26 میلیارد تومان بنزین به هوا می‌رود

به گزارش جام‌جم، سال 1386 بود که هشدار‌ها درباره خطرات ناشی از تبخیر بنزین در هوای تهران مطرح شد. همزمان با این موضوع گزارش‌هایی منتشر شد که نشان می‌داد میزان بنزن و تعداد دیگری از آلاینده‌های هوا در تهران چند برابر استاندارد است. در آن زمان غلظت آلاینده بنزن در جایگاه‌های بنزین 438 برابر حد مجاز اعلام شد و بسیاری از کارشناسان محیط زیست، آلاینده‌هایی که به دلیل تبخیر بنزین وارد هوای تهران می‌شد را بسیار خطرناک و عامل قطعی ایجاد سرطان اعلام کردند.

طرح کنترل و هدایت بخارات بنزین

یک‌سال بعد از مطرح شدن این موضوع اجرای طرح کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین که به اختصار «کهاب»، خوانده می‌شود به وزارت نفت سپرده شد. هدف از اجرای این طرح، کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین بود به گونه‌ای که انتشار این بخارات در هوا به حداقل برسد و امکان تبدیل دوباره آن به بنزین مایع وجود داشته باشد. تبخیر بنزین در سه مرحله صورت می‌گیرد. یک بار هنگام سوختگیری تانکرها از مخازن بنزین، یک بار هنگام تخلیه تانکرها در جایگاه‌ها و بار دیگر هم وقتی مردم بنزین می‌زنند.

تبخیر90 لیتر بنزین از یک نفتکش 20هزار لیتری

بیژن حاج محمدرضا، رئیس انجمن جایگاه‌داران با بیان این که در هر ده هزار لیتر بنزین 45 لیتر آن تبخیر می‌شود، گفت: این یعنی 90 لیتر از بنزین‌های یک نفتکش 20هزار لیتری که وظیفه حمل فرآورده از انبار تا جایگاه‌ها را دارد، تبخیر می‌شود.

وی درباره طرح کهاب و میزان هدر رفتن بنزین گفت: برای طرح جمع‌آوری بخارات که به معنای تبخیر فرآورده به‌ویژه در فصل تابستان است، ابتدا قرار بود یک شرکت کانادایی وارد عمل شده و طی فرآیندی بخارات را به مایع تبدیل کرده و به مخزن بازگرداند.

رئیس انجمن جایگاه‌داران ادامه داد: در آن زمان قرار بود برای هر چهار جایگاه، رقمی حدود 300 هزار دلار به این شرکت کانادایی پرداخت شود که به این ترتیب هر جایگاهی باید 75 هزار دلار برای اجرای این طرح هزینه می‌کرد. ضمن این که در آن سال که موضوع مطرح شد، قیمت هر دلار، چیزی حدود هزار تومان بود به‌طوری که با این نرخ دلار، طی یک سال مبلغ هزینه شده به صاحبان جایگاه‌ها بازمی‌گشت.

تبخیر بنزین را در اختیار وزارت نفت نمی‌گذاریم

حاج محمدرضا اظهار کرد: اما دولت قبول نکرد این مبلغ را هزینه کند و جایگاه‌داران هم توان پرداخت آن را نداشتند و در نتیجه این طرح مسکوت ماند. در ادامه وزارت نفت طرح کهاب را برای جمع‌آوری بخارات مطرح کرد به این معنا که سیستمی در جایگاه‌ها تعبیه شود که تبخیرهای بنزین را جمع‌آوری کرده و در مخزنی نگهداری کنیم، سپس این مقدار گاز جمع‌آوری شده در خودرویی تزریق شود و برای فرآوری مجدد به انبارها بازگردانده شود.

وی با اشاره به دو مشکل اساسی این طرح افزود: یکی این که با نگهداری این مخازن عملا یک بمب ساعتی در جایگاه‌ها نگهداری می‌کردیم که بسیار خطرناک بود. دیگر این که، این تبخیرها متعلق به جایگاه‌ها بود و دلیلی نداشت آن را در اختیار وزارت نفت قرار دهیم.

