التیام سرماخوردگی با آش ترخینه

در گذشته مردم غلاتی همچون بلغور گندم یا جو را در دوغ بسیار ترش و غلیظ که خاصیت تخمیرکنندگی دارد به مدت ده روز نگهداری می‌کردند یا بلغور گندم را در دوغ ترش می‌پختند و سپس قطعاتی از این مخلوط خمیر مانند را گلوله کرده و با افزودن نمک و زردچوبه و فلفل روی برگ‌های پونه، زیر آفتاب خشک می‌کردند که به آن ترخینه، ترخنه، ترخوانه یا کشگینه می‌گفتند و در فصول سرد سال برای التیام و پیشگیری از سرماخوردگی استفاده می‌کردند. تر در فارسی به معنای خیس یا مرطوب و خوان به معنای غذاست که در مجموع غذای آبکی نام می‌گیرد. هم‌اکنون نیز ترخینه به روش‌های سنتی تهیه و با افزودن حبوبات، سبزی خشک، زردچوبه و پیاز داغ با آن آش و سوپ درست می‌کنند. البته گاهی ترخینه را از ترکیب جوانه گندم، عدس، جو، ماش و نخود همرا دوغ چکیده تهیه می‌کنند که آش آن ارزش تغذیه‌ای دو چندانی دارد.

خواص ترخینه

براساس نتایج بررسی‌های دانشگاهی، این باور که ترخینه ضد سرماخوردگی است 60 تا 70 درصد صحت دارد. وجود باکتری‌های مفید لاکتوباسیلوس در ترخینه خیس تخمیر شده در دوغ زمینه ‌ساز خواص پروبیوتیک است که از تکثیر سایر میکروب‎‌های مضر در دستگاه گوارش می‌کاهد. البته استفاده از ترخینه به صورت کاملا پخته در آش احتمال زنده ماندن باکتری‌های مفید پروبیوتیکی را منتفی می‌کند، اما تاثیر درمانی و ضد سرماخوردگی آش یا سوپ ترخینه پخته را می‌توان ناشی از وجود موادی به نام باکتریوسین دانست که نسبت به حرارت طبخ مقاوم بوده و خاصیت ضدسرماخوردگی دارد. نتایج تحقیقات دانشگاهی نشان داده است از تخمیر گندم در دوغ، اثرات مواد شبه هورمونی استروژن ترخینه تشدید می‌شود که در مدل‌های حیوانی نشانگر تاثیر مثبت آن در افزایش سطح سلامت حیوانات آزمایشگاهی است. ضمن این که دوغ موجود در ترخینه به دلیل داشتن کلسیم در پیشگیری از پوکی استخوان نقش چشمگیری دارد و به علت خاصیت اسیدی باعث از بین رفتن باکتری‌های مضر موجود در دستگاه گوارش می‌شود.

طرز تهیه آش ترخینه

ترخینه را به مدت دو ساعت با آب کافی خیس کنید. سپس همراه با مقداری سبزی آش، پیاز داغ، نمک، فلفل و زردچوبه روی حرارت ملایم بگذارید تا به‌خوبی بپزد. هرچه آش بیشتر بپزد، ترخینه‌های خشک بیشتر خیس می‌خورد و از هم باز و دوغ آن بهتر در غذا پخش می‌شود. تقریبا نحوه درست کردن آش ترخینه مشابه سوپ‌های آماده امروزی است.

فاخره بهبهانی

دانش وسلامت