راهکارهایی برای پیشگیری از جرم

 بر همین اساس گفته‌ می‌شود ما باید فنون و تدابیری را ایجاد کنیم که بزهکاری به‌وجود نیاید. برای این‌که بزهکاری به‌وجود نیاید اقدامات گسترده‌ای باید صورت گیرد. مثلا بالا بردن اشتغال در مناطق مرزی برای مبارزه با قاچاق سوخت و کالا از جمله این اقدامات است که البته نمی‌توان آن را به صورت کامل و صددرصدی اجرا کرد. همان‌طور که اشاره شد پیشگیری اجتماعی یک حالت آرمانی است، اما در پیشگیری وضعی گفته می‌شود ما با چنین وضعی روبه‌رو هستیم و برای پیشگیری چه کاری باید انجام بدهیم. در این شیوه ابتدا باید عوامل بزهکاری را شناسایی و محدودشان کنیم و این کار باید با کمک کارشناسان انجام شود. اکنون در همین رابطه لایحه‌ای در شورای نگهبان وجود دارد که در مواد 5 و 7 آن پیش‌بینی‌های لازم برای استفاده از متخصصان این حوزه شده است. همچنین در ماده 6 این لایحه جلب مشارکت نهادهای غیردولتی و مردمی گنجانده شده است.

به غیر از پیشگیری اجتماعی و وضعی شیوه دیگری هم به‌نام پیشگیری موسع و پیشگیری مضیق وجود دارد. پیشگیری موسع به این صورت تعریف می‌شود که مواردی وجود دارد که اگر شخصی مرتکب بزهی شده است، ما اگر این فرد را تادیب و مجازاتش کنیم و جبران خسارت انجام شود برای فرد زیان‌دیده پیشگیری موسع شده است. در پیشگیری مضیق هم گفته می‌شود باید عوامل جرم‌زا را محدود و حذف کنیم. مثلا در هر مکان تجاری دوربین قرار بدهیم یا روشنایی معابر را زیاد کنیم تا سرقت نداشته باشیم. همچنین آموزش یکی از نکات مهم در موضوع پیشگیری از جرم است و این کار را می‌توان براساس آموزه‌های دینی که همان مساله امر به معروف و نهی از منکر است از نهاد خانواده شروع کرد.

به‌طور کلی برای پیشگیری از جرایم لازم است ابتدا ببینیم یک اتفاق از کجا نشأت گرفته است. شناسایی ریشه‌ها کار دشوار و سختی نیست و در بیشتر موارد ردپای فقر و مسائل اقتصادی و از هم پاشیده شدن بنیان خانواده دیده می‌شود. باید شرایط تسهیل‌کننده ارتکاب جرم را از بین برد؛ برای مثال اقداماتی انجام داد تا دیگر امکان فروش مواد مخدر در خیابان‌ها و میدان​ها وجود نداشته باشد. باید در حاشیه شهرها نظارت را بیشتر کرد چون بسیاری از جرایم به ویژه جرایم خشن در این مناطق اتفاق می‌افتد. باید بر اصلاح رفتار بزهکاران در زندان دقت شود و محیط زندان باید سالم باشد، چون در شرایطی غیر از این، زندانیان نه تنها تادیب و اصلاح نمی‌شوند بلکه کجرو‌تر می‌شوند و به قول معروف زندان برای بزهکاران به دانشگاه تبدیل می‌شود.

مهدی ربانی ـ‌ جرم‌شناس