ورود نسل چهارم مواد مخدر

هشدارها جدی است، صحبت از روانگردان‌هایی جدید در میان است که مسئولان ستاد مبارزه بامواد مخدر نسبت به عوارض آن هشدار می‌دهند. طه طاهری، قائم‌مقام ستاد به فارس می‌گوید: هنوز این روانگردان‌های نسل چهارمی که پایه گیاهی و دارویی دارند و مهم‌ترین تاثیرشان ایجاد شادی و نشاط کاذب است، وارد ایران نشده، اما چون زنگ خطر آن در جهان به صدا در آمده است، ما نیز باید هوشیار باشیم.

این‌که لفظ گیاهی به روانگردان‌ها می‌چسبد، شائبه بی‌خطر بودن آن را تقویت می‌کند، اما معاون کاهش تقاضا و مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید، این روانگردان‌های جدید که از آنها با عنوان ان.‌پی.‌اس‌ها یاد می‌شود، به اندازه کانابیس‌ها و حتی بیشتر از آنها عوارض دارند.

کانابیس‌ها ترکیبات گیاه شاهدانه‌اند که از گل و برگ خشک شده آن ماری‌جوانا می‌سازند و از صمغ آن حشیش یا بنگ.

بابک دین‌پرست به جام‌جم توضیح می‌دهد که از اوائل دهه 90 میلادی که روانگردان‌ها ساخته و در جهان توزیع شد تاکنون فقط دانش ترکیب و فرآیند ساخت آنها تغییر کرده و باعث شده تا هرازگاهی ماده‌ای جدید که تاثیرات مخرب‌تری بر مصرف‌کنندگان دارد، وارد بازار شود.

نخستین‌بار که روانگردان‌ها به بازار مصرف معرفی شد ویژگی‌شان، محرک بودن آنها بود یعنی موادی که انرژی، هوشیاری ذهنی و فعالیت جسمی را افزایش می‌داد و در عین حال باعث کاهش خستگی و سرکوب گرسنگی می‌شد. پس از آن روانگردان‌های سرکوبگر تولید شد که انرژی، هوشیاری ذهنی، ضربان قلب، سرعت تنفس و عکس‌العمل را کاهش می‌داد و نوعی حالت رویا را به مصرف‌کننده القا می‌کرد.

در مرحله بعد توهم‌زاها عرضه شد که باعث تغییر و اختلال در خلق و خو، ادراک و حواس بینایی و شنوایی می‌شد که باز هم همان حالت القای رویا را برای افراد در پی داشت.

اما حالا دین‌پرست تاکید می‌کند که نسل جدید روانگردان‌ها که پایه گیاهی دارد و اجلاس کمیسیون مواد مخدر سال 2014 نیز بر همین موضوع استوار شده، گرچه وعده شادی و نشاط فراوان به مصرف‌کننده می‌دهد، اما مشکلات جسمی و روانی ناشی آن زیاد است و به مسمومیت‌های شدید منجر می‌شود و حتی براساس گزارش‌های جهانی، برخی خودکشی‌ها با دلایل نامشخص را نیز می‌توان به مصرف این مواد ربط داد.

به گفته او، مقابله با این مواد در سراسر جهان کاری دشوار است، چون معمولا در قالب‌های قانونی و با نام‌های نمک حمام، غذای گیاهی یا شادی‌بخش‌های قانونی داد و ستد می‌شود یا با مواد گیاهی ترکیب می‌شود و با اسامی فریبنده ادویه طلا، مار سیاه، خوشی‌های جاودانه، آقای خندان، ادویه الماس و صخره‌های ماه در بازار به فروش می‌رسد.

روانگردان‌های ارزان

قاچاقچیان برای این‌که چرخه تولید و توزیع مواد‌مخدرشان همواره سودآور باشد، به طور مرتب در بازار نیازسنجی می‌کنند و در فواصل زمانی مشخص، محصولات جدید به بازار مصرف می‌فرستند. تنوعی که در بازار مواد مخدر بویژه در روانگردان‌ها وجود دارد شاید درباره هیچ محصولی وجود نداشته باشد (‌اکنون در جهان 250 ماده روانگردان شناسایی شده است.)‌

مغز متفکر تولید روانگردان‌ها در مرحله اول در قاره اروپا فعالیت می‌کند و پس از آن به گفته دین‌پرست، قاره آسیا و آمریکا بیشترین روانگردان را تولید می‌کنند و بدیهی است که عمده ابتکارات در تولید محصولات نیز از این سه نقطه بروز می‌کند. معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر، ظهور نسل چهارم روانگردان‌ها را به این مراکز نسبت می‌دهد و می‌گوید قاچاقچیان این مواد را با قیمت‌های ارزان توزیع می‌کنند تا مانعی برای مصرف‌کنندگان وجود نداشته باشد.

تهران دارای بیشترین آمار معتادان

در ایران یک میلیون و 325 هزار معتاد شناسایی شده که آمار رسمی معتادان را تشکیل می‌دهد، اما گفته می‌شود تعداد معتادان شناسایی نشده چند برابر این رقم است و به گفته وزیر کشور شش میلیون نفر (خانواده معتادان) نیز به طور مستقیم با اعتیاد درگیر هستند.

گزارش‌های ستاد مبارزه با مواد مخدر نشان می‌دهد که تریاک، شیشه و کراک در صدر مواد مخدر مصرفی در کشور قرار دارد و پس از آن حشیش و گراس که مردان و زنان به یک اندازه نسبت به آن رغبت نشان می‌دهند. از مجموع یک میلیون و 325 هزار معتاد شناسایی شده در کشور بیش از 90‌درصد مردان و کمتر از 10 درصد زنان هستند که البته تبعات اعتیاد در زنان شدیدتر از مردان است و زنان برای ترک اعتیاد نیز مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند. این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد شهر تهران از نظر تعداد معتادان و نقاط آلوده و استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان از نظر میزان مصرف مواد مخدر، آلوده‌ترین نقاط کشورند. همچنین بررسی‌ها حاکی است کراک بیشترین ماده اعتیادآور مصرفی بین جوانان تهرانی است و شیشه در رتبه دوم قرار دارد.

مریم خباز / گروه جامعه