محافظت‌ از چشم با عینک مناسب

باتوجه به این‌که تحقیقات و مطالعات جدید، خطرات اشعه‌ نور خورشید را روز به روز بیشتر به اثبات می‌رسانند به نظر می‌رسد علاوه بر عینک‌های طبی، استفاده از انواع مناسب عینک آفتابی هم به یک ضرورت تبدیل شده است. با توجه به این مساله دانستن ویژگی‌های یک عینک آفتابی می‌تواند به استفاده درست ما از این ابزار کمک کند بخصوص این‌که در مورد کودکان نیز استفاده از عینک مناسب در زیر نور خورشید توصیه می‌شود.

علی‌رغم وجود باور غلط مبنی بر گود افتادن زیر چشم‌ها در اثر استفاده از عینک باید گفت، از نظر علمی به هیچ عنوان اثبات نشده که عینک بتواند باعث تغییر حالت چشم، تغییر رنگ پوست دور چشم یا گود افتادن دور چشم شود.

شاید یکی از دلایل این تصور اشتباه این باشد که عینک مانع توجه فرد به آن قسمت از صورت می‌شود که پشت شیشه قرار گرفته و این مساله باعث کاهش مراقبت از این قسمت شده و فرد از مرطوب‌کننده‌ها و دیگر عوامل محافظتی پوست در این ناحیه کمتر استفاده کند، که در واقع خود این موضوع مشکلات پوستی در این ناحیه را افزایش می‌دهد که به اشتباه به عینک نسبت داده می‌شود. به علاوه پوست دور چشم بسیار حساس‌تر از سایر قسمت‌ها بوده و به طور طبیعی ممکن است با افزایش سن زودتر دچار تغییر رنگ یا چین و چروک شود، که با رعایت یک‌سری نکات و مراقبت بیشتر از پوست این ناحیه، این مشکل نیز حل می‌شود.

تصور اشتباه دیگر این است که بسیاری از مردم به اشتباه عینک زدن را عامل ایجاد انحراف چشم می‌دانند. این در حالی است که متخصصان چشم تاکید می‌کنند عینک علاوه بررفع عیوب انکساری چشم و واضح کردن تصاویر روی شبکیه، می‌تواند برخی از انواع انحرافات چشم را هم درمان کند. در واقع آنچه ممکن است به طور نادر باعث ایجاد مشکلاتی از قبیل انحراف چشم شود، استفاده نادرست و نابه‌جا از عینک است.

حتما شما با عبارت تنبلی چشم کم و بیش آشنایی دارید. این مشکل که معمولا در کودکان بروز می‌یابد، در واقع نوعی بیماری است که در آن یکی از چشم‌ها به اصطلاح تنبل شده و کودک برای جبران تنبلی آن از چشم دیگر خود بیشتر استفاده می‌کند، به این ترتیب یکی از چشمان بسیار کم بینا یا نابینا می‌شود.

در صورتی که بیماری فوق تا قبل از 5 سالگی درمان شود، کودک می‌تواند بینایی کامل خود را به دست آورد ولی در صورت به تعویق افتادن این درمان، متناسب با زمان از دست رفته احتمال بازیابی بینایی کمتر می‌شود و پس از 7 تا 10 سالگی، درمان دیگر تاثیری نخواهد داشت. این روند بخوبی نیاز به معاینات مکرر را در کودکان آشکار می‌سازد.

باید توجه داشته باشید که بهترین کار برای اطمینان از سلامت چشم کودک، مراجعه به یک چشم پزشک است چرا که برخلاف دیگر افرادی که فقط آموزش‌های محدودی در این زمینه دیده‌اند، می‌تواند بخوبی چشم کودک را به طور همه جانبه و با دستگاه‌های پیشرفته ارزیابی کند.

اگر کودک شما از انجام تکالیف مدرسه، خواندن و نوشتن سر باز می‌زند می‌تواند علائمی از مشکل بینایی باشد.

اغلب کودکان با عینک زدن به دلایل مختلفی مشکل دارند یا این‌که فراموش می‌کنند عینک خود را در مواقع لزوم به چشم داشته باشند. برای این‌که به کودک خود کمک کنید تا بتواند بهتر از چشمان خود مراقبت کند، اولین قدم انتخاب یک عینک مناسب است که فریم آن متناسب با سایز صورت کودک بوده و وزن کمی داشته باشد تا به صورت وی فشار نیاورد و از روی آن سر نخورد. هر چه کودک با عینک خود راحت تر باشد، زودتر به آن عادت کرده و کمتر اذیت می‌شود.

همچنین مطمئن شوید شماره لنز عینک مناسب است و با شماره چشم کودک شما تطابق کامل دارد. در ابتدا کودک خود را تشویق کنید حداقل چند ساعت در روز از عینک خود استفاده کند و بعد از آن کم‌کم به این ساعات بیفزایید و به تدریج گذاشتن و برداشتن عینک را با برنامه‌های روزانه کودک مطابق سازید، برای مثال با بیدار شدن، اولین کار او عینک زدن باشد و قبل از خواب آن را بردارد.

