تلویزیون؛«پایتخت»ِ موسیقی نواحی

از میان مجموعه‌های نمایشی و فیلم‌های مختلفی که در سراسر دنیا ساخته می‌شوند، تنها تعداد محدودی آن‌قدر در دل مخاطبانشان جا باز می‌کنند که ادامه می‌یابند و بسیاری برای دیدن ادامه ماجراهای آن مجموعه لحظه شماری می‌کنند. در کشور ما طی چند سال گذشته این اتفاق برای یک مجموعه نمایشی پرمخاطب روی داده است. پایتخت، ساخته سیروس مقدم برای نخستین بار نوروز 90 از رسانه ملی پخش شد و استقبال از این اثر تا حدی بود که تصمیم به ساخت پایتخت 2، 3 و 4 نیز گرفته شد.

کد خبر: ۸۱۶۷۵۳

اکنون پایتخت 4 در حال پخش است و شب‌های ماه رمضان، تماشای اتفاقاتی که در این مجموعه نمایشی برای شخصیت‌ها رخ می‌دهد، از جمله سرگرمی‌های شیرین بسیاری از مردم کشورمان شده است. پایتخت علاوه بر تمرکز بر نکات مثبتی چون احترام به بزرگ‌تر‌ها، ارتباط گرم و نزدیک با اقوام و زنده کردن برخی آیین‌های خطه مازندران، موسیقی بسیار جذاب و شنیدنی دارد که برای بسیاری از مردم آشناست. البته پیش از این هم موسیقی و بخصوص تیتراژ مجموعه نمایشی‌های دیگر هم مورد توجه قرار گرفته بود، اما این که موسیقی نواحی دستمایه ساخت موسیقی برای یک مجموعه نمایشی قرار گرفته و توجه مردم را تا این حد به خود جلب کرده باشد، اتفاقی است که برای کمتر مجموعه نمایشی رخ داده است.

شاید بتوان این اتفاق خوب را بیش از هر چیز ناشی از نگاه خاص و متفاوت آریا عظیمی نژاد، آهنگساز این مجموعه نمایشی به موسیقی نواحی دانست؛ آهنگسازی که قبل از پایتخت هم موسیقی مجموعه نمایشی پرمخاطب چاردیواری به کارگردانی سیروس مقدم را ساخته بود.

عظیمی نژاد : خیلی‌ها ‌قبل از « پایتخت» نمی‌دانستند علی‌آباد کتول موسیقی خاص خودش را دارد. موسیقی این ناحیه تلفیقی از موسیقی مازندران، ترکمن و خراسان بود. بعد از این مجموعه ‌ بسیاری درباره تلفیق موسیقی مازندران و خراسان از ما ‌پرسیدند

عظیمی‌نژاد درباره ساخت موسیقی برای مجموعه نمایشی پایتخت می‌گوید: متاسفانه با رشد فناوری و مشغله بیشتر مردم از طرفداران موسیقی نواحی کاسته شده و مردم تصور می‌کنند این‌گونه موسیقی‌ها کاربرد خود را از دست داده است. به همین دلیل از آثار پاپ استقبال بیشتری می‌کنند. در این بین وظیفه من به عنوان آهنگساز توجه بیشتر به این نوع موسیقی و استفاده از آن در فرم‌های جدید و متفاوت است.

او ادامه می‌دهد: خوشبختانه این اتفاق در آهنگسازی مجموعه نمایشی پایتخت رخ داد و موسیقی نواحی به مخاطبان مجموعه نمایشی پرطرفدار پایتخت معرفی شد. در مجموعه نمایشی پایتخت۱ موسیقی‌های کتولی به مردم معرفی شد، در پایتخت ۲ موسیقی کتولی با موسیقی محلی هرمزگان ادغام شد و در پایتخت۳ موسیقی کتولی و مازندرانی تلفیق و به مردم معرفی شد. ضمن آن که موسیقی چینی هم در برخی قسمت‌ها با بخش‌هایی از موسیقی فیلم تلفیق شده است. تمام تلاش من در این مجموعه نمایشی این بوده که بگویم موسیقی نواحی کشورمان به هیچ وجه زیرخاکی و غیرقابل مصرف نیست و می‌توان آن را به بهترین شکل به روز کرد.

دو قدم عقب‌تر ایستادن

این آهنگساز درباره مواجهه موفق با موسیقی نواحی برای ساخت موسیقی فیلم می‌گوید: من برای آهنگسازی در موسیقی نواحی همیشه دو قدم عقب می‌ایستم و سعی می‌کنم به اصل آن وفادار باشم، اما گاهی اوقات هم نیاز است نزدیک شد و تغییراتی ایجاد کرد. من همیشه نقش یک بازیگر مکمل را در ساخت موسیقی نواحی برای فیلم دارم و تنها در برخی قسمت‌ها حرکت می‌کنم و جلو می‌آیم تا محور سیر آن را تغییر دهم، چون در برخی قسمت‌ها واقعا نیاز است تحولی ایجاد کرد و گونه دیگر شنیدن آن نوع موسیقی را به شنونده ارائه داد.

