این ​10 روز سرنوشت‌ساز

کمی دقیق‌تر که نگاه کنیم، می‌بینیم اینها فقط عکس نیستند. می‌توان اینجا علاوه بر ورق زدن تاریخ، به تماشای اسناد بی‌نظیری از روزهای انقلاب نیز پرداخت. این عکس‌ها فقط عکس نیستند، فقط تاریخ نیستند بلکه سندهای مهمی از روایت تصویری روزهای انقلاب اسلامی ایران محسوب می‌شوند.

بعد می‌شود با خود مرور کرد که واقعا مخترعان دوربین عکاسی چه در سر داشته‌اند؟ آیا می‌دانسته‌اند قرار است روزی ساخته‌شان تبدیل شود به ابزاری برای ایجاد سندهایی بی‌بدیل و تاثیرگذار که وقایع اجتماعی و انسانی را ثبت کرده‌اند؟ بعد هم دوباره قدم زد و نگاه کرد به وقایعی که در قاب‌ها ثبت شده‌اند و هر کدام یک چهره از جامعه‌ای در حال انقلاب را نشان می‌دهند. روزهای انقلابی که ایران در حال پوست انداختن بود، مردمش به خیابان ریخته بودند و با همه وجود ایستاده بودند تا دیو برود و فرشته بیاید... .

اگر شما هم مانند ما این روزها سری به موزه هنرهای دینی امام علی(ع) بزنید و به تماشای عکس‌هایی که روی دیوار رفته بایستید، موفق شده‌اید عکس‌های بی‌نظیری را از وقایع انقلاب تماشا کنید. عکس‌هایی که به گفته برگزارکنندگان نمایشگاه جزو عکس‌های کمتر دیده شده روزهای انقلاب ایران محسوب می‌شود.

تعداد این عکس‌ها شاید چندان زیاد به نظر نرسد و خیلی‌ها با خودشان بگویند 25 عکس از انقلاب نباید آن‌قدرها هم جذاب باشد، زیرا پیش از این در نمایشگاه‌های زیادی عکس‌های متعددی از روزهای انقلاب به نمایش گذاشته شده است.

اما در این میان سه موضوع وجود دارد که می‌تواند ما را به دیدن این نمایشگاه ترغیب کرده و به ما بقبولاند که با یک نمایشگاه متفاوت روبه‌رو هستیم؛ نخست این‌که در این نمایشگاه عکس‌هایی کمتر دیده شده از روزهای انقلاب اسلامی ایران به نمایش گذاشته شده است. دوم این‌که این عکس‌ها مربوط به یک برهه زمانی خاص هستند و همه قاب‌هایی که روی دیوارهای موزه امام علی(ع) نشسته‌اند مربوط به 12 تا 22 بهمن 1357 هستند و این ده روز سرنوشت‌ساز ملت ایران را روایت کرده‌اند. نکته سوم هم نام عکاسان بزرگ و برجسته‌ای است که آثارشان در این نمایشگاه حضور دارد. نام‌هایی از زنده‌‌یاد بهمن جلالی، کاوه گلستان، عباس ملکی، محمد صیاد، مهدی رضوان و قربان حسینی.

اغلب این عکس‌ها سیاه و سفید هستند و تنها تعداد کمی از آنها در قالب عکس‌های رنگی روی دیوار رفته‌اند. در این نمایشگاه تنها با چهار عکس رنــگی و 21 عکس سیاه و سفید روبه‌رو هستیم.

این عکس‌ها به رویدادهای دوران انقلاب اسلامی اشاره دارد و از شکل گیری انقلاب اسلامی، ورود حضرت امام(ره) به ایران تا فعالیت‌های سیاسی، مبارزاتی و فرهنگی آن دوران را در برمی‌گیرد. تصویر کودکانی که شاد و خندان کنار مجسمه شکسته شاه ایستاده‌اند، تصاویری از امام خمینی(ره) و شادی مردم در پیروزی انقلاب هم از جمله وقایعی است که در این نمایشگاه روایت شده‌است.