بهتر است هر از گاه شما هم عینک بزنید تا به کودک خود بیاموزید و او را تشویق کنید که از عینک خود استفاده کند. از آنجا که اجزای چشم در کودکی همواره در حال رشد است شماره عینک کودک می‌تواند دچار تغییرات زیادی شود، به همین علت تا ثابت شدن شماره لنز عینک بهتر است حداقل سالی 2 بار به چشم پزشک مراجعه کنید و پس از آن این مراجعات را کمتر کنید ولی هیچ‌گاه آن را قطع نکنید چراکه در هر زمانی از عمر ممکن است چشم تغییراتی داشته باشد و عیوب دیگری بر آن اضافه شود. حتی گاهی در افرادی که نزدیک بین هستند با بروز پیرچشمی که یک عیب دوربینی است، مقداری از شماره چشم اصلاح شود، هر چند این مساله قطعی و همیشگی نیست.

عینک برای بهبود سلامت چشم تجویز می‌شود. بنابر این اگر در استفاده از آن کوتاهی کنید یا به نکات بهداشتی ضروری توجه نکنید نه تنها سلامت چشم خود را تامین نکرده‌اید بلکه ممکن است به آن صدمه هم بزنید.

معمولا توصیه می‌شود شیشه‌های عینک خود را حداقل دو بار در روز با استفاده از آب گرم و صابون یا مایع ظرف شویی بشویید و سپس با یک پارچه نرم و تمیز آن را خشک کنید. استفاده از پارچه‌های نرم بیشتر توصیه می‌شود تا از ایجاد خش روی عدسی‌های پلاستیکی توسط پارچه‌های زبر جلوگیری شود. سعی کنید هر از چندی فریم عینک خود را هم به همین شیوه بشویید.

وقتی عینک خود را روی میز یا هر جای دیگر قرار می‌دهید سعی کنید شیشه‌های آن با سطوح تماس پیدا نکند. برای به حداقل رساندن احتمال آسیب به چشم بهتر است از هر دو دست برای گذاشتن عینک استفاده کنید، این کار باعث ایمنی بیشتر می‌شود و از انحراف دسته عینک به سمت چشم به دلیل لرزش دست یا هر دلیل دیگر، جلوگیری می‌کند.

ایجاد سردرد، اختلاف دید یا عوارضی از این قبیل در ابتدای استفاده از عینک طبیعی است و به مرور زمان که چشم‌ها به عینک عادت می‌کنند، این مشکلات از بین می‌روند. اگر پس از مدت طولانی این عوارض از بین نرفتند یا به طور ناگهانی ایجاد شدند حتما به پزشک مراجعه کنید.

البته در اوایل تجویز عینک، بهتر است هر 6 ماه یک بار به چشم پزشک مراجعه کنید و در صورت عدم بروز مشکل و با مشاوره پزشک خود فواصل این مراجعات را بیشتر کنید.

استفاده از عینک آفتابی امروزه یک ضرورت است که با وجود آن به حفظ سلامت چشم کمک بسیار می‌کند. استفاده از عینک آفتابی مناسب برای محافظت از چشم در برابر نور آفتاب و اشعه فرابنفش آن اهمیت زیادی دارد، چرا که علی‌رغم بهتر شدن دید از صدمه به عدسی و شبکیه چشم جلوگیری می‌کند. باید توجه داشته باشید که استفاده از عینک‌های تقلبی نه تنها چنین سودی را در بر ندارند بلکه خود می‌توانند باعث وارد آمدن آسیب به چشم، کاهش بینایی، آب مروارید و بیماری‌های شبکیه شوند.

نور آفتاب باعث ایجاد خستگی و کاهش دید رنگی می‌شود و اگر چشمها به مدت طولانی بدون محافظ در معرض نور آفتاب باشند، احتمال ابتلا به آب مروارید بسیار افزایش می‌یابد. به علاوه پوست دور چشم نیز به نور آفتاب و سوختگی به شدت حساس است.

مهم‌ترین ساعات استفاده از عینک آفتابی اوایل صبح و نزدیک غروب آفتاب است، در این ساعات نور خورشید بیشترین اثرات مخرب را می‌تواند روی چشمان ما داشته باشد. در بسیاری از منابع علمی بر استفاده از عینک آفتابی در ساعات 10 تا 2 بعد از ظهر تاکید می‌شود. به علاوه افرادی که در حال انجام ورزش اسکی هستند، حمام آفتاب می‌گیرند یا کوهنوردانی که در ارتفاعات به سر می‌برند حتما باید از عینک آفتابی مناسب استفاده کنند. در این اماکن باید عینک‌هایی مورد استفاده قرار گیرند که فقط 8 تا 12 درصد از نور را از خود عبور می‌دهند. افرادی که تحت عمل آب مروارید قرار گرفته اند یا عمل لیزیک روی چشمان آنها انجام شده است باید در صورت مواجهه با نور آفتاب از عینک آفتابی مناسب استفاده کنند. در حین رانندگی بخصوص اگر طولانی مدت انجام می‌شود باید استفاده از عینک آفتابی را مدنظر قرار دهید. باید در مورد استفاده از عینک‌های مناسب در کودکانتان اگر برای ساعت‌های طولانی در زیر نور آفتاب در حال بازی کردن هستند، حساسیت به خرج دهید.