حاج محمدرضا تصریح کرد: البته این کار انجام شد و به هر جایگاه هم حدود 20 میلیون تومان برای نصب دستگاه‌ها وام داده شد. اکنون که هشت سال از نصب این دستگاه‌ها می‌گذرد، هنوز ماشینی وجود ندارد که بتوانیم این گازها را تزریق کنیم.

به گفته وی، برای تحقق این طرح قرار بود انبارهای شرکت نفت، تانکرها و جایگاه‌ها تجهیز شوند که از تبخیر بنزین در این سه مرحله جلوگیری کنند، اما کار عملا از آخر شروع شد، یعنی ابتدا جایگاه‌ها ملزم به نصب تجهیزات شدند، لوله‌های جمع‌آوری بخارات و شیرهای گران‌قیمتی را در مخازن نصب کردند و تجهیزات مخصوص گذاشتند و این کار انجام شد، اما این اقدام نه تنها هیچ اثری در جمع‌آوری بخارات بنزین نداشت، بلکه به دلیل لوله‌هایی که در مخزن‌ها گذاشتند میزان تبخیر بنزین افزایش پیدا کرد.

هدرروی سالانه 115میلیون لیتر بنزین

حال اگر مصرف بنزین در تهران روزانه بین 14 تا 17 میلیون لیتر باشد، پس به ازای 16میلیون لیتر متوسط مصرف روزانه بنزین در پایتخت، حدود 72 هزار لیتر بنزین، به هوا می‌رود. این درحالی است که باتوجه به وزن حجمی بنزین و معادل بودن یک تن بنزین با 1351 لیتر، با یک حساب سرانگشتی می‌توان فهمید به طور متوسط در هر روز 53.3 تن بخارات بنزین وارد ریه‌های پایتخت‌نشینان می‌شود. البته این رقم بخارات بنزین وارد هوا شده، فقط مخصوص مخازن جایگاه‌داران تهران است. ضمن این که هنوز اشاره‌ای به میزان بخارات ناشی از نصب نشدن تجهیزات روی باک بنزین خودروها نکرده‌ایم که در آن صورت رقم نهایی بسیار بیشتر از آن است که فکر می‌کردیم.

با این حال با بنزین1000 تومانی می‌توان نتیجه گرفت روزانه 72 میلیون تومان بنزین وارد هوای پایتخت می‌شود که این رقم در سال به 26 میلیارد و 280 میلیون تومان می‌رسد.

بسط این عدد در سطح کشوری رقمی فراتر از این ارقام است، چراکه بر اساس آخرین آمار اعلام شده در هر روز به طور متوسط 70 میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌شود. پس 315 هزار لیتر بنزین تبخیر می‌شود که مبلغ بنزین هدر رفته در هر روز 315 میلیون تومان و در سال نزدیک به 115 میلیارد تومان می‌شود.

اما از آنجا که در سال‌های اخیر سوءاستفاده‌های مالی رخ داده همچون فساد 3000 میلیارد تومانی و اختلاف حساب 2.7 میلیارد دلاری بابک زنجانی، قبح ریالی اذهان را بالا برده است، اما باید عنوان کرد فقط از تبخیر بنزین در جایگاه‌ها در سال نزدیک به 115میلیون لیتر بنزین هدر می‌رود.

آخرین وضعیت کهاب

براساس این گزارش، در حال حاضر حدود 80 انبار ذخیره سازی فرآورده‌های نفتی، بیش از 10 هزار نفتکش جاده پیما و بالغ بر 3000 باب جایگاه سوخت مایع در سطح کشور فعال است که مطابق با مصوبات دولت، کنترل بخار بنزین در این سه محور در دستور کار شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران قرار گرفته است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد 97 درصد جایگاه‌های کشور به تجهیزات جمع‌آوری و هدایت بخار بنزین از مخازن زیرزمینی به نفتکش‌های جاده‌پیما تجهیز شده‌اند، ضمن آن که برای اجرای این بخش از طرح بومی‌سازی دو کالای استراتژیک با موفقیت به پایان رسیده است.

حسین نائینی - جام‌جم