پایه اصلی موسیقی مجموعه نمایشی پایتخت موسیقی علی‌آباد کتول است. آهنگساز این مجموعه نمایشی در این باره توضیح می‌دهد: خیلی‌ها تا پیش از پخش این مجموعه نمایشی نمی‌دانستند علی‌آباد کتول موسیقی خاص خودش را دارد. موسیقی این ناحیه تلفیقی از موسیقی مازندران، ترکمن و خراسان بود. بعد از مجموعه نمایشی خیلی‌ها درباره تلفیق موسیقی مازندران و خراسان از ما می‌پرسیدند و کسی نمی‌دانست این موسیقی خاص علی‌آباد کتول بوده است.

موسیقی از بطن زندگی

اما در موسیقی نواحی چه چیزی وجود دارد که هر قدر از عمر آن بگذرد، باز هم در صورت مواجهه درست آهنگسازان با آن می‌تواند برای مردم شنیدنی باشد و آنها را به خود جذب کند. عظیمی‌نژاد می‌گوید: این خصوصیت موسیقی نواحی که حس‌ها و اتفاقات مختلف زندگی را پوشش می‌دهد، باعث می‌شود کاربردش در موسیقی فیلم به مراتب بیش از موسیقی سنتی باشد. این موسیقی سوای این‌که خیلی شاد است و زندگی و انرژی در آن جریان دارد، می‌تواند خیلی هم محزون باشد و درواقع این توانایی را دارد که تمام ابعاد واقعی زندگی را نشان دهد.

هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی هم از جمله افرادی است که از شروع پایتخت 1 با این مجموعه نمایشی همکاری داشته است. او در این باره اظهار می‌کند: از ابتدا با پایتخت همکاری داشته‌ام و خوشحالم از این که موسیقی نواحی در این مجموعه نمایشی به شکل درستی به کار گرفته شده و توجه مخاطبان بسیاری را هم به خود جلب کرده است.

او ادامه می‌دهد: ابتدای کار حدود 25 ساعت موسیقی را که در پژوهش‌هایم به دست آورده بودم، در اختیار آقای عظیمی‌نژاد قرار دادم و ایشان هم تقریبا حدود 25 ساعت برای این مجموعه نمایشی موسیقی ساختند و تلفیق کردند.

این پژوهشگر می‌افزاید: این اتفاق در حالی رخ داده که در بسیاری از مجموعه‌های خارجی بیش از دو ساعت هم برای یک مجموعه نمایشی موسیقی ساخته نشده است. ما مجموعه‌های نمایشی‌ خارجی 700 قسمتی داریم که فقط دو ساعت و نیم موسیقی تولیدی دارند، اما در پایتخت برای موسیقی سنگ تمام گذاشته شده است.

تیتراژ دوست‌داشتنی مجموعه نمایشی پایتخت اما از آغاز تا کنون ثابت بوده است. برخی مخاطبان شاید این نظر را داشته باشند که بد نیست قطعات با کلام دیگری هم برای این مجموعه نمایشی ساخته شود. وقتی این موضوع را با جاوید مطرح کرده و از او می‌خواهم به عنوان کارشناس موسیقی به این سوال پاسخ دهد، می‌گوید: من با این موضوع که قطعات باکلام دیگری برای مجموعه نمایشی ساخته شود مخالفتی ندارم، اما اگر منظورتان تغییر تیتراژ مجموعه نمایشی باشد، می‌توانم بگویم کاملا با این نظر مخالفم. مجموعه‌سازی مدیومی است که از فرنگ آمده و آنجا هم این اتفاق چارچوب‌بندی خاصی برای خودش دارد و به نظرم داشتن تیتراژ ثابت به نوعی شخصیت این فیلم محسوب می‌شود و به نظرم نیازی به تغییر ندارد.

نقش رسانه ملی در معرفی موسیقی کتولی

سیداحمد حسینی هم نوازنده موسیقی نواحی است که در پایتخت 1 با گروه موسیقی این مجموعه نمایشی همکاری داشته است. او درباره معرفی موسیقی کتولی در این مجموعه نمایشی می‌گوید: ما پیش از این در جشنواره‌های زیادی در جهان شرکت کرده و کارهای متعددی انجام داده بودیم، اما تا پیش از پخش مجموعه نمایشی پایتخت موسیقی ما خیلی میان مردم جا نیفتاده بود. این نوازنده در پایان سخنانش می‌گوید: کاری که همه این سال‌ها سعی می‌کردیم انجام دهیم، رسانه ملی با پخش یک مجموعه نمایشی انجام داد و توانست گام‌های محکمی در جهت معرفی موسیقی ما بردارد. مجموعه نمایشی پایتخت طی سال‌های گذشته موسیقی مازندران، علی‌آباد کتول و هرمزگان را در برخی قسمت‌های خود به گونه‌ای معرفی کرده که حالا این موسیقی‌ها در همه کشورمان مخاطب دارند، چه اتفاق خوبی خواهد بود اگر فیلمسازان و مجموعه‌سازان کشورمان موسیقی استان‌های مختلف را با همین شیوه به مردم عرضه کنند تا موسیقی مقامی کشورمان بتواند سرپا بایستد و در همهمه موسیقی‌های دیگر گم نشود.