اگر در محل کار خود با اشعه‌های مختلف در تماس هستید بهتر است از عینک‌های مناسب استفاده کنید. در این مواقع استفاده صرف از عینک آفتابی ممکن است کفایت نکند.

گاهی استفاده از برخی داروها مثل داکسی سیکلین چه به صورت خوراکی یا قطره چشمی باعث افزایش حساسیت چشم به نور آفتاب می‌شوند. در این مواقع نیز استفاده از عینک‌های آفتابی ضرورت می‌یابد.

برای تهیه یک عینک آفتابی مناسب بهتر است با یک چشم پزشک مشورت کنید یا از یک اپتومتریست کمک بگیرید. به علاوه مطمئنا عینک‌های خیابانی گزینه‌های مناسبی برای استفاده نیستند، چراکه اغلب آنها از استاندارد‌های لازم برخوردار نبوده و باعث افزایش عیوب انکساری چشم شما می‌شوند. تهیه عینک آفتابی از مراکزی که از نظارت اپتومتریست برخوردار نیستند به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

معمولا ویژگی‌های کلیدی برای عینک‌های آفتابی تعریف می‌شوند.

از جمله این ویژگی‌ها این که این عینک‌ها باید حدود 99 تا 100 درصد اشعه ماورای بنفش خورشید را جذب کند و از 75 تا 90 درصد شدت نور مرئی بکاهند. که اغلب عینک‌ها از این ویژگی‌ها برخوردار نیستند.

همچنین عینک‌های مورد استفاده نباید باعث تغییر ماهیت نور یا تصاویر شوند. برای ارزیابی این مساله می‌توانید عینک خود را در مقابل یک صفحه طرح دار حرکت دهید در این صورت نباید خط موج دار یا تار ایجاد شود یا می‌توانید عینک را در یک فاصله مناسب از چشم خود نگه دارید و از داخل آن به یک جسم مربع یا مستطیل نگاه کنید و آن را به آرامی از یک ضلع به ضلع دیگر و نیز از بالا به پایین حرکت دهید. اگر خطوط مورد مشاهده راست بودند عدسی عینک شما مناسب است و در غیر این صورت از عینک دیگری استفاده کنید.

فراموش نکنید که بهترین رنگ برای عینک آفتابی رنگ خاکستری است و پس از آن رنگ‌های سبز یا قهوه‌ای هستند. البته در صورتی که می‌خواهید رانندگی کنید توصیه می‌شود تاحدامکان از عینک‌های آفتابی سبز رنگ استفاده نکنید، چرا که در تشخیص رنگ قرمز و زرد ممکن است تداخل ایجاد کنند. رنگ خاکستری می‌تواند تمام طیف نور را به طور یکسان جذب کند. اغلب افرادی که دچار اختلال رنگ هستند باید با توجه به اختلال موجود، رنگ شیشه عینک خود را انتخاب کنند. شیشه خاکستری برای مردان مناسب‌ترین است ولی زنان می‌توانند از شیشه‌های سبز و قهوه‌ای استفاده کنند. شیشه قرمز و صورتی برای تمامی افراد نامناسب است.

شیشه‌هایی که از پلی کربنات تهیه شده‌اند مناسب‌تر هستند چرا که بیشترین مقاومت را دارند.

در ضمن قاب عینک آفتابی باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا کل چشم و محوطه اطراف آن را در برگرفته و مانع عبور اشعه ماورای بنفش شوند.

توجه کنید که عینک‌هایی که شیشه‌های آیینه‌ای دارند می‌توانند به‌خوبی از شدت نور مرئی بکاهند، اما این مساله در مورد اشعه ماورای بنفش صادق نیست. برخی عینک‌های آفتابی که شیشه‌های ماتی دارند نیز برای استفاده توصیه نمی‌شوند.

لنز‌های چشمی از ورود نور آفتاب جلوگیری نمی‌کنند، مگر این‌که این قابلیت را عمدا به آن بیفزایند. بنابراین در صورت استفاده از لنزهای چشمی نیز به کارگیری یک عینک آفتابی مناسب ضرورت دارد.

استفاده از عینک آفتابی برای کودکان نیز مثل بالغان ضرورت دارد و چشم پزشکان توصیه می‌کنند تمام افراد از عینک آفتابی مناسب استفاده کنند. عارضه نور آفتاب از قبیل آب مروارید در کودکان نیز مشاهده می‌شود. استفاده از عینک آفتابی حتی در کودکانی که رنگ چشم آنها تیره است نیز الزامی است.

فاطمه خداکرمی