسد رقیق شده و دیگر اندازه‌گیری دقیق امکان‌پذیر نیست. البته یک دوره کارشناسان ما رفته بودند اندازه‌گیری کنند، اما همان موقع به‌قدری در محل بارندگی شد که باز هم نتیجه دقیقی از آن سنجش به دست نیامد.

آیا باید تا زمانی که ارمنستان برای کنترل میزان آلودگی رودخانه اعلام کرده است همچنان شاهد افزایش ورود آلودگی ارس به مزارع کشورمان باشیم؟

البته رودخانه حالت خودپالایشی دارد و تا جریان آب به ما برسد، از میزان آلودگی آن کاسته می‌شود، اما از آنجا که پساب‌های معادن ارمنستان حاوی فلزات سنگین است و این فلزات از بین نمی‌رود، می‌تواند به‌تدریج به بافت گیاهان، آبزیان و خاک نفوذ کرده و در درازمدت آثاری خطرناک و جدی را متوجه سلامت بخش کشاورزی، دامی و انسانی استان آذربایجان غربی کند. این در حالی است که آب شرب تعداد زیادی از مردم استان‌های آذربایجان‌شرقی، غربی و اردبیل نیز از این رود تامین می‌شود و از این منظر می‌تواند خطرناک باشد.

آیا می‌توان گفت در این ماجرا، تعلل مسئولان کشور ما نیز بی‌تاثیر نبوده است؟

نه مطلقا، زیرا مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست کشور از همان ابتدا و پس از اطلاع از موضوع، پیگیری این مهم را در دستور کار خود قرار دادند و این تعلل بی‌شک متوجه ارمنستان است.

اخیرا یکی از خبرگزاری‌ها به مرگ‌ومیر ماهیان بی‌شماری در آب‌های استان آذربایجان‌غربی بر اثر ورود آلاینده‌های صنعتی ارمنستان اشاره کرده است، آن را تائید می‌کنید؟

نه به هیچ وجه، دلیل آن اتفاق را باید در جایی دیگر جستجو کرد، زیرا آذربایجان‌غربی در بالادست ارس واقع ‌شده و جریان ورود آلاینده‌ها 70 تا80 کیلومتر از مرز مشترک آذربایجان‌غربی و شرقی پایین‌تر است، بنابراین آلاینده‌های ارمنستان نمی‌تواند عامل مرگ‌و‌میر ماهیان در آن استان باشد.