جذب و دفع پشه‌ها زیر ذره‌بین

حدود دو سال پیش تحقیقات نشان داد، پشه‌های ماده که بیماری‌های کشنده نظیر مالاریا، تب استخوان‌شکن، ویروس نیل غربی و فیلاریازیس (نوعی بیماری انگلی مناطق گرمسیر) را به انسان منتقل می‌کنند، دو راهبرد اساسی برای ردیابی طعمه‌های خود دارند؛ نخست استنشاق دی‌اکسیدکربنی که از بدن دفع می‌شود و پس از آن، ردیابی منشأ بو.

کد خبر: ۶۲۷۶۶۵

حس بویایی پشه‌ها به حدی قوی است که حتی می‌توانند انسان‌ها را از مسافت‌ دور ردیابی کنند اما بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد وقتی پشه‌ها به انسان‌ها نزدیک می‌شوند، اغلب به سمت قسمت‌هایی از بدن می‌روند که فاقد پوشش خاصی است. معمولا قوزک پا و حتی خود پا بهترین هدف پشه‌هاست، چرا که این بوی بدن ماست که آنها را به خود جذب می‌کند. سوال اینجاست که چرا پشه‌ها اغلب خط سیر خود را تغییر می‌دهند و به سمت پوست بدن می‌آیند؟ آنها چگونه پوست ما را ردیابی می‌کنند؟ چه بوهایی از پوست متصاعد می‌شود که باعث جذب پشه‌ها می‌شود و مهم‌تر از همه این‌که آیا می‌توان سنسورهای ردیاب پشه‌ها را از کار انداخت؟

آرواره‌ها را دست‌کم نگیرید

تحقیقاتی که بتازگی محققان دانشگاه کالیفرنیا انجام داده‌اند، به بسیاری از این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد. نتایج این تحقیقات ـ که چهاردهم آذر در مجله سلول به چاپ رسید ـ حاکی است که گیرنده‌های متعددی در آرواره‌پشه‌ها وجود دارد که نه‌تنها بوی بدن، بلکه حتی دی‌اکسید‌کربن دفع شده را هم ردیابی می‌کند. این گیرنده‌ها بخوبی توضیح می‌دهند چرا بوی بدن انسان، پشه‌ها را به سمت خود جلب می‌کند. بوی متصاعد شده از جوراب، لباس و حتی ملحفه‌ای که با بدن شما در تماس بوده می‌تواند براحتی گیرنده‌ پشه‌ها را به کار بیندازد. استادیار دپارتمان حشره‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا و محقق ارشد این تحقیق آنانداسانکار رای می‌گوید، پیدا کردن یاخته‌های عصبی گیرنده دی‌اکسیدکربن برای خود ما نیز بسیار جالب توجه بود. این گیرنده‌ها به انواع بوهایی که از پوست متصاعد می‌شوند، حساس هستند. برخی بوها در مقام مقایسه با دی‌اکسیدکربن برای پشه‌ها گیراترند. این محقق در ادامه افزود: تحقیقات روی مژک‌ها یا آنتن‌های گیرنده پشه‌ها متمرکز شده بود و متاسفانه در این میان زائده‌های فکی کاملا نادیده گرفته شدند و به همین دلیل تاکنون نورون‌ها یا یاخته‌های عصبی بویایی پشه‌ها که توانایی جذب بو را دارند، ناشناخته باقی مانده‌اند، اما در تحقیقات اخیر مشخص شد، نورون‌های بویایی نه‌تنها حساس به دی‌اکسیدکربن، بلکه حتی ردیاب پوست هستند. این دستاورد اولا مشخص می‌کند چه مساله‌ای پشه‌ها را به مهمانی دعوت می‌کند و در وهله دوم به دلیل تاکید بر عملکرد دوگانه ردیاب‌ها اهمیت دارد. دانشمندان باور دارند با شناخت این عملکرد دوگانه و ایجاد اختلال در پروسه جستجوی میزبان می‌توان مانع ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها شد.