یوز، شمع لرزان طبیعت ایران

واکنش‌ها نسبت به اخباری همچون ثبت تصویر پنج قلاده یوزپلنگ آسیایی در منطقه حفاظت شده توران یا حتی شکارهای غیرمجازی که گاه‌و‌بیگاه منتشر می‌شود، بیانگر حساسیت فزاینده دوستداران حیات وحش است، اما در این میان هستند پژوهشگرانی که با سال‌ها تلاش درصدد برآمده‌اند تا اطلاعات و آمارهای جمعیتی یکی از آسیب‌پذیرترین گونه‌های جانوری کشور را به مرز واقعیت نزدیک کنند. تصویری که شاهد هستید حاصل تلاش پژوهشگران انجمن یوزپلنگ ایرانی است که اسفند سال گذشته در پناهگاه حیات وحش نایبندان به ثبت رسیده است. تصویربرداری از این حیوان که به واسطه بینایی قوی حتی می‌تواند طعمه خود را از بین ضعیف‌ترین‌های گله شناسایی و انتخاب کند، نه‌تنها نیازمند تجربه بلکه در عین حال صرف وقت کافی برای نصب دوربین‌های تله‌ای در جایگاه مناسب است. رمز موفقیت این ابزار را باید در عملکرد آنی سنسورهای مادون قرمز و حساسیت آنها جستجو کرد که باعث شده پژوهشگران و حتی مردم عادی شاهد ثبت تصاویری از حضور نادرترین‌ها در محدوده‌های جغرافیایی مختلف باشند.

با این که یوزپلنگ‌ها جزو اجتماعی‌ترین گربه‌سانان بزرگ هستند، اما طبیعت به آنها احتیاط را آموخته است. چنانچه در شرایطی که حیوان احساس خطر کند یا طعمه مشکوک باشد، می‌تواند مدت طولانی بی‌حرکت باقی بماند. تصویر حاضر نشانگر همین حساسیت بالای جانور نسبت به شرایط محیط پیرامون است. حیات خانوادگی که نمونه آن در تصویر ماه گذشته منطقه توران مشاهده شد، شاید از معدود موارد تصویربرداری از حیات‌وحش باشد، اما در عین حال روایتگر یکی از ویژگی‌های مهم رفتاری این گونه است.

در اصل همجواری خواهران و برادران حدود شش ماه بعد از زمانی که مادر آنها را ترک می‌کند، استراتژی مهم در افزایش احتمال صید طعمه‌هایی ازجمله پستانداران کوچک و بزرگ نظیر خرگوش، آهو، قوچ و میش، جبیر و پرندگانی چون هوبره است. البته گاهی دیده شده برادران همسن تا پایان عمر یکدیگر را همراهی کرده‌اند. متاسفانه با وجود همه تدابیر حیاتی و ویژگی‌های خاص مورفولوژیکی که توان سازگاری این جانور را با محیط فراهم کرده، نقش بدون واسطه انسان سبب کمرنگ‌تر شدن هر چه بیشتر پراکنش این گونه شده است. اکنون جمعیت فوق‌العاده آسیب‌پذیری از یوزپلنگ آسیایی فقط در ایران مشاهده می‌شود، پس لطفا با آنها مهربان باشید.