پاکستان، رسما عضو «سرن» شد

در حالی که با گذشت سال‌ها از همکاری ایران در پروژه شتابگر بزرگ هادرونی سرن، مشارکت ایران در این پروژه به دلیل عدم اختصاص بودجه کافی و مستمر با چالش های فراوانی روبه‌ رو است، پاکستان، همسایه فقیر شرقی ما به فاصله چند ماه پس از ترکیه و در پی امضای موافقت نامه ای که اواخر پارسال در اسلام آباد به امضا رسید، رسما به جمع کشورهای فعال در سرن در آمد.

موافقت نامه رسمی پیوستن پاکستان به سرن، 28 آذر/ 19 دسامبر سال گذشته در حضور نواز شریف، نخست وزیر پاکستان به امضای انصار پرویز، رییس سازمان انرژی اتمی پاکستان و رولف هی‌یر، مدیر سرن رسیده بود.

همکاری پاکستان و CERN با امضای توافق نامه همکاری در سال 1373/1994 آغاز شد و با امضای چندین پروتکل، دانشمندان پاکستان در آشکار سازهای CMS و ATLAS شتابگر بزرگ هادرونی سرن مشارکت داشته اند.

به گزارش ایسنا، پاکستان امروز به آشکارسازهای آلیس، ATLAS، CMS و LHCb کمک می‌کند و در محاسبات و آنالیزهای داده های حاصل از شتابگر سرن از طریق یک مرکز محاسبات گرید مشارکت دارد. پاکستان همچنین در توسعه شتاب دهنده بزرگ سرن به طور جدی همکاری دارد.

عضویت وابسته به پاکستان امکان می دهد با شرکت در نشست‌های شورای سرن در اداره این مرکز بزرگ علمی نقش آفرینی کرده و علاوه بر این دانشمندان پاکستانی می توانند از این پس به عضویت رسمی این مرکز درآیند و در فعالیتهای مختلف آموزشی و حرفه یی سرن شرکت کنند.

عضویت در سرن که رییس سازمان انرژی اتمی پاکستان آن را رویدادی تاریخی برای دانش پاکستان به پاس بیش از دو دهه همکاری دانشمندان، مهندسان و تکنیسین‌های این کشور با سرن بود توصیف کرده فرصتهای جدیدی را برای همکاری صنعتی در زمینه فناوری های پیشرفته در اختیار صنعت پاکستان خواهد گذاشت.

مرکز تحقیقات هسته‌ ای اروپا (سرن) که بزرگترین مرکز علمی دنیاست در سال 1332/1953 با همکاری 12 کشور اروپایی بلژیک، دانمارک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، نروژ، سوئد، سوئیس، انگلستان و یوگسلاوی - سابق - تشکیل شده و در ادامه اسپانیا، پرتغال، اتریش، فنلاند، لهستان، چکسلواکی - سابق -، مجارستان، بلغارستان و اسرائیل به عضویت آن در آمدند البته یوگسلاوی سال 1961 از عضویت سرن خارج شد و کشورهای چک و اسلواکی هم بعد از انحلال چکسلواکی مجددا عضو سرن شدند.

امروز 21 کشور عضو اصلی سرن هستند و رومانی هم داوطلب عضویت است. ترکیه، صربستان و پاکستان هم عضو وابسته سرن هستند. در مجموع حدود 10 هزار نفر در بخش‌های مختلف مرکز فعالیت دارند.

در آشکارساز CMS برخورد دهنده بزرگ هادرونی (LHC) مرکز تحقیقات هسته‌ ای اروپا (سرن) بالغ بر سه هزار و 800 نفر کار می‌کنند که دو هزار نفر آنها فیزیکدان هستند. ایران از سال 2000 به CMS پیوسته و حدود 20 محقق ایرانی در این بخش همکاری دارند که در کشف تاریخی شواهد قطعی بر وجود ذره بوزون هیگز توسط این شتابگر نیز نقش داشته اند.

با این که کشورهایی مثل مصر، عربستان و پاکستان زودتر از ایران به سرن ملحق شده‌اند ولی تعداد پژوهشگران و مقالات آنها بسیار کمتراز ایران است، با این حال اختصاص بودجه ای اندک و ناپایدار به همکاری های ایران با سرن که مشکل مبتلا به اکثر قریب به اتفاق برنامه های علمی پژوهشی کشور است، گسترش همکاری ها و برنامه‌ریزی بلند مدت در خصوص همکاری با سرن را با موانع جدی مواجه کرده تا امروز دانشمندان ما با حسرت و تاسف شاهد پیشی گرفتن کشورهای در حال توسعه منطقه از ایران در حوزه همکاری های علمی بین‌المللی باشند در حالی که حتی در بالاترین سطوح تصمیم سازان علمی کشور هم هنوز این تلقی در برخی وجود دارد که همکاری در پروژه های علمی جهانی مثل سرن، «کارگری جزء در خدمت غربی‌ها» است.