در بخشی از این عکس‌ها به حضور زنان در عرصه‌های انقلابی هم توجه شده است و تاکنون مرضیه دباغ‌حدیدچی، پروین سلیحی (همسر شهید لبافی‌نژاد)، هنگامه گلستان، انسیه شاه‌‌حسینی، نرگس نجمی (مادر شهیده صدیقه رودباری)، فاطمه تندگویان، شهلا پروین‌زاد، سردار ابن‌رسول عضو هیأت‌ علمی دانشگاه مالک اشتر از این نمایشگاه بازدید کرده‌اند.

علاقه‌مندان این فرصت را دارند که تا سوم اسفند سری به موزه امام علی(ع) بزنند و به تماشای این عکس‌های بی‌نظیر بروند. موزه امام علی در خیابان ولیعصر، روبه‌روی بزرگراه نیایش واقع است.

عکاسان خبری؛ چشم‌های مردم

اکبر ناظمی ‌/‌ عکاس انقلاب

وقتی در خیابان‌ها دوشادوش مردم حرکت می‌کردم و به خط کنترل که نزدیک می‌شدم، دوربین خود را به نزدیک‌ترین خانمی که چادر مشکی بر سرش بود می‌دادم تا از این خط عبور کنیم و دوربین را از او بگیرم. از آنجا که بیشتر خانم‌ها در آن روزها چادر مشکی بر سر داشتند، از خط کنترل که رد می‌شدیم نمی‌توانستم تشخیص دهم دوربین را به کدامشان داده‌ام، اما می‌دیدم یکی از آنها به سمتم می‌آید و دوربین را به من پس می‌دهد. حضور پررنگ زن‌ها در‌عرصه انقلاب دقیقا نقطه مقابل تبلیغات مسمومی است که در جهان علیه ما می‌شود. بنابراین تصمیم گرفتم این نقش پررنگ را در قالب یک جلد کتاب نشان دهم.

من هم کارم را خیلی دوست دارم و هم کشورم را، به همین خاطر تک تک عکس‌هایم را با اعتقاد گرفته‌ام. وقتی عکس‌های مربوط به جنگ جهانی دوم را می‌دیدم، بیشتر به اهمیت کار یک عکاس خبری پی می‌بردم و آرزو داشتم که بتوانم عکاس خبری خوبی باشم.

البته عکاسی خبری موضوع بسیار مهمی است، زیرا این عکاسان خبری هستند که وقایع را به همه جهان نشان می‌دهند. این عکاسان چشم مردم هستند و کارشان آگاهی بخشی است. حال اگر قرار باشد جلوی عکاسان خبری گرفته شود و آنها نتوانند آزادانه کار کنند، گویی که چشمان مردم را بسته‌ایم!

چون دولت‌ها همه جا حضور ندارند و این عکاس خبری است که می‌تواند نقایص را ببیند و به دولت‌ها نشان دهد. اگر قرار باشد به چشم دشمن به آنها نگریسته شود دیگر نمی‌توانیم عکس‌های خوب و ماندگاری داشته باشیم. عکاسی، هنر شکار لحظه‌ها و ارائه آن به بهترین شکل به مردم و مسئولان است.

به اعتقاد من همه آنچه در جریان انقلاب رخ داد زیبایی بود، اما بهترین خاطره من مشارکت همه مردم در پیروزی انقلاب است. همه اقشار از پیر و جوان با هر ایده و فکری پای انقلاب ایستاده بودند. همه احزاب و مذاهب با هم به خیابان‌ها می‌آمدند و راهپیمایی می‌کردند. فکر نمی‌کنم در طول تاریخ ایران هیچ‌گاه چنین اتفاقی افتاده باشد که این همه افکار و سلایق متفاوت در کنار هم قدم بزنند و یک خواسته واحد داشته باشند. به نظر من نمی‌توان این اتفاق را با هیچ رخدادی در دنیا مقایسه کرد، زیرا یکی از زیباترین رویدادهای قرن معاصر است و همیشه بر زیبایی آن تاکید داشته‌ام.